Sistr
Sistr (misrcha sḫm ; qadimgi yunoncha: σεῖστρον, lotincha: sistrum — „chayqalgan narsa“) — maʼlum bir tovush balandligi boʻlmagan zarbli cholgʻu asbobi)[1][2].
Cholgʻu asbobi
[tahrir | manbasini tahrirlash]U choʻzinchoq taqa yoki qavs shaklidagi metall plastinkadan iborat boʻlib, uning torroq qismiga tutqich biriktirilgan. Ushbu taqaning yon tomonlaridagi kichik teshiklar orqali turli oʻlchamdagi metall xivichlar oʻralgan, ularning uchlari ilgak bilan egilgan. Metall tayoqlarning ilgaklariga oʻrnatilgan tarelkalar yoki qoʻngʻiroqlar chayqalganda jiringlaydi yoki taraqlaydi.
Akademik musiqada u vaqti-vaqti bilan boshqa shaqildoqlar qatorida qoʻllaniladi (masalan, "Sevilya sartaroshi " operasida)[3]. Bizening " Karmen " asaridagi „Les tringles des sistres“.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qadimgi Misrda sistr asosan Hathorga sigʻinishga bagʻishlangan diniy marosimlarda va boshqa marosimlarda ishlatilgan. Bu „Sistra oʻlkasi“ deb nomlangan Yuqori Misrning 7-nomining ramzi edi. Xudolar haykallari oldida sistrani silkitigan musiqachilarni sekhemit deb atashgan. Bu unvonni Mut va Nebet-Hetepet maʼbudalari sharafiga oʻtkazilgan marosimlarda qatnashgan Fir’avnning rafiqasi Seti I Tuya olgan. Sistradan ruhoniylar ham foydalanishlari mumkin edi[4]. Sistraning dastasi odatda yuzi odamniki boʻlgan mushukning tasviri bilan bezatilgan, tutqichda esa Xatxor va mushuk maʼbudasi Bastning yuzi boʻlgan. Ulkan oltin sistr, Xatxorning Denderadagi asosiy ibodatxonasida turardi.
Qadimgi Misrdan sistr Shumerga , Qadimgi Yunonistonga, keyin esa Qadimgi Rimga kelgan. Plutarx („Isis va Osiris toʻgʻrisida“) sistrni sehrli qilib tasvirlagan - sistr yordamida Tifonni qoʻrqib, daf qilishgan (Set).
XX asr boshlariga qadar u Misr va Habashistonda uchragan.
Diniy musiqa asbobi sifatida u Aleksandriya va Efiopiya cherkovlari marosimida saqlanadi[5].
-
Opa-singillar bilan malikalar, XVIII sulola. Berlin Misr muzeyi -
Qirolicha Nefertari Merenmut qo'lida sistrum bilan. Abu Simbel ibodatxonasidagi fresk -
Sistra Xathor, XXVI sulolani tasvirlaydi -
Britaniya muzeyidan Xathor tasvirlangan ellinistik davr sistrumi -
Metall sistr 350-yil oldin. Berlin Misr muzeyi -
Qibtiy sistr
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Aihi — Qadimgi Misr musiqa xudosi
- Qadimgi Misr musiqa
- Menat
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Charlton T. Lewis, Charles Short. „sīstrum“. A Latin Dictionary. www.perseus.tufts.edu. Qaraldi: 2018-yil 18-dekabr.
- ↑ sistrum, Oxford English Dictionary, Oxford University Press, 1989.
- ↑ „Систр“. Музыкальная энциклопедия. Qaraldi: 2010-yil 12-mart.
- ↑ Mariam F. Ayad. God's Wife, God's Servant: The God's Wife of Amun (ca.740–525 BC). Routledge, 2009 — 49-bet. ISBN 9781134127931.
- ↑ Borroff, Edith. Music in Europe and the United States : a history. Prentice-Hall, 1971 — 9-bet. ISBN 0136080839, 9780136080831.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
