9M123 Xrizantema
| 9M123 Xrizantema | |
|---|---|
 | |
| Turi | Tankka qarshi boshqariladigan raketa |
| Davlat | Rossiya |
| Xizmat tarixi | |
| Ishlatilgan yillari | 2005-yildan hozirga qadar |
| Qurolli kuchlarida | Rossiya |
| Urushlar va toʻqnashuvlar | Liviya fuqarolar urushi |
| Ishlab chiqarilish tarixi | |
| Konstruktor | KBM (Kolomna) |
| Islab chiqarilgan | 1996 |
| Islab chiqaruvchi | KBM |
| Islab chiqarilgan yillari | 2005-yildan hozirga qadar |
| Variantlari | 9M123, 9M123-2, 9M123F, 9M123F-2 |
| Tavsifi | |
| Ogʻirligi | 46 kg (101 lb) (54 kg (119 lb) |
| Tezligi, km/s | 400 m/s (Mach 1.2) |
| yoʻl zaxirasi, km | 400-6,000 m (3.7 mi) |
| Uzunligi | 2,057 mm (6.749 ft) |
9M123 Xrizantema (ruscha: „Хризантема“, NATO hisobot nomi AT-15 Springer[1][2][3]) Rossiyaning tankga qarshi boshqariladigan raketasi (ATGM) hisoblanadi. Xrizantema asosan jangovar tanklar bilan kurashish uchun moʻljallangan hamda vertolyotlar kabi sekin va past uchadigan havo nishonlarini urish tushirish uchun ham ishlatilishi mumkin[4][5].
Rivojlanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xrizantema tankga qarshi raketasi 1996-yil iyul oyida Konstruktorskoye Byuro Mashinostroyeniya (KB Mashinostroyeniya – KBM) muhandislik-konstruktorlik byurosi tomonidan taqdim etilgan. Raketa 1980-yillarda ishlab chiqila boshlangan va har qanday ob-havo sharoitida, koʻp maqsadli raketa tizimi sifatida ishlab chiqilgan. U portlovchi reaktiv zirh (ERA) kabi ilgʻor zirhli himoya bilan jihozlangan tanklarni magʻlub eta oladi[6]. Xrizantema 9K114 Shturm va 9M120 Ataka-V kabi rus armiyasida xizmat qilgan turli xil tankga qarshi raketalar turlari ham bor. Tizim Rossiya Qurolli Kuchlariga 2005-yilda xizmatga kirgan[7].
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]9M123 raketasi tovushdan tez tezlikka ega boʻlib, oʻrtacha 400 metres per second (1,300 ft/s) tezlikda ucha oladi. shuningdek 400 dan 6000 metrgacha masofadagi nishonlarni zararsizlantirish xususiyatiga ega. Xrizantema Rossiyaning tankga qarshi boshqariladigan raketalari orasida noyob hisoblanadi, chunki raketa turiga qarab u lazer yoki radar yordamida boshqarilishi ham mumkin[8]. Raketa lazer yordamida boshqarilayotganda nishonga qarab uzluksiz lazer nurlari berib boriladi va raketa orqa qismidagi sensor raketaga lazer nurini nishonga olib borish imkonini beradi. Har bir raketa tandem zaryadli yuqori portlovchi tankga qarshi kallakka ega (HEAT)[9].
Hozirda raketa 9P157-2 Khrizantema-S tank esminetsidan, Mi-28 Havoc hujum vertolyotidan va Ka-52 Alligator hujum vertolyotidan uchiriladi. Ishlab chiqaruvchining taʼkidlashicha, uchta 9P157-2 tanklar, 14 ta hujumchi tankni oʻqqa tuta oladi va hujum qiluvchi kuchning kamida oltmish foizini yoʻq qila oladi. Ikki tomonlama boshqaruv tizimi elektron qarshi choralardan himoya qilish va barcha iqlim sharoitida, kechayu kunduzda ishlashini taʼminlaydi.
Raketaning modernizatsiya qilingan versiyasi sinovlari 2016-yilda yakunlangan. Yangilangan versiyada lazer masofa oʻlchagichli IIR/TV koʻrish moslamasi, oʻzgartirilgan radarni boshqarish tizimi, kengaytirilgan maxfiylik lazer nurlarini boshqarish kanali, avtomatlashtirilgan jangovar boshqaruv uskunalari toʻplami va 9M123 raketasi uchun yanada kuchli jangovar kallak oʻrnatilgan[10].
Operatorlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Joriy operatorlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ozarbayjon[11]
Libya – 14 ta raketa tizimi[12][13]
Russia – 50 ta raketa tizimi[14][15][16][17][18][19]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ McGeever. „Threat Update: The Khrizantema Missile System“. US Army. Red Thrust Star. 2007-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 2-may.
- ↑ „Khrizantema (AT-15 Springer) Anti-Tank Missile Carrier“. Military-Today.com. 2016-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-sentyabr.
- ↑ „BMP-3 Khrizantema Khrizantema-S 9P157 technical data fact sheet: Russia Russian army: light armoured vehicle: military equipment vehicles“. Armyrecognition.com. 2018-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-sentyabr.
- ↑ „Khrizantema-S“. Konstruktorskoye Byuro Mashynostroyenia (2002–2008). 2004-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 6-noyabr.
- ↑ „9M123 Khrizantema“. Weaponsystems.net.
- ↑ „МНОГОЦЕЛЕВОЙ РАКЕТНЫЙ КОМПЛЕКС 9К123 "ХРИЗАНТЕМА-С"“. btvt.narod.ru (Russian) (2003–2008). Qaraldi: 2008-yil 6-noyabr.
- ↑ „КОНСТРУКТОРСКОЕ БЮРО МАШИНОСТРОЕНИЯ – История“. 2014-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-aprel.
- ↑ „Хризантема-С“ (ru). 2012-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Land Forces Weapons Export Catalogue 2003“. Rosoboronexport. 2007-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-noyabr.
- ↑ „Piercing the night“. Joint Stock Company Research and Production Corporation Konstruktorskoye Byuro Mashynostroyeniya. 2023-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-sentyabr.
- ↑ „"Xrizantema-S" TƏİR kompleksləri Azərbaycana gətirilib“. 2018-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 24-iyun.
- ↑ "Ъ-Газета – Когда говорят премьеры, пушки молчат". Коммерсантъ (Kommersant.ru). http://www.kommersant.ru/doc/1770599/print. Qaraldi: 2012-09-18.9M123 Xrizantema]]
- ↑ „Ливия получила очередные противотанковые комплексы "Хризантема-С"“. 2014-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-noyabr.
- ↑ „Южный округ получил новые ПТРК – Еженедельник "Военно-промышленный курьер"“. 2014-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-noyabr.
- ↑ „New artillery regiment formed in Crimea“. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 14-noyabr.
- ↑ „Military Acceptance Day“ (2017-yil 31-iyul).
- ↑ „"Физик", "Пакет" и "Хризантема". На что способно новое российское оружие“ (2017-yil 7-noyabr).
- ↑ „Самоходные противотанковые ракетные комплексы «Хризантема-С» в Калининграде“ (2019-yil 21-noyabr).
- ↑ „Поставки боевой техники в Вооруженные силы России в 2019 году“ (2020-yil 22-mart).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
