Карелия

Байрак Илтамга
Башкала	Петрозаводск
Халык саны	609 071 (1 гыйнвар 2021)
Нигезләнгән	13 ноябрь 1991
Сәгать кушагы	UTC+03:00
Рәсми тел	рус теле
География
ИҖБ	Россия
Мәйдан	180,520 км²
Координатлар	63.82°N 33°E
RU-KR
Сәясәт
Хөкүмәт башлыгы	Артур Парфенчиков
Икътисад
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары

Kareliä (Kareliä Cömhüriäte) (Karelça: Karjalan Tazavaldu, Urısça: Республика Карелия, Suomiça: Karjalan Tasavalta) Skandinaviädä, Aq Diñgezdä urnaşqan. Kürşeläre: tönyaqta Murmansk ölkäse, könçığışta Arxangelsk ölkäse, könyaqta Leningrad ölkäse, Vologda ölkäse, könbatışta Finländiä.

Kareliä territoriäsenda keşe mezolit däverennän yäşi başlağan. Alar balıq totu, awçılıq belän söğellängän. Bezneñ eranıñ 1 meñyıllığı azağında Karel muyıntığı wä Ladoga küleneñ tönyaında karellar, Ladoga wä Onega külläre aralığında vepslar, tönyağraq cirlärdä saamnar yäşägän. K.ga mil. 2 nçe meñyıllıq başlarında slavânnar kilep, igençelek, toz çığaru häm balı totu belän şöğellänä başlağannar. Kareliä territoriäse 9 ğasırdan 12 ğasır başınaça Borınğı Rus däwläte, soñraq Novgorod cömhüriäte qulı astında bulğan.

18. yözdä Åbo şartnamäse buyınça Kareliä Rusiä İmperiäseneñ sostavına kerä.

Oktäber inqıylabınnan soñ Karellarnıñ Xezmät Kommunı oyıştırıla.

1923. yılda Karel ASSR oyıştırıla. 1940. yıldan anı Karel-Fin SSR dip atílar.

1941.- 1944. yıllarda Kareliä Finlandiä okkupaţiäsendä.

1956 Karel-Fin SSR Karel ASSR isemenä qayta.

1991. 13. Nöyäberendä 'Kareliä Cömhüriäte' oyıştırıla.

Kareliäneñ 85% cirendä urman üsä. Kareliädä 27,000 yılğa häm 60,000 kül. Alarnıñ iñ zur: Ladoga häm Onega (Suomiçä: Ääninen) külläre.

Karellar (11%), Urıslar (73%). Başqa Fin xalıqları: Vepslar, Laponlar, Finnar. Başqalar — böten SSSRdan kilgän törle millätle keşelär.

Kareliädä 1 yä 2 räsmi tele: Bernçese — Urıs. İkençese — Karel yäisä Finça. 1940.qa qädär Karel tele räsmi tele bulğan, 1956.dan Fin tele Karellarnıñ räsmi häm ädäbi tele dip sanılğan, Karellarnıñ üz tele räsmi bulmağan. Soñğı yıllarda Kareliädä Rus tele räsmi dip sanıla. Karel häm Fin tele Latin älifbasın qullanıla.

Kareliädä Veps, Saami tellär taralğan. Alar Karel häm Suomi tellärenä bik oxşaş.

Räsmi dine yuq.

Karellar: Pravoslavie, Xristianlıq qädär dini elementlari dä saqlanğan.

Ruslar: Pravoslavie, Ateistlar da bik küp.

Başqalar: Katolitsizm, Lüteran Xristianlığı, İslam, Yähüd dine

Karel tele Latin älifbasını qullanıla. Ämmä xäzerge Duma qanunnarı bu älifba qarşı. Şuña kürä xäzergä Karel telen yazuı räsmi tügel, läkin xalıqta ul kiñ qullanıla.

Kareliägä 15 rayon (rajon) häm 1 Moxtar Volost kerä.

Kareliädä 50 kiräkle mineral tabılalar. Kareliäneñ ağaç küläme — 807 million m³.

Räsäyneñ ruxıy üzägennän berse — Valaam monastıre Kareliädä, Ladoga külen Valaam utırawında urnaşqan.

• The Many Karelias 2004 елның 3 июнь көнендә архивланган. — Virtual Finland
• Republic of Karelia — Official site
• Window to Karelia 2005 елның 18 август көнендә архивланган.
• Web server Karelia
• Map (Rus Älifbasında) 2006 елның 5 июль көнендә архивланган.
• Karelia on the map of medieval Europe
• Maps of Karelia — Heninen
• Flag — Flags of the World
• The Karelians
• ProKarelia 2012 елның 8 октябрь көнендә архивланган.

• Карел милли округы