Яулытора
_-_3.JPG) | |
.gif) | |
| Халык саны | 38 882 (1 гыйнвар 2023)  |
|---|---|
| Нигезләнгән | 1659 |
| Сәгать поясы | UTC+05:00 |
| География | |
| АТБ | Яулытора районы |
| Ил | Россия |
| Мәйдан | 51.91 км² |
| ДДӨБ | 60 метр |
| Координатлар | 56°39'тн, 66°18'кнч |
| Почта индексы | 627010 |
| Телефон коды | 34535 |
 | |
Яулытора, Ялутор (рус. Ялуторовск) — Төмән өлкәсендәге кече шәһәр, Яулытора районының административ үзәге.
Халык саны — 36 949 кеше (2010).[1]
География
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Ялутор Тубыл елгасы өстендә, Төмәннән 78 километр көньяк-көнчыгыштарак урнашкан. Екатеринбург — Омск тимер юлында станция.
Сәгать поясы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Яулытора Екатеринбург вакыты (Yekaterinburg Time Zone, YEKT) сәгать поясында урнашкан. UTC белән аермасы +5:00 сәгать тәшкил итә. Мәскәү вакыты белән аермасы +2 сәгатьне тәшкил итә һәм Россиядә MSK+2 итеп күрсәтелә.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Ялутор бистәсе 1659 елда Яулы-Тура татар шәһәрлеге урынында нигезләнә. 1719 елдан — Себер губернасы Тубыл провинциясенең Ялутор дистрикты үзәге.
1782 елда шәһәр статусын ала һәм Тубыл губернасының Ялутор өязе үзәге була.
XIX гасырда шәһәрдә сөргенгә сөрелгән декабристлар яшәгәннәр.
1912 елда Яулыторага беренче пуез килә.
1919 елдан — Төмән губернасы составында, 1923 елдан — Яулытора районы үзәге.
1934 елның гыйнвар-декабрендә Об-Иртыш өлкәсе составында, 1934—1944 елларда — Омск өлкәсе составында, 1944 елдан — Төмән өлкәсе составында.
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| 1840[2] | 1856[3] | 1897[4] | 1913[3] | 1926[3] | 1931[3] | 1939[3] | 1959[5] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] | 2002[9] | 2010[1] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 805 | ~3 300 | 3 330 | ~6 100 | ~5 700 | ~6 200 | ~13 600 | 20 188 | 25 426 | 32 914 | 36 841 | 36 088 | 36 949 |
Милли состав
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Милләт | 2002[10] | 2010[11] |
|---|---|---|
| руслар | 88,6% | 88,7% |
| татарлар | 6,6% | 6,5% |
| украиннар | 1,1% | 1,0% |
Икътисад
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]«Ялуторовскмолоко» сөт-консервлар комбинаты, ит комбинаты, тегү фабрикасы. Тимер-бетон әйберләр, такта яру һәм авыл хуҗалыгы машиналарын ремонтлау заводы.
Югары уку йортлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төмән дәүләт нефть һәм газ университетының филиалы.
Татар матбугаты
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1931—1935 елларда шәһәрдә татар телле «Kymək xuçalьq» («Күмәк хуҗалык») гәҗите нәшер ителгән.
Тышкы сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-24
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 http://www.mojgorod.ru/tjumensk_obl/jalutorovsk/
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=735
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2017-11-11, retrieved 2014-01-27
- ↑ 2010 ел сан алу базасы, archived from the original on 2018-03-27, retrieved 2014-01-27
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
