Мәскәү метрополитены
Нигезләнү датасы	1935
Рәсми исем	Московский метрополитен
... хөрмәтенә аталган	Владимир Ленин
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Мәскәү
Әгъзалык	CoMET[d]
Моның хуҗасы	Мәскәү үзәк боҗрасы
Бүләкләр
Хезмәтләндерүче	Мәскәү метрополитены (оешма)[d]
Рәсми ачылу датасы	15 май 1935
Эзәк киңлеге	рус эзәге[d]
Пассажир әйләнеше	2 442 400 000 ± 50 000[1][1], 2 560 700 000[2], 2 169 434 842[3], 2 070 472 726[4], 1 900 625 491[5] һәм 1 561 914 214[6]
Көндәлек кулланучылар саны	177 000[7], 2 836 000[7], 6 334 000[7], 1 000 000[8], 279 000[8], 1 500 000[8], 3 000 000[8], 4 500 000[8], 7 500 000[8] һәм 8 000 000[8]
Плата	55 ₽
Озынлык	360 km
Рәсми веб-сайт	mosmetro.ru​(рус.)
KML файл	Template:Attached KML/Moscow Metro[d]
Хәләте	кулланылышта[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	64 197
Мәскәү метрополитены Викиҗыентыкта

Мәскәү метрополитены — Мәскәү шәһәрендәге метрополитен сызыклары җыелмасы.^[9]

1935 елның 15 маенда беренче сызыгы ачылган. Мәскәү метрополитенында 12 сызык бар. Гомуми озынлыгы 338,9 км, 197 станция бар.

Пассажир әйләнеше -6,54 млн кеше/көндә (2011), 2,388 млрд кеше/елда.

Мәскәү метросы БДБ илләреннән иң зур метрополитены.

Мәскәүдә, Мәскәү өлкәсендә (Красногорск, Реутов, Котельники шәһәрләрендә) урнашкан. Киләчәктә берничә яңа сызык төзүен фаразлана.

Мәскәү метрополитенының төзелешендә Казан метро-төзүчеләре 2011 елдан да катнашалар. Казанның "Алтынчәч" метро-төзелеше үтү комплексы Мәскәү метросы төзелешендә эшли.

1931 елның 15 июнендә ВКП(б) Үзәк комитеты Пленумында партиянең Мәскәү шәһәр комитетының беренче секретаре Лазар Каганович докладыннан соң Мәскәү метрополитенын төзү турында Карар кабул ителә. Шуңа да карамастан, Каганович үзе шәһәр яны юнәлешләрен электрлаштыруда транспорт проблемасын хәл итүне һәм аларны Мәскәүдә куллануны күрде, әмма И.В. Сталинга буйсынырга тиеш иде. Шуңа да карамастан, асылда, әлеге планнарның гамәлгә ашырылуын хәзерге заманда МЦД рәвешендә күзәтергә мөмкин.

1933 елда метрополитенның беренче чираты техник проектын раслыйлар, шул ук вакытта Метрострой тресты төп төзелеш эшләрен башлый.

1935 елның 4 февралендә беренче сынау поезды уза, ә 1935 елның 6 февралендә Мәскәү метрополитенын файдалануга тапшыралар. Партия һәм хөкүмәт җитәкчеләре белән электр поезды машинисты Николай Алексеевич Крейцберг, элек Мәскәүдә беренче троллейбусларны эшләтеп җибәрүдә катнашкан гражданнар сугышы ветераны (1936 елда НКВД органнары тарафыннан халык дошманы буларак кулга алынган). Гади мәскәүлеләр өчен метрополитен 1935 елның 15 маенда ачылды.

1941 елның 15 октябрендә Л.М. Каганович Мәскәү метрополитенын ябарга, 3 сәгать эчендә стратегик мөһим объект буларак аны юк итү буенча тәкъдимнәр әзерләргә кушты. Метроны юк итү, калган вагоннарны һәм җиһазларны чыгару күздә тотыла. 1941 елның 16 октябрендә, Мәскәүдә паника көнендә, метрополитен беренче тапкыр ачылмады. Бу Мәскәү метросы тарихында бердәнбер тапкыр булмаган. Ләкин моның нәрсәгә китергәнен күреп, Дәүләт оборона комитеты мондый карарны дөрес түгел дип тапты — берничә сәгатьтән соң метроны юк итү боерыгы юкка чыгарылды.

1950 еллар ахырында һәм 1960 елларда боҗра сызыгы белән генә тоташкан радиуслар концепциясе үсә: 1958 елда Рижский радиусы, 1962 елда — Калужский, 1966 елда — Ждановский, 1972 елда — Краснопресненский ачыла.

ССРБның соңгы елларында Люблин линиясе төзелеше башланды.

• Сокольники сызыгы
• Мәскәү елгасы аръягы сызыгы
• Арбат-Покровка сызыгы
• Фили сызыгы
• Боҗра сызыгы
• Калуга-Рига сызыгы
• Таганка-Кызыл Пресня сызыгы
• Калинин-Солнцево сызыгы
• Серпухов-Тимирязев сызыгы
• Люблино-Дмитров сызыгы
• Зур боҗра сызыгы
• Каховка сызыгы
• Бутово метро сызыгы
• Мәскәү монорельс
• Мәскәү үзәк боҗрасы
• Некрасовка сызыгы

Социаль челтәрләрдә	VK · Җанлы Көндәлек · Facebook · Telegram · Twitter · Twitter
Фото, видео һәм аудио	Викиҗыентык · Instagram
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Зур совет (1-нче изд.)
Норматив контроль	GND: 4196274-6

к б ү Бу теманың Татнет ресурсларында яктыртылуы
Мәгълүмат агентлыклары	«Tatar-inform.tatar» сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татарстан ММЧлары	«Безнең гәҗит» сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. «Ватаным Татарстан» газетасы сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. Интертат сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Мәдәни Җомга» газетасы сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. «Сөембикә» журналы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Татарстан» телерадиокампаниясе сайтында татарча материаллар исемлеге. «Татарстан — Яңа Гасыр» телерадиокомпаниясе сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге.
Татар телле Россия күләм ММЧлары	Федераль һәм халыкара дәрәҗә көн тәртибен яктыртып торучы ресурслар бар микән?
Татар телле чит ил ММЧлары	Азатлык радиосы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. TRT-TATAR радиосы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татарстанның муниципаль татар телле ММЧлары	«Әлмәт таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Бөгелмә авазы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Заман сулышы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Кайбыч таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Минзәлә» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Мөслим-информ» сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Саба таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. Түбән Каманың «Туган як» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Шәһри Казан» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Шәһри Чаллы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татар телле Россия төбәк ММЧлары	«Авыл таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Кызыл таң» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Тәтешле хәбәрләре» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Тематик ресурслар	«Белем.РУ» сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Бөтендөнья татар конгрессы» сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге. «Гыйлем.tatar» порталындагы материалларда очравы. «Матбугат.ру» сайтындагы материалларда очравы. «Сәләт» сайтындагы язмаларда очравы. «Tatarica энциклопедияcе» сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге. «Татарстан китап нәшрияты» сайтындагы материалларда очравы.

• Официальный сайт Московского метрополитена 2020 елның 3 октябрь көнендә архивланган.
• Схема метрополитена с отображением подземных выходов и переходов
• Московское метро (www.metro.ru) — авторский проект , первый большой сайт о метро в рунете
• Московское метро (metro.molot.ru) — авторский проект Владимира Свириденкова [не обновляется]
• Схема путевого развития Московского метрополитена
• Новости московского метро (news.metro.ru) — авторский проект Юрия Гридчина
• Фотографии Московского метрополитена 2020 елның 17 февраль көнендә архивланган. (около 2 тыс.)
• Карта метро Москвы с поиском кратчайшего пути
• Поиск пути проезда в метро на карте Москвы 2020 елның 25 июль көнендә архивланган. — проект Откуда и куда.ру
• Интерактивная схема Московского метро — Яндекс. Метро
• Интерактивная схема Московского метро. Расчет кратчайшего пути 2014 елның 6 февраль көнендә архивланган. — проект В Москве.su
• Фото Москва — сайт с фотографиями окрестностей станций московского метро

	Транспорт порталы
	Мәскәү порталы