Şanxay
| Şähär
Şanxay
Şanhai qıtayça: 上海, pinyin: Shànghǎi u tele: 上海, [zãhe], Zånhae 
|
Şanxay yä Şanhai (qıtayça: 上海, pinyin: Shànghǎi, u tele: 上海 , [zãhe], Zånhae) - Qıtaynıñ iñ zur şähäre. Xalıq sanı buyınça dönyanıñ iñ zur şähäre.
Qıtay könçığışında, Yantszı yılğası deltasında urnaşa.
Xalıq sanı 23 800 000 keşe (2012).
Dönyanıñ iñ zur portı. Qıtay Xalıq Cömhüriäteneñ möhim mädäni häm aqça üzäge.
XXI ğasırnıñ başına Şanxay keçe balıqçı şähärennän dönyanıñ töp aqça üzägenä äwerelä.
Şähär iseme
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Qıtayça şähär iseme ike ierolif belän yazıla. Berençe ieroglif - "östendä", ikençe - "diñgez" digän süz. Şulay itep törle tärcemälärgä qaramastan Şanxay mäğnäse - "diñgez yanında" şähär.
Qıtay telendä Şanxay "Hu" (沪) bulıp yazıla.
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Şähär bulğanğa qädär Suntszän öyäzenä kerä.
Sun dinastiäse çorınnan birle (960 yıldan) Şanxay zur portına äwerelä.
XV ğasırdan Lütszägän - Yantszı yılğasınıñ iñ zur portı. Soñraq ul üz ähämiäten yuğalta.
1553 yıldan Şanxayda şähär diwarı tözelä häm ul şähär statusın ala.
XIX ğasırda - Berençe Äfyün suğışı waqıtında Böyekbritaniä Şanxaynı basıp ala.
1842 yılda Nankin kileşüe - Äfyün suğışı tämamı.
1843 yılda - Vansän şartnamäse näticäsendä Şanxay könbatış illäre öçen açıla.
1853 yıl - Taypin kütäreleşe.
1863 yılda - Böyekbritaniä häm AQŞ Xuanlu yılğasında urnaşqan awılları Şanxay xalıqara settlmentnı tözilär.
1894-1895 yılğı Yapunstan-Qıtay suğışı näticäsenda Şanxayda yapun şirkätläre kilep çığa.
1932 yılda - Yapunstan ğäskärläre Şanxay şähären utqa tota.
1937 - Yapunstan Şanxaynı basıp ala häm qurçaq xakimiäten urnaştıra.
İkençe Bötendönya suğışında Şanxayğa suğıştan qaçqan möhäcirlär kilälär.
1949 yılda kommunistlar Şanxay şähären basıp alalar.
1992 yıldan elekke Şanxay merı Tszän Tsze Min şähärdä salımnarnı kimetä häm şähär iqtisadı 9-15% üseşen ber yılda kürsätä.
Şähär klimatı
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Şanxay klimatı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kürsätkeç | Ği | Fev | Mar | Apr | May | İün | İül | Avg | Sen | Okt | Noya | Dek | Yıl |
| Absolüt maksimum, °C | 22,1 | 26,8 | 29,6 | 34,3 | 35,5 | 37,2 | 39,0 | 39,9 | 37,4 | 34,0 | 28,7 | 23,4 | 39,9 |
| Urtaça maksimum, °C | 7,9 | 9,5 | 13,3 | 19,2 | 24,5 | 27,6 | 32,1 | 31,5 | 27,6 | 22,7 | 17,1 | 10,9 | 20,3 |
| Urtaça temperatura, °C | 4,6 | 6,1 | 9,6 | 15,1 | 20,3 | 24,1 | 28,4 | 28,1 | 24,4 | 19,3 | 13,4 | 7,1 | 16,7 |
| Urtaça minimum, °C | 1,5 | 3,0 | 6,2 | 11,4 | 16,7 | 21,2 | 25,5 | 25,4 | 21,6 | 16,1 | 9,8 | 3,5 | 13,5 |
| Absolüt minimum, °C | −9,4 | −7,9 | −5,4 | −0,5 | 6,9 | 12,5 | 18,9 | 19,2 | 11,4 | 1,7 | −3,8 | −8,5 | −9,4 |
| Yawım-töşem norması, mm | 60 | 58 | 90 | 83 | 91 | 159 | 147 | 194 | 107 | 62 | 59 | 40 | 1149 |
Küreneş
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Galereyä
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]-
Nankin uramı tönlä -
"Yaña dönya" tönlä -
Pudun rayonı küreneşe -
Xuanpu yılğası tönlä -
Şanxay Bötendönya aqça üzäge -
Tszin Mao -
Tszin Mao -
Pudun rayonı -
Xuanpu yılğası yarı -
İske uram -
Şanxay politex muzeye -
Rusiä konsullığı -
Stadion -
Şanxay avtodromı
Sıltamalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Räsmi sayt 2008 елның 25 июнь көнендә архивланган.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
