İQTElif
Kereş süz
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]İQTElif (ASCII'dä: IQTElif), İdel-Ural-Qırım Tatar Älifbası ğibäräseneñ qısqartması. Ul, Idel-Ural (Qazan) Tatarçası öçen fonetik we pragmatik qaraş noqtalarınnan iñ optimale, Qırım Tatarçası we başqa qärdäş tellärebez belen oxşaş imläne tä'min itkän Latin nigezle älifba.
Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg Ğğ Hh Iı İi Íí Jj Kk Ll Mm Nn Ññ Oo Öö Pp Qq Rr Ss Şş Tt Uu Üü Vv Ww Xx Yy Zz
Tayanıçlar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Bu älifba tübändäge ğömumi yünäleşlärgä tayanğan:
- Latin älifbasınıñ mömkin bulğança konventsional bilgelärne qullanu kiräk;
- Anıñ, telneñ fonetik üzençäleklären, bälki pragmatik qaraşlarğa buysınıp qına, döres çağıldıru kiräk;
- Latin nigezle Tatar älifbasınıñ, telgä tabiği bularaq xas bulğan başqa başlıça Törki tellärgä yaqınlıq üzençälegen maksimal däräcädä çağıldıru kiräk.
Äyteleş
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Xäref sanı | Latin xäref | Latin iseme | Kiril iseme | IPA transkripsiyäse |
| 1 | A a | A | А | ɑ, ʌ |
| 2 | B b | Be | Бэ | b |
| 3 | C c | Ce | Җэ | ʓ |
| 4 | Ç ç | Çe | Чэ | ʆ, ʧ |
| 5 | D d | De | Дэ | d |
| 6 | E e | E | Ә (we Awrupalı alınmalardağı (ozon, açıq) Ee) | æ,ə |
| 7 | F f | Ef | Эф | f |
| 8 | G g | Ge | Ге | g |
| 9 | Ğ ğ | Ğe | Гъэ | ɣ |
| 10 | H h | He | Һэ | h |
| 11 | I ı | I | Ы | ɨ |
| 12 | İ i | İ | И | i |
| 13 | Í í | e | E (qısqa, yabıq Tatar awazı) | e (somewhat lower than i) |
| 14 | J j | Je | Жэ | ʒ, ʤ |
| 15 | K k | Ke | Ке | k |
| 16 | L l | El | Эль | l |
| 17 | M m | Em | Эм | m |
| 18 | N n | En | Эн | n |
| 19 | Ñ ñ | Eñ | Эң | ŋ |
| 20 | O o | O | О | o, o: |
| 21 | Ö ö | Ö | Ө | œ |
| 22 | P p | Pe | Пэ | p |
| 23 | Q q | Qu | Къу | q |
| 24 | R r | Er | Эр | r |
| 25 | S s | Es | Эс | s |
| 26 | Ş ş | Eş | Эш | ʃ |
| 27 | T t | Te | Тэ | t |
| 28 | U u | U | У | u |
| 29 | Ü ü | Ü | Ү | y |
| 30 | V v | Ve | Вэ | v |
| 31 | W w | We | Уэ | w |
| 32 | X x | İxs | Иxс | x |
| 34 | Y y | Ye | Йэ | j,ɪ |
| 35 | Z z | Zet | Зет | z |
| ' | hemze | Һәмзә | ء |
Könbatış alınmalardağı Ee xärefläre İQTElif'te saqlana, çönki alar Tatarçada İQTElif'täge ee awazınnan başqa ber awaznı bilgeli, ki bu awaz 20nçe ğasırdağı älifba üzgertülärdä säyäsi säbäplär belän Ee bularaq terkälde. Mäsälän: modemnärebezneñ.
İQTElif'tege EE wä ee awazları Tatarça'da iñ yış qullanılğan suzıqlar wä şuña kürä alarnı bilgelägän xäreflär böyek ähämiyätkä iyä.
Qanun-tışı itelgän Latin älifbasınnan ayırmalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Bu älifbada Tatarstan xakimiyäte tarafınnan räsmi iteläçäk älifbadan ayırmalı berniäe xäref bar:
| İQTElif | Resmi iteleçek ide, ämma qanun-tışı itelde | Kiril tiñdeşe |
|---|---|---|
| Ee | Əə | Əə |
| Íí | Ee | Ee |
| Ññ | Ŋŋ | Ңң |
| Öö | Ɵɵ | Ɵɵ |
Bu, konvensional xäreflärne qullanu yünäleşen çağıldıra.
Başlıça Törki tellär belän tabiği bularaq bar bulğan ezleklelekneñ çağıldırıluwı
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Tä'min itelgän ezleklelekneñ däräcäse berniçä ğadi ğibaräne kürsätkän tübändäge cädwällärdä kürenä ala. Ğibarälärneñ mäğnäsezlege kürsätmäle yoğıntığa qomaçawlamıy.
| Tatarça | Üzbäkçä | Qazaqça | Qırğızça |
|---|---|---|---|
| İske ädäbiyätlärebezneñ | Eski adabiyotlorimizning | Eski ädebiyattarıbızdıñ | İski adebiyatlarıbıznıñ |
| Mämläkätlärebezneñ | Mamlakatlarimizning | Mamleketteribizdiñ | Mamleketleribizniñ |
- Äle qabul itelüe kiräk bulğan kiläçäk räsmi Latin älifbalarınıñ bik möxtämäl farazları.
| Tatarça | Törekçä | Azäriçä | Törekmänçä |
|---|---|---|---|
| Dewletlerebezneñ | Devletlerimizin | Dövlətlərimizin | Döwletlerimizniñ |
Tışqı alqalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- İñglizçe-Tatarça-Törkçe Öyrenmelek 2007 елның 11 март көнендә архивланган.
- Tatarça İnternet Gizüçese: Firefox 2010 елның 23 декабрь көнендә архивланган.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
