zlib

İlk yayınlanma	1 Mayıs 1995 (1995-05-01)
Güncel sürüm	1.3.1 / 22 Ocak 2024 (7 ay önce) (2024-01-22)
Programlama dili	C
İşletim sistemi	Çoklu ortam
Tür	Veri sıkıştırma
Resmî sitesi	zlib.net
Kod deposu	github.com/madler/zlib

zlib, veri sıkıştırma için kullanılan yazılım kütüphanesidir. Jean-loup Gailly ve Mark Adler tarafından yazılmış olan kütüphane, yine onların yazdığı gzip dosya sıkıştırma programında kullanılan DEFLATE algoritmasının soyutlanmış halidir. zlib ayrıca Linux, MacOS ve İOS gibi birçok yazılımın kritik bir parçasıdır. PlayStation 4, PlayStation 3, Wii U, Wii, Xbox One ve Xbox 360 gibi oyun konsollarında da zlib kütüphanesi kullanılmaktadır.

zlib'in ilk genel sürümü olan 0.9, 1 Mayıs 1995'te libpng görüntü kitaplığıyla kullanılmak üzere tasarlanmış bir kütüphane olarak yayınlandı. zlib, zlib Lisansı ile dağıtılan bir özgür yazılımdır.

zlib sıkıştırılmış verileri genellikle bir gzip veya zlib sarmalayıcısı ile yazılır. Sarmalayıcı, bir başlık ve treyler ekleyerek ham DEFLATE verisini kapsüller. Bu yöntem, ham DEFLATE versi tarafından sağlanmayan akış tanımlama ve hata algılama gibi özellikleri mümkün kılar.

Neredeyse tüm sistemlerde bulunan gzip dosya biçiminde kullanılan gzip başlığı, bir dosya adını ve diğer dosya sistemi bilgilerini sakladığı için zlib başlığından daha büyüktür.

Eylül 2018 itibarıyla zlib yalnızca DEFLATE ismindeki algoritmayı kullanır. Bu algoritma çok az sistem kullanımı ile iyi miktarda sıkıştırma sağlar. Algoritma ayrıca Zip arşiv formatında kullanılmaktadır. Algoritmanın başlığı, başka algoritmalar ile uyumlu olmasına karşın şu ana kadar hiçbir başka algoritmaya ihtiyaç duyulmamıştır.

zlib, işlemci ve bellek kullanımının denetimi için bir takım kolaylıklar sağlar. Sıkıştırma hızını belirlemek için sıkıştırma seviyesiyle oynamak mümkündür. Ayrıca, bazı gömülü sistemler gibi kısıtlı bellek ortamlarında yararlı olan bellek muhafaza tesisleri de vardır.

Sıkıştırma, belirli veri türleri için biçimlendirilebilir. Kütüphane belirli veri türlerini her zaman sıkıştırmak için kullanılıyorsa belirli bir strateji kullanmak sıkıştırmayı ve performansı artırabilir. Örneğin, eğer veri uzun ve tekrar eden byte'lar içeriyorsa run-lenght encoding (RLE) stratejisi daha yüksek hızlar için iyi sonuçlar verebilir. Umumi veriler için ise varsayılan strateji tercih edilir.

Sıkıştırılmış verilerdeki hatalar tespit edilebilir ve atlanabilir. Ayrıca, sıkıştırılmış akışa "tam yıkama" noktaları yazılırsa bozuk veriler atlanabilir ve açma bir sonraki yıkama noktasında yeniden senkronize edilir. - Bozuk verilerin herhangi bir hata kurtarması sağlanmamasına rağmen. Tam yıkama noktaları, çeşitli çoklu medya uygulamalarında olduğu gibi bazı veri kayıplarının önemsiz olduğu güvenilir olmayan kanallardaki büyük veri akışları için kullanışlıdır. Ancak, birçok yıkama noktası oluşturmak, sıkıştırma miktarını (oranını) etkilediği kadar hızı da etkileyebilir.

Sıkıştırılabilen veya açılabilen veri uzunluğu için herhangi bir sınırlama yoktur. Kütüphaneye yapılan tekrarlı çağrılar, sınırsız sayıda veri bloğunun işlenmesine izin verir. Bazı yardımcı kodlar (sayaçlar), uzun veri akışları için taşmadan muzdarip olabilir; ancak bu, gerçek sıkıştırma veya açma işlemlerini etkilemez.

Uzun (veya sonsuz) bir veri akışını sıkıştırırken düzenli tam boşaltma noktalarının yazılması önerilir.

Günümüzde zlib, DEFLATE algoritmasını kullanan binlerce uygulama ile fiili bir standarttır.^[1] Bu uygulamalardan en ünlüleri şu şekilde sıralanabilir:

• Linux çekirdeği
• GNU Binutils ve GNU Debugger
• libpng
• libwww
• Apache HTTP Sunucusu
• cURL
• OpenSSH
• OpenSSL ve GnuTLS
• FFmpeg
• rsync
• dpkg
• Apache Subversion ve CVS sürüm yönetim sistemi
• Apache ORC
• Git sürüm yönetim sistemi
• PostgreSQL'in RDBMS sistemi
• .NET Framework'deki class System.IO.Compression.DeflateStream
• VxWorks işletim sisteminin parçası olan TORNADO'daki "deflate" sistemi

zlib ayrıca özgür yapısı sayesinde Apple'ın İPhone ve Sony'nin PlayStation marka cihazlarında kullanılmaktadır.

• DEFLATE
• gzip
• LZ77 ve LZ78 § LZ77
• Zip (dosya biçimi)
• zlib Lisansı

• Resmî site