For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Yörüngeler listesi.

Yörüngeler listesi

Farklı çaptaki Dünya merkezli yörüngeler; camgöbeği alan alçak Dünya yörüngesini, sarı alan orta Dünya yörüngesini, siyah kesikli çizgi jeosenkron (yer eşzamanlı) yörüngeyi, yeşil kesikli noktalı çizgi Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) uydularının yörüngesini ve camgöbeği alanın içerisinde kalan kırmızı kesikli çizgi Uluslararası Uzay İstasyonu'nun (ISS) yörüngesini betimler.

Yörünge çeşitleri aşağıda listelenmiştir:

Merkeze bağlı sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

İrtifaya bağlı sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yörünge eğikliğine bağlı sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Eğik yörünge: Ekvatoryal düzleme göre eğikliği 0 olmayan yörüngelerdir.
    • Kutupsal yörünge: Her bir dönüşünde gezegenin her iki kutbunun üzerinden veya yaklaşık üzerinden geçen yörüngedir. Yani bu yörüngelerin eğikliği tam veya yaklaşık olarak 90 derecedir.
    • Kutupsal Güneş eşzamanlı yörünge : Üzerinde yer alan cismin Ekvatordan her bir geçişinin aynı güneş zamanına denk geldiği yaklaşık kutupsal yörüngelerdir. Görüntü alan yapay uydular için her bir geçişinde gölge durumunun aynı olması nedeniyle kullanışlı bir yörüngedir.
  • Eğik olmayan yörünge: Referans bir düzleme göre eğikliği 0 olan yörüngelerdir.
    • Ekliptik yörünge: Ekliptik düzleme göre eğik olmayan yörüngedir.
    • Ekvatoryal yörünge: Ekvator’a göre eğik olmayan yörüngedir.
  • Yaklaşık Ekvatoryal yörünge: Eğikliği ekvatoryal düzleme göre yaklaşık 0 olan yörüngelerdir. Bu yörünge, bir uydunun ekvatora yakın bölgelerde bulunan yer istasyonlarını ziyaret ettiği zamanlar arasındaki süreyi kısaltır.

Dışmerkezliğe bağlı sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eşzamanlılığa bağlı sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Eşzamanlı yörünge: Uydunun yörünge periyodunun, yörüngesinde olduğu cismin kendi ekseni etrafındaki dönüş hızına eşit oluğu yörüngedir (Dünya’nın ki: 23 saat, 56 dakika, 4.091 saniye).
  • Yer eşzamanlı yörünge (YEY): Dünya civarında dönen 35,786 km (22,240 miles) irtifaya sahip yaklaşık dairesel yörüngelerdir.
  • Tundra yörünge: Dış merkezliği yüksek olan, 63.4° eğikliğe sahip eliptik yörüngelerdir. Yörünge periyotları bir yıldız gününe eşittir (Dünya için: 23 saat, 56 dakika, 4.091 saniye). Bu tür bir yörüngede yer alan cisim yörüngedeki büyük zamanını civarında döndüğü gezegenin istenilen bir bölgesi üzerinde geçirir. Perijeden geçişler kısadır.
  • Yarı eşzamanlı yörünge: Yörünge periyodu, civarında döndüğü gök cisminin kendi ekseni etrafındaki dönüş hızının yarısı kadardır. Dünya için periyodu yaklaşık 12 saat olan ve yaklaşık 20,200 km (12,544.2 mil) irtifadaki dairesel bir yörünge bu tür içerisinde ele alınabilir.
  • Süper eşzamanlı yörünge: YEY/YİY’den daha yüksek irtifaya sahip depolama/elden çıkarma amaçlı kullanılan yörüngelerdir. Elden çıkarma yörüngesi ile aynı anlamdadır. Uydular batıya doğru sürüklenir.
  • Alt eşzamanlı yörünge: YEY/YİY’e yakın irtifada, aşağısında yer alan yörüngelerdir. Uydular doğuya doğru sürüklenir.
  • Mezarlık yörüngesi: Uzay enkazları için kullanılan yer eşzamanlı yörüngenin birkaç yüz kilometre üzerinde bulunan yörüngelerdir. Görevi biten uydular bu yörüngeye taşınır.
  • Mars eşzamanlı yörünge: Mars’ın yıldız günü olan 24.6229 saate eşit bir yörünge periyodu ile Mars civarında dönen yörünge.
  • Mars istasyonel yörünge (MİY): Eğikliği sıfır olan kutupsal düzlemdeki dairesel Mars eşzamanlı yörüngelerdir. Mars yüzeyinden yaklaşık 17,000 km (10,557 mil) yüksekliğe sahiptirler.
  • Helyo eşzamanlı yörünge: Yörüngedeki cismin dönüş periyodunun Güneş’in kendi ekseni civarındaki dönüş periyodu ile aynı olduğu Güneş merkezli yörünge’dir. Yörüngenin yarıçapı yaklaşık 24,360 Gm (0.1628 AU)’dir ki, bu da Merkür’ün yörünge yarıçapının yarısından biraz daha az bir rakama tekabül eder.

Özel sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Güneş eşzamanlı yörünge: İrtifasının ve yörünge eğikliğinin, yörüngede yer alan uydunun gezegen üzerindeki bir noktadan her bir geçişini aynı yerel zamana denk getirecek şekilde seçildiği yörüngelerdir. Bu tip bir yörüngede uydu devamlı olarak aynı miktarda Güneş ışığına maruz kalacaktır. Görüntü alan gözlem uyduları ve hava tahmin uyduları için kullanışlı bir yörüngedir.
  • Ay yörüngesi: Ay’ın yörüngesi. Ortalama irtifası 384,403 kilometre (238,857 mil) olan, eliptik- eğik yörüngedir.

Sanki yörünge sınıflandırması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Birinin nispeten çok daha büyük olduğu ikili bir cisim takımında (Güneş ve Dünya gibi)beş Lagrange noktasını gösteren bir diyagram.
  • At nalı yörünge: Yerdeki bir gözlemciye belli bir gezegeni merkez alan yörünge gibi gözükmesine rağmen, gerçekte gezegenin ki ile aynı olan yörüngelerdir. Örnek olarak 3753 Cruithne ve 2002 AA29 asteroitleri verilebilir.
  • Egzo yörünge: Uzay aracının atmosferik sürükleme nedeniyle kararsız olan bir yörüngeye geçişi.
  • Ay transfer yörüngesi (ATY)
  • Düz yön yörünge: Eğikliği 90°’den az olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde döndüğü gezegen ile aynı yönde dönmesini sağlayan yörünge.
  • Ters yön yörünge: Eğikliği 90°’den fazla olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde döndüğü gezegen ile ters yönde dönmesini sağlayan yörünge. Güneş eşzamanlı yörünge ele alındığında az sayıda uydu ters yön yörüngeye fırlatılır. Çünkü bu tarz bir fırlatışta harcanacak yakıt miktarı düz yön yörüngeye yapılacak fırlatışlarda harcanacak olana nazaran çok daha fazladır. Bunun sebebi ise roket Dünya’dan fırlatılırken aracın Dünya’nın dönüş yönüne bağlı olarak halihazırda doğu yönünde bir hız bileşenine sahip olmasıdır.
  • Halo yörüngeler ve Lissajous yörüngeler: Lagrange noktaları civarındaki yörüngelerdir. Lagrange noktaları sağdaki diyagramda ve gösterilmiştir. Bu noktalar civarındaki yörüngede cisimler görece pozisyonlarını koruma özelliğine sahiptir. L1 noktası Güneş görüşünün sabit olması gereken Güneş gözlem uydularında kullanılır. L2 noktası civarındaki yörüngeler ise hem Dünya hem de Güneş’i arkasına alması gereken uydular için kullanılır. Bu sayede uydu hem Dünya ve Güneş kaynaklı radyasyondan korunur hem de hassas ekipmanları için pasif bir soğutma sağlamış olur. Wilkinson Microwave Anisotropy Prob’u ve James Webb Uzay Teleskop’u örnek olarak gösterilebilir.
  • Wertz, James R. (1999). Space Mission Analysis and Design. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. ISBN 0-7923-5901-1. 
  1. ^ "Dünya çevresinde dönen güncel uydu sayısı - UCS Satellite Database". 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020. 
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Yörüngeler listesi
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?