Muhammed Şiya es-Sudani
| Ekselansları Muhammed Şiya es-Sudani محمد شياع السوداني | |
|---|---|
| Irak Başbakanı | |
| Görevde | |
| Makama geliş 27 Ekim 2022 | |
| Cumhurbaşkanı | Abdüllatif Reşid |
| Yerine geldiği | Mustafa el-Kazımi |
| Irak İnsan Hakları Bakanı | |
| Görev süresi 21 Aralık 2010 - 18 Ekim 2014 | |
| Cumhurbaşkanı | Celal Talabani |
| Başbakan | Nuri el-Maliki |
| Yerine geldiği | Vicdan Michael |
| Yerine gelen | Muhammed Mehdi el-Bayati |
| Meysan Vilayeti Valisi | |
| Görev süresi 2009-2010 | |
| Yerine geldiği | Adil Mahvadar Radi |
| Yerine gelen | Ali Davayi Lazem |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1970 (53-54 yaşında) Bağdat, Irak |
| Partisi | İslami Davet Partisi |
| Bitirdiği okul | Bağdat Üniversitesi |
| Mesleği | Siyasetçi |
| Dini | Şii İslam |
| İmzası | 
|
Muhammed Şiya Sabbar es-Sudani (Arapça: محمد شياع السوداني) (d. 1970) 27 Ekim 2022'den beri Irak başbakanı olarak görev yapan Iraklı bir siyasetçidir. Başbakanlık görevinden önce sanayi ve madenler bakanı, çalışma ve sosyal işler bakanı, ticaret bakanı vekili, maliye bakanı vekili, göç ve yerinden rdilenler bakanı vekili,[1] tarım bakanı vekili[2] ve insan hakları bakanı[3][4] olarak çeşitli bakanlık görevlerinde bulunmuştur. 2009-2010 yıllarında Meysan valisi olarak görev yapmıştır.[5]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Sudani 1970 yılında Bağdat'ta Iraklı Şii Arap bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[6] 10 yaşındayken, babası ve diğer beş aile üyesinin İslami Davet Partisine üye oldukları için idam edildiğine tanık oldu. Sudani, Bağdat Üniversitesinden tarım bilimleri alanında lisans derecesine ve proje yönetimi alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Evli ve dört oğlu vardır.
Sudani Körfez Savaşı'nın sona ermesinden sonra başlayan 1991 ayaklanmalarına katıldı. 1997 yılında Meysan Tarım Ofisine atandı ve burada Kumait Şehri Tarım Departmanı başkanı, Ali eş-Şarki Şehri Tarım Departmanı başkanı, Tarımsal Üretim Departmanı başkanı ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile Ulusal Araştırma Programında danışman mühendis olarak görev yaptı.
2003 yılında ABD ve müttefiklerinin Irak'ı istilasından sonra Sudani, Meysan yönetimi ile GKY arasında koordinatör olarak çalıştı. 2004 yılında Amare şehri belediye başkanı olarak atanan Sudani, 2005 yılında Meysan İl Meclisi üyeliğine seçildi. 2009 yılında yeniden seçildi ve konsey tarafından vali olarak atandı.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Irak İnsan Hakları Bakanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Başbakan Nuri el-Maliki tarafından 2010 parlamento seçimlerinden sonra insan hakları bakanı olarak atandı ve 21 Aralık 2010 tarihinde parlamento tarafından onaylandı.
Bakanlığı, Irak'ta Saddam Hüseyin rejimi sırasında meydana gelen toplu mezarların bulunmasından sorumluydu. Biri Enbar'da, diğeri Ed-Divaniye'de olmak üzere 2011 yılında bu tür iki olay rapor edilmiştir.[7][8]
2011 yılında kısa bir süre, eski iktidardaki Baas Partisi ile bağlantıları nedeniyle bireyleri hükûmetten men etme yetkisine sahip olan debaasifikasyon için Adalet ve Hesap Verebilirlik Komisyonunun başkanlığını yaptı.[9]
Suriye İç Savaşı sırasında Suriye'de ikamet eden Irak vatandaşlarının Irak'a dönmelerine yardımcı olmak için göç bakanlığı ile koordinasyon sağladı.[10]
Ağustos 2014'te binlerce Ezidi'nin IŞİD tarafından Kuzey Irak'ta katledildiği sırada bakandı. Bunu "vahşi bir vahşet" olarak nitelendirdi ve "IŞİD'e karşı sağlam bir duruş sergilemenin" ve "sivillere yönelik soykırım ve vahşeti durdurmak için IŞİD'e karşı savaş başlatmanın" uluslararası toplumun sorumluluğu olduğunu söyledi.[11] Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyinden IŞİD tarafından sivillere karşı işlenen suçlarla ilgili soruşturma başlatmasını istedi. IŞİD'in suçlarını soykırım ve insanlığa karşı suçlar olarak nitelendirdi.[12] "Terörist bir canavarla karşı karşıyayız" diye açıkladı. "Hareketleri engellenmelidir. Mal varlıkları dondurulmalı ve el konulmalıdır. Askeri kapasiteleri yok edilmelidir." dedi.[13]
Ekim 2014'te Haydar el-İbadi hükûmetinin göreve gelmesiyle yerine Muhammed Mehdi Emin el-Beyati geçti.[14]
Başbakanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]
2022 Irak siyasi krizini sona erdirmek amacıyla koordinasyon çerçevesi resmi olarak Sudani'yi başbakanlık görevine aday gösterdi.[15] Hükümeti kurmayı başardı ve bu hükümet 27 Ekim'de Temsilciler Meclisi tarafından onaylandı.[16]
Ocak 2023'te The Wall Street Journal'a verdiği bir mülakatta ülkesindeki ABD askerlerinin varlığını savunan ve çekilmeleri için herhangi bir takvim belirlemeyen Sudani, IŞİD'e karşı Iraklı birlikleri eğiten ve onlara yardımcı olan ancak büyük ölçüde çatışmaların dışında kalan ABD ve NATO birliklerine atıfta bulunarak Irak'taki ABD öncülüğündeki askeri koalisyona artık ihtiyaç olmadığını belirtti.[17]
The Economist, Sudani'nin farklı silahlı grupları bir araya getiren devlet destekli milis şemsiye örgütü Halk Seferberlik Güçlerine (HSG) bağlı olduğunu ve görev süresi boyunca bu örgütün Irak'taki etkisinin daha da arttığını belirtti.[18] Hükümeti, HSG'nin asker sayısını 116.000 artırarak toplam sayıyı 230.000 civarına çıkardı ve bütçesini 2,7 milyar ABD doları olarak belirledi. Ayrıca HSG'ye bağlı, öldürülen HSG komutanı Ebu Mehdi el-Mühendis'in adını taşıyan bir inşaat şirketi kurdu; şirket hükümet müteahhitlerine ayrıcalıklı erişim sağlıyor ve hükümet şirkete stratejik araziler verdi.[18]
20 Temmuz 2023'te Sudani, İsveç'in planlanan bir Kuran yakma etkinliğini onaylamasının ardından İsveç'in Irak Büyükelçisini sınır dışı etmiş ve İsveçli şirketlerin çalışma izinlerini iptal etmiştir.[19]
Sudani 10 Ekim 2023'te Moskova'ya geldi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştü.[20] 21 Ekim 2023'te İsrail-Hamas Savaşı'nda ateşkes çağrısında bulundu.[21] İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile yaptığı görüşmede Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısını "Siyonist rejimin Gazze halkına karşı yıllardır sürdürdüğü suç politikalarının bir sonucu" olarak nitelendirdi.[22]
17 Şubat 2024 tarihinde, çeşitli dünya liderleriyle bir araya geldiği Münih Güvenlik Konferansı'na katıldığı sırada Münih'te Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ile bir araya geldi.[23]
Nisan 2024'te Sudani, İsrail'in Şam'daki İran Büyükelçiliğini bombalamasını kınadı.[24]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Who is Mohammed Shia Al-Sudani". Washington Institute. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ "محمد شياع السوداني.. رئيس الوزراء العراقي". AlJazeera. 25 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "وزارة حقوق الانسان :: Ministry Of Human Rights". Humanrights.gov.iq. 24 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012.
- ^ "تشكيلة الحكومة العراقية :: Iraqi Cabinet Members". CIA. 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Brown, Alan (28 Kasım 2010). "Maysan Province receives new vocational training center". dvidshub.net. Defense Visual Information Distribution Service. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Kadow, May; Yavorsky, Erik (18 Kasım 2022). "Who Is Mohammed Shia al-Sudani?". washingtoninstitute.org. The Washington Institute for Near East Policy. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ الحيدري, نبيل (10 Ağustos 2011). "المقابر الجماعية في العراق...قصص َعذاب وهويات ضحاياها". إذاعة العراق الحر (Arapça). 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ ب, بغداد-أ ف. "استخراج رفات 812 شخصا من مقبرة جماعية غرب العراق". صحيفة الوسط البحرينية (Arapça). 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ "An Agreement to Appoint Al-Sadr Trend's Candidate Chairman of the Accountability and Justice Commission". al Hayat. 16 Ekim 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ "وزارة حقوق الإنسان تجدد دعوتها العراقيين إلى العودة من سوريا | الحرة". www.alhurra.com (Arapça). 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ "Exclusive: Iraq says Islamic State killed 500 Yazidis, buried some victims alive". Reuters. 10 Ağustos 2014. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ "UN Human Rights Council Requests Investigation into Islamic State's Human Rights Abuses in Iraq". International Justice Resource Center. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ Heilprin, John; Press, Associated. "UN backs inquiry of IS group's alleged crimes". KRQE News 13. 27 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ "Iraq's human rights minister talks battling IS and the Speicher 'mass murder'". 7 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ "Coordination Framework nominate Mohammed Shia' Al Sudani as candidate for Iraqi prime minister". PUK media. 25 Temmuz 2022. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ "Iraqi parliament approves new government headed by Mohammed Shia al-Sudani". Reuters. 27 Ekim 2022. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Iraqi PM Backs Indefinite U.S. Troop Presence in Country: WSJ Interview". US News & World Report. 15 Ocak 2023. 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ a b "The Iraqi militias are copying their overmighty cousins in Iran". The Economist. 8 Haziran 2023. ISSN 0013-0613. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Prime Minister orders to withdraw the Iraqi Chargé d'Affairs in Stockholm, and instructs the Swedish Ambassador to leave Iraqi territory". Iraqi News Agency. 20 Temmuz 2023. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mahmoud, Sinan (10 Ekim 2023). "Iraqi leader Al Sudani in Moscow to discuss Middle East situation with Putin". The National. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ Al-Rahim, Rend (25 Ekim 2023). "Iraq, Sudani, and the War on Gaza". Arab Center Washington D.C. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ "Raisi meets Sudani, says Iran and Iraq have 'common position' on Gaza war". Anadolu Agency. 6 Kasım 2023. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ "Iraqi PM Mohammed Shia al Sudani meets with German Chancellor Olag Scholz in Munich, Germany at the Munich Security Conference". Iraqi News Agency. 17 Şubat 2024. s. 1. 25 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ "Iraqi PM, Iranian president discuss Israeli attack on Iranian consulate in Syria". Xinhua News Agency. 4 Nisan 2024. 3 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
| Irak Mandası (1920-1932) |
| |||
|---|---|---|---|---|
| Irak Krallığı (1932-1958) |
| |||
| Irak Cumhuriyeti (1958-1968) |
| |||
| Baasçı Irak (1968-2003) |
| |||
| Irak Yönetim Konseyi (2003-2004) |
| |||
| Irak Cumhuriyeti (2004-günümüz) |
| |||
* geçici •† askerî | ||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
 | ||
* = Vekaleten görev yapmaktadırlar | ||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
