Ay taşı
Ay taşı, Ay'da oluşmuş olan taşları tanımlamak için kullanılır. Terim ayrıca Ay'a yapılan keşiflerde toplanan diğer ay ile ilgili maddeler için de kullanılmaktadır.
Ay'dan üç mineral keşfedildi: armalkolit, tranquillityite ve pyroxferroite. Armalkolit (armalcolite), Apollo 11 görevindeki üç astronotun adından türetilmiştir: Armstrong, Aldrin ve Collins.
Apollo Ay taşlarının ana depolama yeri Houston, Teksas'taki Lyndon B. Johnson Uzay Merkezi'ndeki Ay Örnek Binası'dır. Güvenli koruma için, San Antonio, Teksas'ta Brooks Hava Kuvvetleri Üssü'nde küçük örnekler bulunmaktadır. Taşların çoğu nemden korunması için nitrojen içinde saklanmaktadır. Taşların üzerindeki ölçümler, özel aletler kullanılarak el sürülmeden yürütülmektedir.
| Ay görevi |
Getirilen örnek |
|---|---|
| Apollo 11 | 22 kg |
| Apollo 12 | 34 kg |
| Apollo 14 | 43 kg |
| Apollo 15 | 77 kg |
| Apollo 16 | 95 kg |
| Apollo 17 | 111 kg |
| Luna 16 | 101 g |
| Luna 20 | 55 g |
| Luna 24 | 170 g |
Ay seferleri boyunca toplanan ay taşları paha biçilmez olarak kabul edilmektedirler. 1993'te, Luna 16 seferinden 0.2 g ağırlığında üç küçük parça 442.500 Amerikan dolarına satılmıştır. 2002'de Ay Örnek Binası'ndan çok ufak Ay'a ve Mars'a ait parçalar çalınmıştır. Parçalar 2003'te geri alınmıştır, NASA, mahkemede çalınan ağırlığı 285 g (10 oz.) olan parçaların değerini $1 milyon dolar olarak tahmin etmiştir. Ay meteorlarından elde edilen ay taşlarının da değerleri çok yüksektir, genellikle özel koleksiyoncular tarafından satılmakta ve ticareti yapılmaktadır.
Birkaç yüz küçük örnek hazırlanmış ve ulusak hükûmetlere ve ABD valiliklerine sunulmuştur. Bunlardan en azından bir tanesi daha sonra çalınmış, satılmış ve geri alınmıştır. Diğer örnekler müzelere gitmiştir, bu müzelerin içinde Amerikan Ulusal Hava ve Uzey Müzesi, Kansas Kozmosfer ve Uzay Merkezi ve Kennedy Uzay Merkezi bulunmaktadır. Kennedy Uzay Merkezin'de ufak bir ay taşı parçasına dokunulmasına izin verilmektedir. NASA 382 kg (842 lb) ağırlığındaki örneğin 295 kg (650 lb) kadarının bozulmamış olarak Johnson Uzay Merkezi'nde olduğu söylemektedir. Hasselblad çalışanları tarafından, görev sonrası bir kamera temizlenirken biraz ay tozu toplanmıştır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ay'dan taşlar ve topraklar — Johnson Uzay Merkezi
- Apollo Jeoloji Alet Kataloğu 28 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Satılık ay taşları!
- Ay meteorları — Washington Üniversitesi, Dünya ve Gezegen Bilimleri Departmanı
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
