Karsak
| Karsak | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Vulpes corsac
(Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||||
 Yayılımı |
Karsak (Vulpes corsac), korsak tilkisi, step tilkisi ya da bozkır tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının asıl tilkiler (Vulpini) oymağına ait, Orta Asya'da yaygın olan bir tilki türü.
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Karsağın tüyleri gri ya da kırmızımsı olur. Alt kısımları sarı ya da beyaz renk olur. 50 cm uzunluğa (+ 30 cm kuyruk) varabilir. Kendisine benzeyen yakın akrabası kızıl tilki ile arasında en önemli farkları, kızıl tilki'den daha uzun bacakları ve kulakları olmasıdır.
Yaşam alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Karsak Orta ve Doğu Asya'da, Volga Irmağı'nın güneyinden Mançurya, Tibet, Güney Rusya, Türkistan, Moğolistan, Transbaykalya, Kuzey Çin ve Kuzey Afganistan'a kadar uzanan bir coğrafyada yaygındır.
Yaşam alanı olarak bozkırları ve yarı çölleri tercih eder. Ormanlardan, ağaçlı bölgelerden, yerleşim yerlerinden ve tarlalardan uzak durur.
Güzel görünümlü olan ve sıcak tutan postu yüzünden çok avlanmıştır. 19'uncu yüzyılın sonlarında örneğin Sibirya'da sırf Irbit kentinde her yıl 10.000 Karsak postu satılmış olduğu bilinmektedir. Karsak, ziraatçılık yapılan bölgelerde yaşayamadığı için, bozkırların günden güne azalıp tarlaya dönüşmesi onun için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Yaşam alanının daralması ve çok fazla avlanılması, eskiden yayılım gösterdiği coğrafyanın büyük bir kısmından yok olmasına yol açmıştır.
Yaşam şekli
[değiştir | kaynağı değiştir]Karsak küçük memeliler, kuşlar, böcekler ve nadir olarak da bitki ile beslenir. Çoğunlukla diğer hayvanlar (örneğin porsuk) tarafından inşa edilmiş mağaralara yerleşir. Hür yaşamında gece aktif olduğu kabul edilse de, hayvanat bahçelerinde tutulan bozkır tilkilerinin gündüzleri de aktif olduğu görülmektedir. Diğer tilkilerden daha sosyaldir ve diğer bozkır tilkileriyle birlikte aynı mağarayı paylaşır. Kışın, beraber ava çıkan gruplar oluşturur. Bu küçük grupların, birbiriyle akraba olan hayvanlardan oluştuğu tahmin edilir.
Dişi tilki Ocak ve Mart ayları arasında, 50-60 gün süren bir gebelikten sonra 2-11 yavru dünyaya getirir.
Karsak diğer tilkiler gibi kötü kokmaz. Bu yüzden 18'inci yüzyılda Rusya'da onu ev hayvanı olarak tutanlar olmuştur.
Adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Karsak sözü Türk dillerinden köken alır: Kazakça (қарсақ), Özbekçe (қарсоқ; qarsoq), Tatarca (карсак; qarsaq), Uygurca (قارساق). Moğolca (хярс)'ya Türkçeden geçmiştir. Rusçaya da корсак biçiminde geçen kelime, buradan İngilizceye corsac olarak geçmiştir. Türkçede İngilizceden geçme korsak biçimi de kullanılır.[1]
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Prof. Dr. Hasan Eren (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü KARSAK : Türkmence garsak, Nogayca karsak, Karakalpakça karsak, Başkurtça karsak, Kırgızca karsak tülkü; Orta Türkçede karsak olarak kullanılır. Eski Kıpçakçada da karsak olarak geçer. .... Türkçeden Farsçaya geçmiştir. Rusçada da korsak olarak kullanılır. Ruslar arasında Korsakov soy adında saklanmıştır. Almanca (Korsak), Fransızca (corsac) gibi dillerde de kullanılır. Karcag (Macaristan) kumanlardan kalma bir yer adıdır. ....
Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.
| İri kulaklı tilki | İri kulaklı tilki (O. megalotis) |
|---|---|
| Urocyon | Boz tilki (U. cinereoargenteus) • Ada boz tilkisi (U. littoralis) |
| Vulpes | Kızıl tilki (V. vulpes) • Bengal tilkisi (V. bengalensis) • Afgan tilkisi (V. cana) • Güney Afrika tilkisi (V. chama) • Karsak (V. corsac) • Tibet tilkisi (V. ferrilata) • Kutup tilkisi (V. lagopus) • Cüce tilki (V. macrotis) • Soluk tilki (V. pallida) • Kum tilkisi (V. rueppelli) • Ova tilkisi (V. velox) • Çöl tilkisi (V. zerda) |
| Kısa kulaklı tilki | Kısa kulaklı tilki (A. microtis) |
|---|---|
| Canis | Kurt (C. lupus) • Kızıl kurt (C. rufus) • Kır kurdu (C. latrans) • Altın çakal (C. aureus) • Kara sırtlı çakal (C. mesomelas) • Çizgili çakal (C. adustus) • Habeş kurdu (C. simensis) |
| Yengeç yiyen tilki | Yengeç yiyen tilki (C. thous) |
| Yeleli kurt | Yeleli kurt (C. brachyurus) |
| Asya yaban köpeği | Asya yaban köpeği (C. alpinus) |
| Falkland tilkisi | Falkland tilkisi (D. australis) |
| Afrika yaban köpeği | Afrika yaban köpeği (L. pictus) |
| Rakun köpeği | Rakun köpeği (N. procyonoides) |
| Pseudalopex | And tilkisi (P. culpaeus) • Arjantin gri tilkisi (P. griseus) • Darwin tilkisi (P. fulvipes) • Pampa tilkisi (P. gymnocercus) • Peru çöl tilkisi (P. sechurae) • Brezilya dövüş tilkisi (P. vetulus) |
| Çalı köpeği | Çalı köpeği (S. venaticus) |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
