Kızıl (Tuva Cumhuriyeti ili)
Kızıl ili
Кызылский кожуун (Rusça) Кызыл кожуун (Tuva Türkçesi) | |
Konum | |
Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Kızıl ili | |
Yönetim | |
Ülke: | Rusya |
Federâl Bölge: | Tuva Cumhuriyeti |
Genel bilgiler | |
Nüfus: | |
Diğer bilgiler | |
Dili: | Tuva Türkçesi |
Kızıl ili (Tuva Türkçesi:Кызыл кожуун; Rusça:Кызылский кожуун; İngilizce: Kyzylsky District) Tuva Cumhuriyetinin 17 il yönetiminden biri olup ülkenin merkezi de bu il sınırları içindedir. Yönetim merkezi Kaa-hem şehridir.
Sözkökü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kızıl sözü kırmızı, kızıl anlamına gelmektedir. Kelime sözkökü olarak Türkçe menşelidir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Ülkenin orta kesiminde yer alan bölge Tuva havzası içindedir. Kuzeyde Uyuk dağı yer alır. Başlıca akarsuları - Biy-Hem, Kaa-Hem, Ulug-Hem, Elegest.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski devirlerde Tuva arazisinde Saka (İskit) Türk Kağanlığı, Ulu Hun Türk Kağanlığı, Topa Türk Kağanlığı veya Tabgaç (To-ba) Devleti, Kök Türk Kağanlığı, Uygur Kağanlığı kurulmuş ve birçoğunun de merkez bölgesi Tuva havzası ve Tuva akarsuyu dolayları olmuştur.
Tuva Türklerinin toprak ev anlamında Por-Bajın adını verdikleri Tere-Höl (Teregöl) ortasında Uygur Kağanlığı devrinden kaldığı düşünülen eski bir mimari yapı vardır. 2007 yılında Rusya devlet başkanı Viladimir Putin ile Monako Prensi II. Albert Tuva'da Por-Bajın'da görüşmeler yapmışlar ve Yenisey nehri üzerinde yolculuk yapmışlardır. Tuva halkı Por-Bajın'ın turizm çalışması yapılmak üzere Monako prensliğine satıldığını düşünmektedir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplam nüfus — 21,5 bin kişi(2002).
Beldeler ve mezralar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bayan-Kol beldesi, yönetim merkezi Bayan-Kol köyü;
- Kara-Haak beldesi, yönetim merkezi Kara-Haak köyü;
- Sukpak beldesi, yönetim merkezi Sukpak;
- Terlig-Haya beldesi, yönetim merkezi Terlig-Haya;
- Çelinoye beldesi, Tselinnoye köyü;
- Çerbi beldesi, yönetim merkezi Çerbi k.;
- Şambalıg beldesi, yönetim merkezi Şambalıg k.;
- Eleges-Aksı beldesi, yönetim merkezi Eleges-Aksı k.;
- Eerbek beldesi, yönetim merkezi Eerbek k.
- Üş-Beldir mezrası Kaa-Hem şehrine bağlıdır;
- Ottukdaş mezrası Bayan-Kol beldesine bağlıdır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaa-Hem'de — kömür madeni çıkarılmakta olup (Kaa-Hem Kömür Madeni) işletilir, hayvancılık olarak koyun yetiştiriciliği önemli bir ekonomik gelirdir.
Yapılacak Şeyler
[değiştir | kaynağı değiştir]Üst-Elegest köyünde — Orta Çağ devrine ait Türk kökenli Uygur Kağanlığından kalmış bir kale vardır. Türk Tarihçilerinin ve Türk Kültür araştırmacılarının ilgisini çekecektir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Fotoğraf gelerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Kızıl şehrinin eskileri-Yaşlılar
-
Başkent Kızılda ana cadde
-
Kızıl şehrindeki Ulug Kural (Büyük Kurultay)
-
Tuva Millî Müzesi
-
Kızıl şehrinde kültürel bir ög (ev) görünümü
-
Kızıl şehrinin bahadır oğulları
-
V. Kök-ool (Gök-Oğul) Müzik-Drama Tiyatrosu
-
M54 Federasyon yolundan Kızıl'a giriş
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rusya haritası içinde Kızıl ve Tuva Cumhuriyeti12 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Başkent: Kızıl | ||
Şehirler | ||
İdari bölgeler (Kojuunlar) | ||
Akarsular | Aksu · Alaş · Biğ kem · Busın · Delgermörön · Eerbek · Eleges · Erzin · Kam Sarı · Han Tengri · Kemçik · Kaa kem · Mögenbüren · Narın · Sıstıg · Tes kem · Ulu kem · Yenigöl kem · Yinge · Oyuk (Egük) · Şagonar | |
Göller | Çagıtay · Çeder · Tuz gölü · Erzin Tuz gölü · Samagaltay Tuz gölü · Kayın göl · Kindikli göl · Bataklıgöl · Noyan · Tere · Tojugöl · Töre · Uspa göl · Şaranur | |
Dağlar | Obruçev · Alaş · Baytayga · Kızıltayga · Biçe Möngüntayga · Kemçik dağ · Karlığan · Hayırakan · Kurtlu Şibi · Möngüntayga · Kögmen · Tandı dağ · Çavaş · Öğök · Üde · Şiveelig | |
Turizm | ||
Konular |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.