Eski Saray
 | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Saray-ı Atîk-i Âmire |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Konum | İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′40″K 28°57′51″D / 41.01111°K 28.96417°D |
| Temel atma | 1453 |
| Tamamlanma | 1455-1458 |
Eski Saray ya da Sarây-ı Atîk-i Âmire, İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı Beyazıt mahallesinde Süleymaniye Camii ile Bayezid Camii arasında İstanbul Üniversitesi ana yerleşkesi içerisinde Osmanlı döneminde İstanbul'da inşa edilmiş ilk saray.
İstanbul'un Fethi'nden sonra inşasına başlanılan saray, 1458 yılında tamamlanmıştır. Dukas (tarihçi) ve Mikhael Kritovoulos gibi dönem tarihçileri sarayın bitişini 1455 olarak belirtmiş olsa da[1] genel kanı bu tarihlerde harem ve köşk gibi kısımların bitmekle birlikte sarayın tam halini almasının 1458 yılında kadar sürdüğü şeklindedir.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde sarayın inşasına İstanbul'un ele geçirilmesinden sonra eski bir kilisenin üzerine 1454 yılında yapılmaya başlandığını ve sur ile kuleye sahip olmayan düz ve mavi kurşunla kaplı dörtgen şekilli sağlam bir duvarla çevrilen sarayın çevresini de 12.000 arşın (takriben 9,0 km) olarak belirtmiştir.[2]
Fatih döneminde yaşamış tarihçi Tûr-ı Sînâ (Tursun Bey), saray içerisinde köşkler, harem, Dîvân-ı Hümâyun, padişahın devlet işlerini yürüttüğü taht odası, görevli ikametgâhları gibi binalar ile padişahların avlanabileceği genişlikte bir alanın bulunduğundan bahsetmiştir.[1]
Fatih Sultan Mehmed hükümdarlığı döneminde Topkapı Sarayı'nı inşa ettirmeye başlamış ve sarayın 1478 yılında tamamlanmasıyla da buraya yerleşmiştir. Padişah Topkapı Sarayı'nda yaşamakla birlikte haremin Eski Saray'da haftanın bazı günlerinde buraya gitmekteydi. İlerleyen yıllarda saray alanında bazı değişiklikler görülmektedir. II. Bayezid tarafından yaptırılan ve 1506 yılında hizmete açılan Bayezid Camii ile külliyesinin bir bölümünün Eski Saray'ın alanından alınarak yapıldığı bilinmektedir. Matrakçı Nasuh'un minyatüründe sarayı, iç içe iki sur ve ikamet binalarının iç surda sıkışık bir şekilde tasvir etmiştir. 1540/41 yılı gibi Eski Saray yangın sonucu büyük oranda tahrip olmuş ve Kanuni tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Yaşanan yangın sonrasında padişah haremi Topkapı Sarayı'na taşınırken, Eski Saray'daki haremde ise padişah annesi, gözden düşmüş cariyeler ile ölen/tahttan indirilen padişahın cariye/kadınları yaşamaya başlamıştı. 1557 yılında Süleymaniye Camii ve külliyesinin inşasıyla saray alanında bir daha daralma söz konusu olmuştur.
Günümüze kadar bir kalıntısı ulaşmış değildir. Eskiden büyük valide sultanlar (Padişahın Babaanesi) eğer torunun saltanatında yaşıyorsa Valide Sultanların isteği üzerine Eski Saray'a gönderilirdi. Safiye Sultan bunlardan birtanesi olmuştur
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Denknalbant Çobanoğlu, Ayşe; Ermiş, Ü. Melda; Parlak, Sevgi; Tuncer, Akın (2014). "İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüsü'nde Bulunan Taş Eserler". Sanat Tarihi Yıllığı, 25. DergiPark. s. 7. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ Atsız, Nihal (2011). Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nden Seçmeler. İstanbul: Ötüken Neşriyat. ISBN 978-975-437-850-4.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
