For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Çin kalan teoremi.

Çin kalan teoremi

Sunzi'nin orijinal çözümü:x ≡ 2 (mod 3) ≡ 3 (mod 5) ≡ 2 (mod 7) denklikler çözüldüğünde k bir tamsayı olmak üzerex = 23 + 105k.
Çin kalan teoremi Gauss'un 1801 tarihli kitabında Disquisitiones Arithmeticae.[1]

Matematikte Çin kalan teoremi, bir n tamsayısının birkaç tam sayıya bölümünden kalanlar biliniyorsa, n'in bu sayıların çarpımına bölümünden kalanın bulunabileceğini belirtir. Buradaki koşul, n'e bölümlerinden kalanlarını bildiğimiz sayıların birbirleriyle aralarında asal olmaları gerekliliğidir.

Örneğin, n'in 3'e bölümünden kalanın 2 olduğunu, 5'e bölümünden kalanın 3 olduğunu ve 7'ye bölümünden kalanın 2 olduğunu biliyorsak; n'in değerini bilmemize gerek kalmadan n'in 105'e (3, 5 ve 7'nin çarpımı) bölümünden kalanın 23 olduğunu bulabiliriz. Daha da önemlisi, bu bize n'nin 105'ten küçük bir doğal sayı olması durumunda n'nin 23 olması gerektiğini söyler.

Teoremin bilinen en eski ifadesi MS 3. ila 5. yüzyılda Çinli matematikçi Sunzi Suanjing tarafından ortaya konulmuştur.

Çin kalan teoremi, yaygın olarak büyük tam sayılarla yapılan hesaplamalarda kullanılır.

n1, ..., nk, 1'den büyük bölenler olmak üzere ni çarpımını N ile gösterelim. Çin kalan teoremine göre ni dizisindeki sayı ikililerinin tümü aralarında asalsa ve a1, ..., ak tam sayıların 0 ≤ ai < ni eşitsizliğini i'nin tüm değerleri için sağlıyorsa, o halde 0 ≤ x < N olmak üzere i'nin her değeri için x'in ni'ye bölümünden kalanı ai yapan yalnız bir x değeri vardır.

Bu durum kongrüanslar ile aşağıdaki şekilde yeniden ifade edilebilir:

sayıları çiftler halinde aralarında asalsa, a1, ..., ak tam sayılar olmak üzere

denkliğinin mod N'de yalnız bir çözümü vardır.[2]

x ve y sayılarının denkliğin iki farklı çözümü olduğunu varsayalım. x ve y sayıları, ni'ye bölümlerinde aynı kalanı verdiğinden bu sayıların farkı xy, ni'nin her değeri için ni'nin bir katıdır. ni'nin bütün değerlerinin aralarında asal olduğu göz ününde bulundurulursa, ni dizisindeki sayıların çarpımı olan N sayısı da xy'ye tam bölünür. x ve y sayıları negatif olmayan ve N'den küçük tam sayılar olarak alınırsa farkları olan xy ancak x = y durumunda N'in bir katıdır.

  1. ^ Gauss 1986, Art. 32–36
  2. ^ Ireland & Rosen 1990, s. 34
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Çin kalan teoremi
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?