อาเรบีตซา
| อาเรบีตซา | |
|---|---|
| ชนิด | อักษรอาหรับ-เปอร์เซีย |
ช่วงยุค | คริสต์ศตวรรษที่ 15–20 |
| ภาษาพูด | ภาษาบอสเนีย |
อาเรบีตซา (บอสเนีย: arebica, آرەبـٖٮڄآ, ออกเสียง: [arebit͡sa] ) หรือ อาราบีตซา (arabica) เป็นอักษรอาหรับรูปแบบหนึ่งที่ใช้เขียนภาษาบอสเนีย (بۉسانسقٖى يەزٖٮق)[1] เคยใช้เมื่อราวคริสต์ศตวรรษที่ 15-19 (พุทธศตวรรษที่ 20-24) เป็นความพยายามของมุสลิมที่จะพัฒนาอักษรอาหรับมาใช้เขียนภาษาบอสเนียนอกเหนือจากอักษรละตินและอักษรซีริลลิกสำหรับภาษาเซอร์เบีย หนังสือที่พิมพ์ด้วยอักษรนี้ตีพิมพ์ครั้งสุดท้ายเมื่อ ค.ศ. 1941 (พ.ศ. 2484) อักษรนี้ใช้ในทางศาสนาและการบริหาร แต่ใช้น้อยกว่าอักษรอื่น ๆ
ต้นกำเนิด
[แก้]อักษรอาเรบีตซามีพื้นฐานมาจากตัวเขียนเปอร์เซีย-อาหรับที่เคยใช้ในจักรวรรดิออตโตมัน โดยเพิ่มอักษรสำหรับเสียง t͡s, ʎ และ ɲ ซึ่งไม่มีในภาษาอาหรับ ภาษาเปอร์เซีย หรือภาษาตุรกีออตโตมัน ในที่สุดก็มีการประดิษฐ์ตัวอักษรแทนเสียงสระได้ทุกเสียง อาเรบีตซาจึงจัดเป็นระบบสระ-พยัญชนะโดยแท้จริง ไม่ใช่อักษรไร้สระ
รูปแบบล่าสุดของอักษรอาเรบีตซาออกแบบโดย Mehmed Džemaludin Čaušević เมื่อราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 (ต้นพุทธศตวรรษที่ 25) เรียกว่าแบบมาทูฟอวีตซา (Matufovica), มาทูฟอวาตชา (Matufovača) หรือเมกเทบีตซา (Mektebica)
พยัญชนะ
[แก้]รูปแบบสุดท้ายของอักษรอาเรบีตซาประดิษฐ์ขึ้นในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดย Mehmed Džemaludin Čaušević.
| อักษรละติน | อักษรซีริลลิก | อาเรบีตซา | |||
|---|---|---|---|---|---|
| รูปเชื่อม | รูปเดี่ยว | ||||
| ท้าย | กลาง | หน้า | |||
| A a | А а | ـآ | آ | ||
| B b | Б б | ـب | ـبـ | بـ | ب |
| C c | Ц ц | ـڄ | ـڄـ | ڄـ | ڄ |
| Č č | Ч ч | ـچ | ـچـ | چـ | چ [b] |
| Ć ć | Ћ ћ | ||||
| D d | Д д | ـد | د | ||
| Dž dž | Џ џ | ـج | ـجـ | جـ | ج [c] |
| Đ đ | Ђ ђ | ||||
| E e | Е е | ـە | ە | ||
| F f | Ф ф | ـف | ـفـ | فـ | ف |
| G g | Г г | ـغ | ـغـ | غـ | غ |
| H h | Х х | ـح | ـحـ | حـ | ح |
| I i | И и | ـاٖى ـٖى |
ـاٖٮـ ـٖٮـ |
اٖٮـ | اٖى [a] |
| J j | Ј ј | ـي | ـيـ | يـ | ي |
| K k | К к | ـق | ـقـ | قـ | ق |
| L l | Л л | ـل | ـلـ | لـ | ل |
| Lj lj | Љ љ | ـڵ | ـڵـ | ڵـ | ڵ |
| M m | М м | ـم | ـمـ | مـ | م |
| N n | Н н | ـن | ـنـ | نـ | ن |
| Nj nj | Њ њ | ـںٛ | ـٮٛـ | ٮٛـ | ںٛ [b] |
| O o | О о | ـۉ | ۉ | ||
| P p | П п | ـپ | ـپـ | پـ | پ |
| R r | Р р | ـر | ر | ||
| S s | С с | ـس | ـسـ | سـ | س |
| Š š | Ш ш | ـش | ـشـ | شـ | ش |
| T t | Т т | ـت | ـتـ | تـ | ت |
| U u | У у | ـۆ | ۆ | ||
| V v | В в | ـو | و | ||
| Z z | З з | ـز | ز | ||
| Ž ž | Ж ж | ـژ | ژ | ||
หมายเหตุ
ตัวแฝด
[แก้]เหมือนกับภาษาอาหรับมาตรฐาน เมื่อ ا เชื่อมด้วย ل หรือ ڵ จะใช้ตัวแฝดแทน
| อักษรละติน | อักษรซีริลลิก | อาเรบีตซา | |||
|---|---|---|---|---|---|
| รูปเชื่อม | รูปเดี่ยว | ||||
| ท้าย | กลาง | หน้า | |||
| la | ла | ـلا | لا | ||
| lja | ља | ـڵا | ڵا | ||
ตัวอย่าง
[แก้]ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อที่ 1
[แก้]| บอสเนีย (อาเรบีตซา): | سوا ڵۆدسقا بیچا راجايۆ سە سلۉبۉدنا ای يەدناقا ۆ دۉستۉيانستوۆ ای پراویما. ۉنا سۆ ۉبدارەنا رازۆمۉم ای سویيەشڃۆ ای ترەبا دا يەدنۉ پرەما درۆغۉمە پۉستۆپايۆ ۆ دۆحۆ براتستوا. |
| บอสเนีย (อักษรละติน): | Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva. |
| บอสเนีย (อักษรซีริลลิก): | Сва људска бића рађају се слободна и једнака у достојанству и правима. Она су обдарена разумом и свијешћу и треба да једно према другоме поступају у духу братства. |
| ไทย: | มนุษย์ทั้งปวงเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในศักดิ์ศรี และสิทธิ ต่างในตนมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยจิตวิญญาณแห่งภราดรภาพ |
| บอสเนีย (อาเรบีตซา): | تەهەران يە غلاونی ای نايوەڃی غراد ایرانا، سيەدیشتە تەهەرانسقە پۉقرايینە ای يەدان ۉد نايوەڃیح غرادۉوا سویيەتا. |
| บอสเนีย (อักษรละติน): | Teheran je glavni i najveći grad Irana, sjedište Teheranske pokrajine i jedan od najvećih gradova svijeta. |
| บอสเนีย (อักษรซีริลลิก): | Техеран је главни и највећи град Ирана, сједиште Техеранске покрајине и један од највећих градова свијета. |
| ไทย: | เตหะรานเป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศอิหร่าน ซึ่งเป็นเมืองหลักของจังหวัดเตหะรานและเป็นหนึ่งในเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Hindi (2005). Keith Brown (บ.ก.). Encyclopedia of Language and Linguistics (2 ed.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
- Enciklopedija leksikografskog zavoda, entry: Arabica. Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb, 1966
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- Ottoman Turkish / Arabic keyboard (including Bosnian characters)
- UDHR in Arebica (Bosnian)
- Adnan Tufekčić, Arebica in Bosnia – Short Notes and One Review: From the Treasury of Bosnian Authentic Syncretism, Spirit of Bosnia No 15 (04), 2020
อักษรอาหรับที่ใช้เขียนภาษาต่าง ๆ | |
|---|---|
| ทวีปยุโรป | อัลฆามิอา · อาเรบีตซา · อาเซอร์ไบจาน · เอลิฟบา · เบลารุส · ตาตาร์ไครเมีย · คาซัค · ตุรกีออตโตมัน · ภาษาตาตาร์ (อิสเกอิมลา · ยางาอิมลา) |
| ทวีปเอเชีย | อาหรับ · มลยาฬัม · อาร์วี · อาเซอร์ไบจาน · บูรีโวลิโอ · ยาวี · คาซัค · โควาร์ · เคิร์ด · คีร์กีซ · ตุรกีออตโตมัน · ปาทาน · เปโกน · เปอร์เซีย · สาไรกี · สินธี · ชาห์มุขี · ทาจิก · เติร์กเมน · อูรดู · อุยกูร์ · อุซเบก · เสี่ยวเอ๋อร์จิง |
| ทวีปแอฟริกา | |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
