หมึกกล้วย ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ครีเตเชียส-ปัจจุบัน, 65–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N [1]
หมึกหอม หรือหมึกตะเภา (Sepioteuthis lessoniana)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Mollusca
ชั้น:	Cephalopoda
ชั้นย่อย:	Coleoidea
อันดับใหญ่:	Decapodiformes
อันดับ:	Teuthida Naef, 1916[2]
อันดับย่อย
Plesioteuthididae † (ไม่แน่นอน) Myopsina Oegopsina[2]

หมึกกล้วย เป็นมอลลัสคาประเภทหมึกอันดับหนึ่ง อยู่ในชั้นเซฟาโลพอด อันดับ Teuthida

หมึกกล้วย นับเป็นหมึกที่มนุษย์คุ้นเคยมากที่สุด เป็นที่รู้จักมากที่สุด หมึกกล้วยมีรูปร่างเรียวยาว ลำตัวกลม มีระยางค์เหมือนครีบเป็นรูปสามเหลี่ยมอยู่ทางด้านซ้ายและขวา มีหนวดทั้งหมด 10 หนวด และจะมีอยู่คู่หนึ่งที่ยาวกว่าหนวดอื่น ๆ ใช้สำหรับหยิบจับอาหาร เรียกว่าเป็นหนวดล่าเหยื่อ หรือหนวดจับ โดยหนวดอื่น ๆ นั้นจะใช้สำหรับช่วยเพื่อไม่ให้อาหารหลุดไป ก่อนที่จะกัดกินเข้าปาก^[3]

หมึกกล้วย เป็นหมึกที่มีรูปร่างเพรียวยาว ภายในลำตัวมีแคลเซียมแข็งลักษณะโปร่งใส เรียกว่า เพน (Pen) ที่มีขนาดเล็กและบางกว่าลิ้นทะเลที่เป็นแคลเซียมแข็งเช่นเดียวกันในกลุ่มหมึกกระดอง^[4][3]

หมึกกล้วย เป็นสัตว์ที่เปลี่ยนสีลำตัวได้อย่างรวดเร็วมาก โดยใช้การบีบรัดของเม็ดสี ตั้งแต่สีแดง น้ำเงิน และเขียว โดยทั่วไปแล้ว หมึกกล้วยเมื่ออยู่ในทะเลจะมีลำตัวสีน้ำเงินเพื่อให้กลมกลืนไปกับสภาพของน้ำทะเล แต่เมื่อถูกจับขึ้นมาแล้วหรือขึ้นมาใกล้ ๆ กับผิวน้ำ จะเปลี่ยนสีตัวเองเป็นสีแดงเข้ม อันเนื่องจากในท้องทะเล สเปคตรัมจากแสงอาทิตย์เมื่อผ่านทะลุไปยังท้องทะเล แสงสีแดงจะเป็นสีแรกที่ถูกดูดกลืนหายไป ดังนั้นด้วยทัศนวิสัยการมองเห็นรวมทั้งสายตาของมนุษย์ด้วย จึงจะเห็นสภาพทั่วไปของท้องทะเลเป็นสีน้ำเงินคราม หรือสีม่วงเข้ม เมื่อหมึกสายถูกนำตัวขึ้นมาใกล้ผิวน้ำ การมองเห็นของตัวหมึกจะเห็นเป็นสีแดง จึงเปลี่ยนสีลำตัวเป็นสีแดงเพื่อการพรางตัว^[3]

หมึกกล้วย ใช้วิธีการป้องกันด้วยการพ่นหมึก ซึ่งเป็นของเหลวสีดำคล้ำซึ่งประกอบด้วยเมลามีนและสารเคมีประเภทอื่น ใช้สำหรับการหลบหนี โดยการพ่นหมึกของหมึกกล้วยนั้น ส่วนมากจะใช้วิธีการพ่นแบบกลุ่มก้อนหมึกให้เป็นกลุ่มใหญ่ และตัวหมึกจะซ่อนตัวอยู่ในนั้น อันเนื่องจากหมึกกล้วยเป็นหมึกที่ว่ายอยู่ในระดับกลางน้ำรวมถึงสรีระที่มีแกนแข็งอยู่ภายใน จึงไม่สามารถหาที่หลบซ่อนหรือเข้าไปซ่อนในที่กำบังต่าง ๆ ได้เหมือนอย่างหมึกสาย^[3]

หมึกกล้วย เป็นหมึกที่มีพฤติกรรมอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ มักว่ายและหากินอยู่บริเวณกลางน้ำ จับสัตว์น้ำทั่วไปกินเป็นอาหาร แม้กระทั่งหมึกพวกเดียวกันเองก็ตาม การว่ายน้ำของหมึกกล้วยเป็นไปอย่างคล่องแคล่วและรวดเร็ว เนื่องจากมีท่อสำหรับดูดน้ำทะเลที่มีออกซิเจนเข้าไปใช้ในการหายใจ และใช้พ่นน้ำออกมาโดยใช้หลักการเดียวกับเครื่องยนต์เจ็ท ซึ่งหากหมึกกล้วยพ่นน้ำออกจากท่อนี้ด้วยความแรง ก็สามารถจะเป็นแรงผลักดันในการเคลื่อนที่ให้ลำตัวพุ่งไปในทางตรงกันข้ามได้อย่างรวดเร็ว^[5]

นอกจากนี้แล้ว หมึกกล้วย ยังเป็นสัตว์ที่ไม่มีประสาทรับรู้ความเจ็บปวด ดังนั้นแม้จะถูกตะขอของชาวประมงเกี่ยวขึ้นมาก็ไม่รับรู้ถึงความเจ็บปวด หากไม่ไปถูกอวัยวะสำคัญแล้ว เมื่อหมึกกล้วยสามารถหลุดออกมาหรือถูกปล่อยลงน้ำ ก็สามารถว่ายต่อไปได้อีกเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น หมึกกล้วยมีพฤติกรรมการผสมพันธุ์ที่ไม่เหมือนกับสัตว์ชนิดอื่นใด เมื่อจับคู่ผสมพันธุ์กันแล้วจะไม่สนใจสิ่งใด ๆ เลย แม้ว่าสิ่งนั้นจะเป็นอันตรายต่อตนเองก็ตาม ตัวผู้จะจ้องดูตัวเมียแล้วพุ่งตัวเข้ากอดรัดโดยใช้หนวดมัดจนตัวเมียดิ้นไม่หลุด ขณะเดียวกันสีผิวของตัวผู้จะเปลี่ยนเป็นสีม่วงเข้มแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดงจากนั้นตัวผู้ก็จะปล่อยน้ำเชื้อเข้าไปในตัวเมีย หลังจากนั้นตัวผู้และตัวเมียก็แยกย้ายจากกันโดยอาจไม่มีโอกาสมาพบกันอีกเลย ส่วนตัวเมียก็จะเริ่มวางไข่ ตามก้อนหินไข่ที่วางไว้มีลักษณะเป็นวุ้นเหนียวแข็งห่อหุ้มไข่ไว้ ตัวเมียวางไข่ครั้งละประมาณ 1,500 ฟอง และจะปล่อยให้ลูกหมึกฟักออกมาเป็นตัวตามธรรมชาติโดยไม่ได้ดูแล หลังจากวางไข่แล้วหมึกตัวเมียจะมีสภาพร่างกายที่อ่อนเพลียและจะล้มตายลง ซึ่งในบางครั้งจะตายลงพร้อม ๆ กันเป็นจำนวนมาก จนเสมือนเป็นสุสานของหมึกกล้วยใต้ทะเล^[6]

หมึกกล้วย มักจะออกหากินและจับคู่กันในเวลากลางคืน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคืนวันพระจันทร์เต็มดวงที่มีน้ำขึ้น ดังนั้น ชาวประมงจึงมักหาหมึกกล้วยในเวลานี้ โดยใช้แสงไฟเป็นตัวล่อ^[6]

นอกจากนี้แล้ว หมึกกล้วย ยังถือได้ว่าเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย โดยหมึกกล้วยชนิดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก คือ หมึกมหึมา หรือหมึกโคลอสซัล ที่อาศัยอยู่ในระดับความลึกถึง 2,000 เมตร เป็นหมึกที่ยังไม่เป็นที่ทราบกันถึงพฤติกรรมและข้อมูลต่าง ๆ มากนักในทางวิทยาศาสตร์ มีความยาวได้ถึง 14 เมตร^[7] รวมถึงหมึกยักษ์ ที่ก็เหมือนกับหมึกมหึมาเช่นกัน จนกลายมาเป็นเรื่องเล่าหรือตำนานต่าง ๆ ของสัตว์ประหลาดขนาดยักษ์ใต้ท้องทะเล เช่น คราเคน หรือปรากฏในวัฒนธรรมร่วมสมัยประเภทต่าง ๆ เช่น ภาพยนตร์ หรือนวนิยายวิทยาศาสตร์ เช่น Twenty Thousand Leagues Under The Sea ที่เรือดำน้ำนอติลุส ถูกโจมตีโดยฝูงหมึกยักษ์ แห่งมหาสมุทรแอตแลนติก^[8]

หมึกกล้วย ที่มีขนาดใหญ่ที่เป็นที่รู้จักกันดี เช่น หมึกฮัมโบลด์ แห่งมหาสมุทรแอตแลนติก หรือหมึกไดมอนด์ แห่งมหาสมุทรแปซิฟิก ก็เป็นหมึกที่มีขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง โดยตัวโตเต็มที่อาจยาวได้ถึง 9 ฟุต หรือ 1 เมตร และมีน้ำหนักได้ถึง 25 กิโลกรัม เป็นหมึกน้ำลึกที่อาศัยอยู่ในระดับความลึกถึง 200 เมตร ซึ่งหมึกทั้งสองประเภทนี้เป็นหมึกที่มักถูกจับในทางประมง มีรสชาติดี และมีราคาซื้อขายกันสูง^[3][9]

• 
  หมึกหอม เปลี่ยนสีตัวให้เป็นสีเข้ม
• 
  ฝูงหมึกหอม
• 
  หมึกฮัมโบลด์ซึ่งเป็นหมึกขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง

ปัจจุบัน หมึกกล้วยถูกอนุกรมวิธานไว้แล้วกว่า 300 ชนิด ในทั้งหมด 29 วงศ์

• ชั้น Cephalopoda
  • ชั้นย่อย Nautiloidea: หอยงวงช้าง
  • ชั้นย่อย Coleoidea: หมึกกล้วย, หมึกสาย, หมึกกระดอง
    • อันดับใหญ่ Octopodiformes
    • อันดับใหญ่ Decapodiformes
      • ?อันดับ †Boletzkyida
      • อันดับ Spirulida: หมึกเขาแกะ
      • อันดับ Sepiida: หมึกกระดอง
      • อันดับ Sepiolida: หมึกบ็อบเทล
      • อันดับ Teuthida: หมึกกล้วย
        • วงศ์ †Plesioteuthididae (ไม่แน่นอน)
        • อันดับย่อย Myopsina
          • วงศ์ Australiteuthidae
          • วงศ์ Loliginidae: หมึกชายฝั่ง, หมึกต้นหญ้า
        • อันดับย่อย Oegopsina
          • วงศ์ Ancistrocheiridae: หมึกชาร์เพียร์ อีนอป
          • วงศ์ Architeuthidae: หมึกยักษ์
          • วงศ์ Bathyteuthidae
          • วงศ์ Batoteuthidae: หมึกบุช-คลับ
          • วงศ์ Brachioteuthidae
          • วงศ์ Chiroteuthidae
          • วงศ์ Chtenopterygidae: หมึกหวีคู่
          • วงศ์ Cranchiidae: หมึกแก้ว
          • วงศ์ Cycloteuthidae
          • วงศ์ Enoploteuthidae
          • วงศ์ Gonatidae: หมึกหนวดตะขอ
          • วงศ์ Histioteuthidae: หมึกอัญมณี
          • วงศ์ Joubiniteuthidae: หมึกจูบิน
          • วงศ์ Lepidoteuthidae: หมึกเกล็ดกริมาลดี
          • วงศ์ Lycoteuthidae
          • วงศ์ Magnapinnidae: หมึกบิ๊กฟิน
          • วงศ์ Mastigoteuthidae: หมึกแส้
          • วงศ์ Neoteuthidae
          • วงศ์ Octopoteuthidae
          • วงศ์ Ommastrephidae: หมึกบิน
          • วงศ์ Onychoteuthidae: หมึกตะขอ
          • วงศ์ Pholidoteuthidae
          • วงศ์ Promachoteuthidae
          • วงศ์ Psychroteuthidae: หมึกเกลเซีย
          • วงศ์ Pyroteuthidae: หมึกไฟ
          • วงศ์ Thysanoteuthidae: หมึกรอมบอยด์
          • วงศ์ Walvisteuthidae
          • Parateuthis tunicata (ไม่แน่นอน)

วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Teuthida