วัดปทุมคงคาราชวรวิหาร
ที่ตั้ง	เลขที่ 1620 ถนนทรงวาด แขวงสัมพันธวงศ์ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร 10100
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร
นิกาย	มหานิกาย
เจ้าอาวาส	พระพรหมเสนาบดี (พิมพ์ ญาณวีโร)
เว็บไซต์	http://www.watpathumkongka.org/home.php
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดปทุมคงคาราชวรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร^[1] ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งพระนคร ถนนทรงวาดติดต่อกับถนนสำเพ็ง แขวงสัมพันธวงศ์ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร เดิมชื่อ วัดสำเพ็ง ตามชื่อถนนหน้าวัด ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 1 พระราชทานนามใหม่ว่า "วัดปทุมคงคา"

วัดปทุมคงคาราชวรวิหาร เป็นวัดที่มีมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรอยุธยา พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเมื่อครั้งแรกสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ โปรดเกล้าฯ ให้พระยาธรรมาธิกรณ์ (บุญรอด บุณยรัตพันธุ์) กับพระวิจิตรนาวี เป็นแม่กองคุมช่างและไพร่ไปกะที่สร้างพระนครใหม่ ณ ฝั่งตะวันออก โปรดเกล้าฯ ให้พระยาราชาเศรษฐี และพวกคนจีน ย้ายไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่สวน ตั้งแต่คลองวัดสามปลื้ม (วัดจักรวรรดิราชาวาส) ไปจนถึงคลองวัดสำเพ็ง (วัดปทุมคงคา) และเห็นว่าเป็นวัดโบราณที่ทรุดโทรมมาก สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทจึงได้โปรดเกล้าฯ ให้ซ่อมแซมขึ้นใหม่ทั้งวัด เมื่อกรมพระราชวังบวรสุรมหาสิงหนาททรงปฏิสังขรณ์และสร้างเสร็จแล้ว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงพระราชทานนามใหม่ว่า "วัดปทุมคงคา"

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่วัดเริ่มทรุดโทรมอีกครั้ง พระยาสวัสดิวารีได้กราบทูลขอทำการบูรณปฏิสังขรณ์ แต่บูรณปฏิสังขรณ์ยังไม่ทันเสร็จ พระยาสวัสดิวารีก็ได้ถึงแก่อนิจกรรมเสียก่อน แต่ไม่มีผู้ใดรับบูรณปฏิสังขรณ์ต่อไปตลอดรัชกาลที่ 3 ครั้งถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยาพิศาลศุภผล ทำการบูรณปฏิสังขรณ์ต่อ และได้เพิ่มเติม โดยให้ช่างยกพระพุทธรูปในพระอุโบสถให้สูงขึ้น มีพระทรงเครื่องต้นอย่างกษัตริย์ ต่อชุกชีออกมา ทำเป็นรูปเทวราชถือพุ่มฉัตรดอกไม้ทอง ดอกไม้เงินด้วย 2 องค์^[2]

การสำเร็จโทษหม่อมไกรสรด้วยท่อนจันทน์ที่วัดปทุมคงคาฯ เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2391 (ตรงกับวันพุธ เดือนอ้าย แรม 3 ค่ำ ปีวอก สัมฤทธิศก จ.ศ. 1210) เป็นการสำเร็จโทษด้วยวิธีนี้ครั้งสุดท้ายกับสมาชิกราชวงศ์^[3]

วันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ราชกิจจานุเบกษาได้เผยแพร่ประกาศกรมศิลปากรขึ้นทะเบียนและกำหนดให้เขตที่ดินวัดปทุมคงคาราชวรวิหารเป็นเขตที่ดินโบราณสถาน

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ เก็บถาวร 2014-12-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ด ค ก เขตสัมพันธวงศ์
แขวง	จักรวรรดิ ตลาดน้อย สัมพันธวงศ์
ประวัติศาสตร์	อำเภอสัมพันธวงศ์ จังหวัดพระนคร เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร
ภูมิศาสตร์	แม่น้ำเจ้าพระยา คลอง ผดุงกรุงเกษม รอบกรุง (โอ่งอ่าง)
เศรษฐกิจ	คมนาคม ถนน ข้าวหลาม จักรวรรดิ เจริญกรุง ตรีมิตร ทรงวาด ทรงสวัสดิ์ บริพัตร แปลงนาม ผดุงด้าว พระรามที่ 4 พาดสาย มหาจักร มังกร เยาวพานิช เยาวราช ราชวงศ์ ลำพูนไชย วานิช 1 (สำเพ็ง) รายชื่อทางแยก วงเวียนโอเดียน สะพานหัน (กลายเป็นศูนย์การค้า) สะพานเหล็ก รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล วัดมังกร กรมเจ้าท่า เรือด่วนเจ้าพระยา ท่าเรือราชวงศ์ ธุรกิจ คลองถม ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาตลาดน้อย บางกอกริเวอร์พาร์ค เยาวราช ริเวอร์ซิตี สำเพ็ง เวิ้งนาครเขษม
สังคม	การศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ วิทยาเขตบพิตรพิมุข จักรวรรดิ โรงเรียนไตรมิตรวิทยาลัย สาธารณสุข เทียนฟ้ามูลนิธิ โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ วัฒนธรรม วัด กันมาตุยาราม กุศลสมาคร จักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร ชัยชนะสงคราม ไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร บพิตรพิมุขวรวิหาร บำเพ็ญจีนพรต ปทุมคงคาราชวรวิหาร โลกานุเคราะห์ สัมพันธวงศารามวรวิหาร ศาลเจ้า กวนอู โจวซือกง ไต้ฮงกง เล่งบ๊วยเอี๊ยะ เล่าปุนเถ่ากง อาเนี้ยเก็ง โบสถ์กาลหว่าร์ มัสยิดหลวงโกชาอิศหาก โรงเจบุญสมาคม หอศิลป์กรุงไทย ห้างทองตั้งโต๊ะกัง
หมวดหมู่