วัดต่อแพ
ที่ตั้ง	ตำบลแม่เงา อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
เจ้าอาวาส	พระครูพิศิษฐ์พรหมคุณ
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดต่อแพ เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลแม่เงา อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน อยู่ทางฝั่งขวาของลำน้ำยวม วิหารของวัดมีหลังคาสูงคล้ายวิหารที่วัดพระธาตุลำปางหลวง จังหวัดลำปาง และมีเสากลม ตัวเพดานเขียนลวดลายอย่างสวยงาม ได้รับการยกย่องว่าเป็นวิหารที่สวยงามที่สุดในจังหวัดแม่ฮ่องสอน^[1] ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ 6 ไร่^[2]

เดิมเป็นวัดร้าง ไม่ทราบว่าสร้างมาแต่สมัยไหน มีเจดีย์เก่าแก่ กองอิฐ ซากปรักหักพัง และป่ารกทึบ กระทั่งในปี พ.ศ. 2461 มีพระธุดงค์ชาวไทใหญ่เดินทางมาจากพม่า แล้วมาตั้งเป็นสำนักสงฆ์ขึ้น หลังจากนั้นพ่อค้าที่เดินทางไปค้าขายยังแม่สะเรียงและพม่าด้วยการล่องแพไปจากที่นี่ ได้ร่วมมือกับชาวบ้านสร้างศาลาการเปรียญขึ้น พร้อมกับทำการบูรณะเจดีย์ที่พักพังด้วยการสร้างเจดีย์องค์ใหม่ครอบโดยได้บรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระอรหันต์ และสร้างวิหารคู่กับองค์เจดีย์ ตั้งชื่อวัดตามชื่อหมู่บ้าน ที่มีนามมาจากการที่ชาวบ้านจะใช้ไม้ไผ่ต่อเป็นแพ เพื่อให้เป็นพาหนะบรรทุกสินค้าไปทำการติดต่อค้าขายในอำเภอแม่สะเรียง ได้ขึ้นทะเบียนตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2461 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2525

สมัยสงครามโลกครั้งที่สอง วัดเป็นที่พักทหารญี่ปุ่นจะเดินทางต่อไปยังพม่า บริเวณวิหารเล็กที่ตั้งอยู่ด้านหน้าเจดีย์ใช้เป็นสถานที่พิมพ์ธนบัตร พื้นที่ใต้ถุนศาลาวัดใช้เป็นสถานพยาบาล รวมทั้งเมื่อทหารญี่ปุ่นเสียชีวิตจากการเจ็บป่วยหรือสู้รบก็นำมาฝังไว้ภายในบริเวณวัดแห่งนี้ด้วย ปัจจุบันจึงมีอนุสรณ์สถานของทหารญี่ปุ่นให้เห็น ซึ่งตั้งอยู่บริเวณกำแพงด้านหน้าของทางเข้าวัด

เจดีย์และวิหารที่ตั้งเคียงข้างกันเป็นศิลปะไทยใหญ่ผสมพม่า ฐานเจดีย์แปดเหลี่ยมด้านล่างเป็นสีขาว ช่วงบนเป็นสีทอง ตามทิศต่าง ๆ ของเจดีย์จะมีซุ้มพระประจำ และมีสิงห์ตั้งอยู่ทั้ง 4 มุม ส่วนยอดประดับด้วยฉัตรโลหะ 7 ชั้น บนฉัตรมีระฆังแขวนห้อยอยู่จำนวนมาก^[3]

ศาลาการเปรียญเป็นศิลปะไทยใหญ่ผสมพม่า เป็นศาลาชั้นเดียวใต้ถุนสูง หลังคาซ้อนหลายชั้น มีการประดับตกแต่งลวดลายฉลุ บริเวณใต้ถุนศาลาแขวนไว้ด้วยเถาลูกสะบ้าเขียนข้อความคติเตือนใจ ส่วนในอาคารศาลามีของาพถ่ายเก่าแกของวัด ปูชนียวัตถุ ได้แก่ พระพุทธรูปศิลปะพม่า ไทใหญ่ ที่มีทั้งพระประธาน พระพุทธรูปทรงเครื่อง พระบัวเข็ม และอีกมากมายหลายองค์ มีธรรมาสน์สวยงามเก่าแก่ จองพารา ผ้าม่านประดับทับทิมมีอายุมากกว่า 150 ปี เป็นเรื่องพุทธประวัติตอนพระเวสสันดรเสด็จประพาสอุทยาน ทำขึ้นในพม่าแล้วมีผู้ใจบุญนำมาถวายให้เจ้าอาวาสวัดต่อแพรูปแรก^[4]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ วัดต่อแพ