ยาระงับปวด
ยาระงับปวด[1] ยาบรรเทาปวด หรือ ยาแก้ปวด (อังกฤษ: analgesic หรือ painkiller) เป็นยาใด ๆ ในกลุ่มยาที่ใช้ระงับความเจ็บปวด มีผลหลายทางทั้งระบบประสาทส่วนปลาย (peripheral nervous system) และระบบประสาทส่วนกลาง (central nervous system) ประกอบด้วย
- พาราเซตามอล (acetaminophen)
- เอ็นเซด (nonsteroidal anti-inflammatory drug-NSAIDs) เช่น ซาลิไซเลต
- นาร์โคติก (narcotic drugs) เช่น มอร์ฟีน
- ยาสังเคราะห์ที่มีคุณสมบัติทำให้เสพติด เช่น ทรามาดอล (tramadol)
ยาที่ไม่จัดว่าเป็นยาระงับปวดแต่ใช้รักษาอาการเจ็บทางประสาทได้แก่
- ไตรไซคลิก แอนตี้ดีเพรสแซนต์ (tricyclic antidepressants)
- แอนตี้คอนวัลแซนต์ (anticonvulsant)
ขั้นตอนของการบรรเทาปวด
[แก้]ตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก (WHO) เมื่อปี ค.ศ. 1990 แนะนำว่าให้ใช้ยาบรรทาปวดอย่างอ่อนก่อน จนกระทั่งใช้ไม่ได้ผลแล้วจึงค่อยใช้ยาที่แรงขึ้นเป็นขั้นบันไดดังนี้
- ขั้นตอนแรกให้ใช้ พาราเซตามอล (500 มิลลิกรัม ถึง 1 กรัม ทุก 4-6 ชม.)
- ขั้นตอนที่สองให้ใช้ยาในขั้นตอนแรกร่วมกับ เอ็นเซด (เช่น ไอบูโปรเฟน) หรือโอปิออยด์อย่างอ่อน (เช่น โคดีอีน)
- ขั้นตอนที่สามให้ใช้ โอปิออยด์อย่างแรง (เช่น มอร์ฟีน, ออกซิโคโดน หรือ เฟนทานิล)
กลไกการออกฤทธิ์
[แก้]พาราเซตามอล และ เอ็นเซด
[แก้]กลไกการออกฤทธิ์ของ พาราเซตามอล ยังไม่เป็นที่เข้าใจชัดเจน แต่ของ แอสไพริน และ เอ็นเซด คือ มันจะไปยับยั้งการทำงานของไซโคลออกซิเจเนส (cyclooxygenase) ทำให้ร่างกายลดการผลิตโปรสตาแกลนดิน เป็นผลให้ลดความเจ็บปวดและการอักเสบ ซึ่งตรงข้ามกับ พาราเซตามอล และ โอปิออยด์
โอปิแอต และ มอร์ฟิโนมิเมติกส์
[แก้]ทรามาดอล และ บูปรีนอร์ฟิน มีผลกระตุ้นบางส่วน ที่ โอปิออยด์ รีเซพเตอร์
อ้างอิง
[แก้]
- ↑ ศัพท์บัญญัติราชบัณฑิตยสถาน สาขาแพทยศาสตร์ ปรับปรุง ๖ ส.ค. ๒๕๔๔
- Cancer pain relief and palliative care. Report of a WHO expert committee [World Health Organization Technical Report Series, 804] . Geneva, Switzerland: World Health Organization; 1990. pp. 1-75.
| กลุ่มระงับปวด | |
|---|---|
| กลุ่มเอ็นเซด | กรดนิฟลูมิก · คีโตโปรเฟน · คีโตโรแลค · ซีลีคอกซิบ · ไดโคลฟีแนค · นาพรอกเซน · มีลอกซิแคม · ไพรอกซิแคม · เมตทิล ซาลิไซเลต · โรฟีคอกซิบ · อินโดเมตทาซิน · แอสไพริน · ไอบูโปรเฟน · อีโทโดแลค · ไดฟลูนิซอล · โลโซโปรเฟน · ทีนอกซิแคม · ไนมีซูไลด์ · มีฟีนามิก แอซิด |
| กลุ่มโอปิออยด์ | คาร์เฟนทานิล · โคดีอีน · โคดีอิโนน · ซูเฟนทานิล · เดกซ์โตรโพรพอไซฟีน · ไดไฮโดรโคดีอีน · ทรามาดอล · บิวพรีนอร์ฟีน · เฟนทานิล · เมทาโดน · มอร์ฟีน · มอร์ฟิโนน · เพทิดีน · รีมิเฟนทานิล · ออกซิโคโดน · ออกซิมอร์ฟีน · อัลเฟนทานิล · เฮโรอีน · ไฮโดรโคโดน · ไฮโดรมอร์โฟน |
| ทางเดินอาหาร/ เมแทบอลิซึม (A) | กรดกระเพาะ (ยาลดกรด, สารต้านตัวรับ H2 , ยายับยั้งการหลั่งกรด) • ยาแก้อาเจียน • ยาระบาย • ยาแก้ท้องร่วง • ยาลดความอ้วน • ยาต้านเบาหวาน • วิตามิน • เกลือแร่ |
|---|---|
| เลือดและอวัยวะ สร้างเลือด (B) | สารต้านลิ่มเลือด (สารกันเลือดเป็นลิ่ม , สารต้านเกล็ดเลือด , สารสลายลิ่มเลือด) • ยาต้านการตกเลือด (สารก่อลิ่มเลือด , ยาต้านการสลายลิ่มเลือด) |
| ระบบหัวใจ และหลอดเลือด (C) | ยารักษาโรคหัวใจ/ยาแก้อาการปวดเค้นหัวใจ (คาร์ดิแอคไกลโคไซด์ , ยาต้านภาวะหัวใจเสียจังหวะ , ยากระตุ้นหัวใจ) • ยาลดความดัน • ยาขับปัสสาวะ • สารขยายหลอดเลือด • เบต้า บล็อกเกอร์ • แคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์ • ระบบเรนิน-แองจิโอเทนซิน (เอซีอีอินฮิบิเตอร์ , แองกิโอเทนซินรีเซพเตอร์บล๊อคเกอร์ , เรนินอินฮิบิเตอร์) • ยาลดไขมันในเส้นเลือด (สแตติน , ไฟเบรต , ไบล์แอซิดซีเควสแตรนต์) |
| ผิวหนัง (D) | สารทำให้นุ่มและชุ่มชื้น • สารก่อแผลเป็น • ยาแก้คัน • ยารักษาโรคสะเก็ดเงิน • สิ่งแต่งแผล |
| ระบบสืบพันธุ์ (G) | ยาคุมกำเนิด • ยากระตุ้นภาวะเจริญพันธุ์ • SERMs • ฮอร์โมนเพศ |
| ระบบต่อมไร้ท่อ (H) | ฮอร์โมนไฮโปทาลามัสและต่อมใต้สมอง • คอร์ติโคสเตอรอยด์ (กลูโคคอร์ติคอยด์ , มิเนอรัลโลคอร์ติคอยด์) • ฮอร์โมนเพศ • ไทรอยด์ฮอร์โมน/ยาต้านไทรอยด์ |
| การติดเชื้อและ การติดเชื้อปรสิต (J, P, QI) | ยาปฏิชีวนะ • สารต้านแบคทีเรีย • ยาต้านเชื้อไมโคแบคทีเรีย (ยาต้านวัณโรค , ยารักษาโรคเรื้อน) • ยาต้านไวรัส• วัคซีน • ยาต้านปรสิต (ยาฆ่าโพรโตซัว , ยาฆ่าหนอนพยาธิ) |
| มะเร็ง (L01-L02) | สารต้านมะเร็ง (แอนติเมแทบอไลต์ , สารอัลคิเลต , สปินเดิลพอยซัน , สารต้านเนื้องอก , โทโปไอโซเมอเรสอินฮิบิเตอร์) |
| โรคทางระบบ ภูมิคุ้มกัน (L03-L04) | สารปรับระบบภูมิคุ้มกัน (สารกระตุ้นภูมิคุ้มกัน , สารกดภูมิคุ้มกัน) |
| กล้ามเนื้อ กระดูก และข้อต่อ (M) | แอนาบอลิกสเตอรอยด์ • ยาแก้อักเสบ (เอ็นเซด) • ยารักษาโรคข้ออักเสบรูมาทอยด์• คอร์ติโคสเตอรอยด์ • ยาคลายกล้ามเนื้อ • บิสฟอสโฟเนต |
| สมองและระบบประสาท (N) | ยาระงับความรู้สึก (ยาสลบ , ยาชาเฉพาะที่) • ยาระงับปวด • ยาต้านไมเกรน • ยากันชัก • ยาควบคุมอารมณ์ • ยาต้านโรคพาร์กินสัน ไซโคเลปติก (ยาคลายกังวล , ยารักษาโรคจิต , ยานอนหลับ/ยาระงับประสาท) • ไซโคอนาเลปติก (ยาแก้ซึมเศร้า , สารกระตุ้น) |
| ระบบทางเดินหายใจ (R) | ยาแก้คัดจมูก • ยาขยายหลอดลม • ยาแก้ไอ • H1 แอนตาโกนิสต์ (สารต้านฮิสตามีน) |
| อวัยวะรับความรู้สึก (S) | จักษุวิทยา • โสตวิทยา |
| อื่น ๆ (V) | ยาแก้พิษ • สารเพิ่มความชัดภาพ • เภสัชรังสี • สิ่งแต่งแผล |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
