พระลกุณฑกภัททิยเถระ
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อเดิม	ภัททิยะ
ชื่ออื่น	พระลกุณฑก,พระภัททิยะ
สถานที่เกิด	เมืองสาวัตถี
วิธีบวช	เอหิภิกขุอุปสัมปทา
ฐานะเดิม
ชาวเมือง	สาวัตถี
บิดา	บุตรเศรษฐีในเมืองสาวัตถี
วรรณะเดิม	วรรณะแพศย์
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

พระลกุณฏกภัททิยะ เป็นอสีติมหาสาวก ที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีเอตทัคคะในทางพูดเสียงไพเราะ เป็นพระที่เป็น "อาทิกัมมิกะ" ในเรื่องการไม่อนุญาตให้บวช ด้วยเหตุผลว่าเรื่องกายแคระ หรือเตี้ย

ภัททิยะ เป็นเชื่อเดิมของ "พระลกุณฎกภัททิยะ" เกิดในตระกูลมหาเศรษฐี ในกรุงสาวัตถี เมื่อเจริญวัยอายุมากขึ้นแต่ร่างกายของท่านไม่เจริญเติบโตตามอายุยังคงมีร่างกายเล็กต่ำเตี้ย เหมือนเด็กวัย 10 ขวบ ชนทั่วไปเมื่อจะจึงเรียกชื่อท่านก็จะเพิ่มคำว่า “ลกุณฏกะ” ซึ่งหมายถึง ต่ำเตี้ย ไว้ข้างหน้า ชื่อด้วย จึงเป็นที่รู้กันโดยทั่วไปว่า ท่านภัททิยะเตี้ย หรือ ท่านภัททิยะ แคระ

คราวหนึ่ง "ลกุณฎกภัททิยะ" ได้ไปฟังธรรมกับพระพทธเจ้าที่พระมหาวิหารเชตวัน เมื่อพระพุทธเจ้าแสดงธรรมจบ เกิดศรัทธาและขอบวชในพระพุทธศาสนา ซึ่งพระพุทธเจ้าก็อนุญาตให้บวช จึงได้ชื่อว่า "พระลกุณฎกภัททิยะ" เมื่อบวชแล้วได้ศึกษาธรรม กรรมฐานในสำนักของพระพุทธเจ้า และไม่นานก็บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบันอุปสมบทแล้ว ด้วยความที่มีศรัทธามุ่งมั่นจึงทำให้ท่านได้บรรลุธรรมที่สูงขึ้นไปอีก ในคราวหนึ่งด้วยความที่ท่านมีรูปร่างเตี้ย จึงเป็นที่ขบขันของผู้พบเห็น ได้มีหญิงคนหนึ่งเมื่อเห็นท่านก็อดที่จะขำไม่ได้ และนางก็ขำหัวเราะจนมองเห็นฟัน จนตัวโยน พระเถระเห็นอาการดังนั้น ได้ถือเอาเป็นนิมิตพิจารณาธรรม มองเห็นช่องปากเป็นสิ่งปฏิกูล สกปรก น่าเกลียด จนได้สำเร็จเป็นพระอนาคามี และต่อมาท่านได้ฟังธรรมกถา อันเป็น โอวาทจากพระสารีบุตรเถระ จิตก็หลุดพ้นจากกิเลสาสวะ สำเร็จเป็นพระอรหันต์