ปิยะ ตระกูลราษฎร์ (12 พฤษภาคม พ.ศ. 2497 — 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 ) เป็นนักแสดง นักแต่งเพลง และนักพากย์มวยชาวไทย มีชื่อเสียงจากบทนำในภาพยนตร์เรื่อง ครูบ้านนอก (2521) และงานแต่งเพลงลูกทุ่ง โดยเฉพาะเพลง "ไก่จ๋า"

ปิยะ ตระกูลราษฎร์ เกิดที่อำเภอสองพี่น้อง จังหวัดสุพรรณบุรี ที่บ้านมีฐานะยากจน จึงจบการศึกษาชั้น ม.ศ.5 แล้วมาทำงานอยู่ในกรุงเทพ เคยเป็นลูกศิษย์วัด เป็นช่างตัดผม รับจ้างแบกของในตลาด ขับรถสามล้อถีบ เริ่มเข้าสู่วงการจากการเป็นตัวประกอบภาพยนตร์ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2516 โดยภาพยนตร์เรื่องแรกที่ได้แสดงในฐานะตัวประกอบคือเรื่อง นี่หรือชีวิต ภาพยนตร์ขนาด 70 มม. เรื่องแรกของประเทศไทย กำกับโดย ชุติมา สุวรรณรัต นำแสดงโดย สมบัติ เมทะนี และ ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา ส่วนปิยะรับบทเป็นบุรุษพยาบาลเข็นศพ

ปิยะ รับบทนำครั้งแรกในปี พ.ศ. 2521 จากภาพยนตร์สะท้อนปัญหาสังคมเรื่อง ครูบ้านนอก กำกับโดยสุรสีห์ ผาธรรม จากบทประพันธ์ของ คำหมาน คนไค แสดงคู่กับ วาสนา สิทธิเวช ซึ่งสร้างชื่อเสียงให้เป็นอย่างมาก จนได้แสดงภาพยนตร์ในแนวนี้อีกหลายเรื่อง

ปิยะ เป็นเพื่อนสนิทสนมกับ สายัณห์ สัญญา เคยแต่งเพลงให้สายัณห์ร้องหลายเพลง ที่มีชื่อเสียงคือเพลง "ไก่จ๋า" ซึ่งพรรณนาถึงความรักที่มีต่อนักแสดงสาว ปริศนา วงศ์ศิริ เป็นที่เลื่องลือในขณะนั้น ปิยะมีผลงานแต่งเพลงประมาณ 500 เพลง ให้กับนักร้อง เช่น วันชนะ เกิดดี เอกชัย ศรีวิชัย

นอกจากเป็นนักแสดงแล้ว ปิยะยังเป็นนักพากย์มวยรายการศึกอัศวินดำ (อัศวินดำก่อเกียรติ)

ปิยะเสียชีวิตอย่างสงบจากอาการหลังป่วยโรคมะเร็งต่อมน้ำเหลืองและรักษาตัวมาอย่างยาวนาน ในวัย 68 ปี^[2] ที่โรงพยาบาลพระนั่งเกล้า เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 เวลาประมาณ 13.50 น. โดยได้เคลื่อนย้ายร่างออกจากโรงพยาบาลเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน เวลา 10.40 น. เพื่อนำไปบำเพ็ญกุศล ประกอบพิธีทางศาสนาที่วัดจินดาราม (จังหวัดนครปฐม) มีพิธีรดน้ำศพในวันเดียวกัน เวลา 16.00 น. กำหนดการสวดพระอภิธรรมเป็นเวลา 3 คืน ตั้งแต่วันที่ 3 - 5 พฤศจิกายน เวลา 18.30 - 19.30 น. และฌาปนกิจศพในวันที่ 6 พฤศจิกายน

• พ.ศ. 2536 อยู่กับก๋ง - ครูบรรยงค์
• พ.ศ. 2538 เมื่อหมอกสลาย
• พ.ศ. 2538 ปากกาทอง ตอน พรหมลิขิตจากนิ้วป้อมๆ
• พ.ศ. 2539 ดอกแก้ว - หมื่นท้าวกำแหง
• พ.ศ. 2539 นายขนมต้ม
• พ.ศ. 2539 ปากกาทอง ตอน กลัว
• พ.ศ. 2540 ตะวันทอแสง - เผด็จ
• พ.ศ. 2541 โรงแรมผี - นายเปลื้อง
• พ.ศ. 2541 ดุจเพชรแท้
• พ.ศ. 2542 แม่นาค - ผู้ใหญ่แก้ว (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2542 ขุนเดช - จ่าแท่น
• พ.ศ. 2542 ลูกหว้า - ตาซะโตง
• พ.ศ. 2542 แก้วกินรี - นายทอง
• พ.ศ. 2543 ดั่งสายน้ำไหล - ครูผลดี
• พ.ศ. 2544 เขี้ยวเสือไฟ -​ ทุนนะ
• พ.ศ. 2544 นายฮ้อยทมิฬ - นายฮ้อยเมือง (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2545 สุสานคนเป็น (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2545 บอดี้การ์ดสาว
• พ.ศ. 2546 พุทธานุภาพ - เสือชม
• พ.ศ. 2546 กษัตริยา
• พ.ศ. 2546 ส.ต.ท.บุญถึง (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2547 ฟ้าใหม่ - จมื่นไวยวรนาถ
• พ.ศ. 2547 มหาราชกู้แผ่นดิน
• พ.ศ. 2547 หัวใจห่อใบตอง - เหมือน
• พ.ศ. 2548 บันทึกจาก(ลูก)ผู้ชาย - พ.ต.อ.การุญ มหานารี
• พ.ศ. 2548 สาวใช้คนใหม่ - พ่ออิน
• พ.ศ. 2548 เชลยบาป - พินิจ
• พ.ศ. 2548 มนต์รักลูกทุ่ง
• พ.ศ. 2549 บัวแก้วจักรกรด - เสนาอำมาตย์อนุชิต
• พ.ศ. 2549 ดวง - นายดอน
• พ.ศ. 2550 ปู่โสมเฝ้าทรัพย์ (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2553 สามหัวใจ
• พ.ศ. 2553 นักสู้พันธุ์ข้าวเหนียว (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2553 คู่เดือด - นายอำเภอปราบ
• พ.ศ. 2554 มนต์รักแม่น้ำมูล
• พ.ศ. 2555 หมูแดง - ทนายพงศ์
• พ.ศ. 2556 ละครพิเศษวันพ่อ ตอน สายใย - ดาบอ๋อย
• พ.ศ. 2556 หนังดังสุดสัปดาห์ ชุด ลำนำอัมพวา
• พ.ศ. 2557 หมอรัก...หมอเพลง - หมอป้าง (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2557 รถไฟ เรือเมล์ ลิเก กองถ่าย - ผู้จัดการจง
• พ.ศ. 2558 เพื่อน-แพง - ครูแสง
• พ.ศ. 2558 ละครพิเศษวันพ่อ ตอน สองมือ...พ่อ
• พ.ศ. 2558 สาบควายลายคน - บุญยืน
• พ.ศ. 2558 คาดเชือก - นายอำเภอปรีชา
• พ.ศ. 2559 สารวัตรเถื่อน
• พ.ศ. 2559 ฉันทนาสามช่า - ดีเจทองคำ
• พ.ศ. 2559 บ่วงรักสลักแค้น - ตาเทศ
• พ.ศ. 2559 แม่นาก - หมื่นณรงค์ / ขุนหลวงณรงค์
• พ.ศ. 2559 ส้มตำแฮมเบอร์เกอร์ - เสริม (รับเชิญตอนอวสาน)
• พ.ศ. 2560 เขี้ยวราชสีห์ - พ่อเลี้ยงดัษฎา (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2560 หมอเทวดา - พ.ต.อำนาจ เจริญทรัพย์ (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2560 ละอองดาว
• พ.ศ. 2560 บ่วงบรรจถรณ์ - นายต่วน (วัยชรา) (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2561 นายร้อยสอยดาว
• พ.ศ. 2561 สายโลหิต
• พ.ศ. 2561 สุภาพบุรุษมงกุฎเพชร - ผู้ใหญ่ดิน
• พ.ศ. 2561 ฝันให้สุด Dream Teen
• พ.ศ. 2561 ขุนปราบดาบข้ามภพ - พระยายมราช
• พ.ศ. 2562 ชุมแพ (รับเชิญ)
• พ.ศ. 2562 บุษบาเปื้อนฝุ่น - ตาพวน
• พ.ศ. 2562 ดอกคูนเสียงแคน - พ่อคล้าย
• พ.ศ. 2563 ฟ้ามีตา ตอน มิตร....ฉาชีพ, หวัง...ของจ่าหวัง
• พ.ศ. 2564 กำนันหญิง - กำนันผาด
• พ.ศ. 2564 นางฟ้าอสูร - ลุงแต้ม
• พ.ศ. 256X สายลับสะบัดช่อ

หมายเหตุ  : สายลับสะบัดช่อ เป็นผลงานละครเรื่องสุดท้าย ที่ถ่ายทำเสร็จสิ้นเมื่อปี พ.ศ.2557 ก่อนที่ปิยะจะเสียชีวิตในปี พ.ศ.2565 และไม่ได้ออกอากาศบนหน้าจอโทรทัศน์ ทาง ช่อง 3

• พ.ศ. 2557 ละครเทิดพระเกียรติชุด คำพ่อ สอนครู
• พ.ศ. 2559 ละครเทิดพระเกียรติชุด ใต้ร่มพระบารมี เรื่อง ครูของแผ่นดิน - ผอ.วิชิต

• 4 ล้อเลี้ยวซ้าย ร่วมกับ สุรชัย จันทิมาธร, มงคล อุทก, วิสา คัญทัพ (2534)
• ครั้งแรก ครั้งเดียว สายัณห์ & ปิยะ
• คนละซีกโลก สายัณห์ & ปิยะ
• ดอกไม้-เดือนเพ็ญ สายัณห์ & ปิยะ
• เพลง สรรเสริญพระบารมี - จัดทำขึ้นเนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 86 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 โดยมูลนิธิร่วมร้อยใจไทย ในโอกาสที่ทางมูลนิธิก่อตั้งครบรอบ 100 ปี

• เป็นนักร้องรับเชิญในอัลบั้ม คาวบอย 2 แผ่นดิน ร่วมกับ สุรชัย จันทิมาธร, มงคล อุทก, วิสา คัญทัพ, เพชร พนมรุ้ง (2536)

• นี่หรือชีวิต (2516) - บุรุษพยาบาลเข็นศพ
• ตามฆ่า 20000 ไมล์ (2520) - เจ้าหน้าที่ประจำเครื่องรับวิทยุ
• มนต์รักแม่น้ำมูล (2520) - ครูพิณ
• ครูบ้านนอก (2521) - ครูปิยะ
• 7 สิงห์ตะวันเพลิง (2522)
• มนุษย์ 100 คุก (2522)
• ลูกทาส (2522)
• ทุ่งรวงทอง (2522)
• ส.ต.ท.บุญถึง (2522) - ส.ต.ท.บุญถึง
• หนุ่มบ้านนา สาวนาเกลือ (2523)
• ก่องข้าวน้อยฆ่าแม่ (2523) - ทอง
• สู้ยิบตา (2523)
• ลูกแม่มูล (2523) - คูณ
• เสี่ยวอีสาน (2523)
• นักเลงบั๊กซิเด๋อ (2523)
• เทพเจ้าบ้านบางปูน (2523) - กล้า
• สันกำแพง (2523) - สุริยน
• ครูวิบาก (ครูบ้านนอก) (2524) - บรรพต ฉลาด
• สาวน้อย (2524) - เชิด
• สวรรค์เบี่ยง (2524)
• ทุ่งกุลาร้องไห้ (2524) - คำสิงห์
• คุณรักผมไหม (2525)
• มนต์รักลำน้ำพอง (2525) - วิทย์
• เทพเจ้าบ้านบางปูน (2525)
• ครูดอย (2525) - ครูปิยะ
• นักเลงข้าวนึ่ง (2526) - สุข
• เพื่อน-แพง (2526) - เอี้ยง
• สวรรค์บ้านนา (2526) - สิทธา
• นางสิงห์แก้มแดง (2526) - บุญยืน
• ไม้เรียวหัก (2527)
• ครูปิยะ (2527) - ครูปิยะ
• 10 คงกระพัน (2527)
• ครูชายแดน (2527) - ครูทหาร
• ยอดนักเลง (2527)
• หมอบ้านนอก (2528) - พนม
• ครูประชาบาล (2528) - ครูปิยะ
• ด่วนยะลา (2530)
• เพชรพระอุมา (2533) - พรานเส่ย
• ฟลุ๊กแบบไม่ต้องโหด (2533)
• ชู้ (2547) - สง่า
• อีนางเอ๊ย เขยฝรั่ง (2554) - ผู้ใหญ่บ้าน
• พิงผาสู้ที่ภูสิงห์ (2556) (ภาพยนตร์ VCD เพื่อการกุศล)
• ภาพยนตร์สั้นเฉลิมพระเกียรติ ชุด ทศพิธธรรมราชา เรื่อง ความอดทน ตอน โรงเรียนบ้านน้อยล่าง (2557)
• i love you ผู้ใหญ่บ้าน (2559) - นายบุญเหลือ
• นาคี ๒ (2561) - ผู้ใหญ่บ้าน
• ฮักบี้บ้านบาก (2562) (รับเชิญ)
• เพลงรักบ้านทุ่ง ภาค 2 (2566)

• ให้เสียงโฆษณาเทปคาสเซ็ตเพลงของศิลปินในสังกัดค่าย PGM Record (พีจีเอ็ม เรคคอร์ด) ตั้งแต่ปี พ.ศ.2537 เป็นต้นไป และเคยเป็นพิธีกรดำเนินรายการร่วมกับ พรสุดา ต่ายเนาว์คง ในรายการ เพลงหวานวันวาน ทาง ช่อง 9 อสมท.

• โฆษณา ปุ๋ยตราบานเย็น (2556)

• Piya Takulrasdra ที่อินเทอร์เน็ตมูวีเดตาเบส
• ประวัติจาก หนังดี.คอม
• ภาพจากภาพยนตร์ ครูบ้านนอก (2521)
• ฐานข้อมูลภาพยนตร์ไทย
• ฐานข้อมูลภาพยนตร์ไทย
• ฐานข้อมูลภาพยนตร์ไทย