กางเขนนักบุญเจมส์ หรือ กางเขนเซนต์เจมส์ หรือ กางเขนสเปน^[1] (อังกฤษ: Cross of Saint James หรือ Saint James Cross หรือ Cross of the Knights of Santiago หรือ Spanish Cross) เป็นเครื่องหมายกางเขนที่ใช้ในมุทราศาสตร์และธัชวิทยาที่เป็นการเขนสำหรับนักรบ เป็นที่นิยมใช้เพราะมีลักษณะด้านล่างเหมือนดาบ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการจับอาวุธขึ้นต่อสู้ในนามของพระเยซู^[2] ตัวกางเขนคล้ายกับกางเขนลิลลีปลายดาบ หรือ กางเขน Fitchy^[3] แต่ปลายสองข้างเป็นดอกลิลลีและตอนล่างแหลมเป็นดาบ ซึ่งเป็นกางเขนสำหรับนักรบ และมักจะเป็นสีแดง

กางเขนลักษณะนี้เชื่อกันว่าเริ่มใช้กันในระหว่างสงครามครูเสด เมื่อนักรบครูเสดถือกางเขนเล็กที่มีก้านที่มีปลายแหลมที่ใช้ปักดินเมื่อถึงเวลาทำการสักการะประจำวัน

กางเขนเซนต์เจมส์ใช้เป็นสัญลักษณ์ของลัทธิเซนต์เจมส์หรือลัทธิซานติอาโกซึ่งเป็นลัทธิคริสต์ศาสนาทางทหารที่ก่อตั้งขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 12 ตามชื่อนักบุญเจมส์ใหญ่ผู้เป็นนักบุญผู้พิทักษ์สเปน กางเขนนี้บางครั้งก็เรียกว่า “กางเขนอัศวินแห่งซานติอาโก” หรือ “กางเขนสเปน” และมักจะมีสัญลักษณ์คล้ายหัวใจอยู่ตอนบน

• กางเขน
• เครื่องหมายในมุทราศาสตร์
• มุทราศาสตร์
• ธัชวิทยา
• สัญลักษณ์

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ นักบุญเจมส์ในมุทราศาสตร์