For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Waborana.

Waborana

Waborana

Mtu mwenye asili ya Kiborana akipiga kura katika kituo cha upigaji kura Marsabit, Kenya.
Maeneo yenye Idadi ya Watu yenye Maana
Ethiopia, Kenya

Waborana Oromo (ambao pia huitwa Boran) ni kabila lipatikanalo Kusini mwa Ethiopia, Oromia na Kaskazini mwa Kenya[1] ambao wanajulikana kuwa wafugaji. Wao ni kundi dogo la Waoromo[2]. Wanawakilisha nusu ya makundi mawili ya Waoromo asili, nusu nyingine ikiwa Wabarentu. Takribani watu milioni 7 wanajitambulisha kama jamii ya Waborana.

Waoromo wa Kaskazini mwa Kenya waliingia eneo hilo mara ya kwanza kutoka Kusini mwa Ethiopia wakati wa uhamiaji mkubwa wa Karne ya 10. Walitawanyika kuwa Waborana wafuga ng'ombe na wafuga ngamia, Wagabra na Wasakuye[3].

Waborana huzungumza Kiborana (au afaani Boraana), ambayo ni mojawapo ya Lugha za Kikushi ambayo pia ni mojawapo ya makundi makubwa ya Lugha za Kiafrika-Kiasia.

Kalenda ya Kiborana

[hariri | hariri chanzo]

Inaaminika kuwa Waborana wana Kalenda yao waliyoitunga karibu miaka ya 300 KK. Kalenda yao hutegemea matukio ya anga ya mwezi pamoja na Nyota Saba.

Miezi ya Kiborana (Mizunguko ya miezi na nyota) ni:

  • Bittottessa (iangulum),
  • Camsa (Pleiades),
  • Bufa (Aldebarran),
  • Waxabajjii (Belletrix),
  • Obora Gudda (Orion-Saiph ikiwa kati),
  • Obora Dikka (Sirius),
  • Birra (Mwezi mzima),
  • Cikawa (gibbous moon),
  • Sadasaa (Nusu-mwezi),
  • Abrasa (Kipande kikubwa cha mwezi),
  • Ammaji (Kipande cha wastani), na
  • Gurrandala (Kipande kidogo)[4].

Matabaka madogo

[hariri | hariri chanzo]

Waoromo wanajumuisha makundi mawili muhimu, ambayo hugawanyika katika koo nyingi za kifamilia. Kutoka Magharibi kuelekea Mashariki na Kaskazini kuelekea Kusini, matabaka hayo ni:

  • Macha Oromo waishio katikati ya mito ya Didessa na Omo, na kusini kuelekea Gibe;
  • Tulama Oromo, waishio Oromia, karibu na Addis Ababa;
  • Guji Oromo, kundi la Kusini la Waoromo, wanaoishi karibu na Garri na Borana Oromo
  • Borana Oromo, waishio katika eneo la Borena Zone, ambayo inajumuisha Moyale. Wanaishi pia nchini Kenya na sehemu za Somalia.
  • Gabra Oromo ambao wanaishi Kaskazini mwa Kenya katika mpaka wa Moyale eneo la Garri, (Gharri), ambao wanaishi Kaskazini Mashariki mwa Kenya na sehemu za Somalia

Kuna vikundi vingine vingi pia.

  1. Ethnologue;Ethnologue
  2. Aguilar, Mario. "The Eagle as Messenger, Pilgrim and Voice: Divinatory Processes among the Waso Boorana of Kenya". Journal of Religion in Africa, Vol. 26, Fasc. 1 (Feb., 1996), pp. 56-72. Iliwekwa mnamo 2007-10-27.
  3. Elliot M. Fratkin, Eric Abella Roth, As Pastoralists Settle, (Springer: 2005), p.39
  4. Lawrence R. Doyle, The Borana Calendar REINTERPRETED Archived 29 Oktoba 2008 at the Wayback Machine.

Kusoma zaidi

[hariri | hariri chanzo]
  • Asmerom Legesse, Gada
  • Beckingham and G.W.B. Huntingford, Some records of Ethiopia Hakluyt Society, 1954
  • Bassi Marco, Decisions in the Shade. Political and juridical processes among the Oromo-Borana Red Sea Press, 2005
  • Clifford H F Plowman CMG OBE, Notes On The Gedamoch Ceremonies Among The Boran Archived 15 Julai 2011 at the Wayback Machine., (Journal of the Royal African Society, Vol. 18, No. 70 (Jan., 1919), pp. 114–121 )
  • Appiah, Kwame Anthony; Gates, Henry Louis, Jr., whr. (1999), Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience, New York: Basic Books, ISBN 0-465-00071-1, OCLC 41649745((citation)): CS1 maint: multiple names: editors list (link).

Viungo vya nje

[hariri | hariri chanzo]
Makala hii kuhusu utamaduni wa Kenya bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Waborana kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Waborana
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?