Traktati i Berlinit (formalisht Traktati midis Austro-Hungarisë, Francës, Gjermanisë, Britanisë së Madhe dhe Irlandës, Italisë, Rusisë dhe Perandorisë Osmane për Zgjidhjen e Çështjeve në Lindje) u nënshkrua më 13 korrik 1878. ^[1] Pas fitores ruse kundër Perandorisë Osmane në Luftën Ruso-Turke të 1877-1878, fuqitë e mëdha ristrukturuan hartën e rajonit të Ballkanit . Ata përmbysën disa nga përfitimet ekstreme të pretenduara nga Rusia në Traktatin paraprak të San Stefanit, por osmanët humbën zotërimet e tyre kryesore në Evropë. Ishte një nga tre marrëveshjet kryesore të paqes në periudhën pas Kongresit të Vjenës 1815. Ishte akti përfundimtar i Kongresit të Berlinit (13 qershor - 13 korrik 1878) dhe përfshinte Britaninë e Madhe dhe Irlandën, Austro-Hungarinë, Francën, Gjermaninë, Italinë, Rusinë dhe Perandorinë Osmane. Kancelari i Gjermanisë Otto von Bismarck ishte kryetari dhe personaliteti dominues.

Detyra më e rëndësishme e Kongresit ishte të vendoste për fatin e Bullgarisë, por vetë Bullgaria u përjashtua nga pjesëmarrja në bisedime, me këmbënguljen ruse. ^[2] Në atë kohë, duke qenë se nuk ishte një shtet sovran, Bullgaria nuk ishte subjekt i së drejtës ndërkombëtare dhe e njëjta gjë vlente edhe për vetë bullgarët. Përjashtimi ishte tashmë një fakt i vërtetuar në Konferencën e Fuqive të Mëdha të Kostandinopojës, e cila ishte mbajtur një vit më parë pa asnjë pjesëmarrje bullgare.

Rezultati më i dukshëm i konferencës ishte njohja zyrtare e shteteve të reja të pavarura të Rumanisë, Serbisë dhe Malit të Zi (të cilat de facto kishin vepruar në mënyrë të pavarur për dekada).

Traktati i Paqes i Parisit i vitit 1856, i cili i dha fund Luftës së Krimesë, e kishte bërë Detin e Zi një territor neutral. Traktati që kishte mbrojtur Perandorinë Osmane, i dha fund Aleancës së Shenjtë (Austria, Prusia dhe Rusia) dhe dobësoi pozicionin e Rusisë në Evropë. Në vitin 1870, Rusia thirri doktrinën e rebus sic stantibus dhe e përfundoi traktatin duke shkelur dispozitat në lidhje me neutralitetin e Detit të Zi. Fuqitë e mëdha u bindën gjithnjë e më shumë se Perandoria Osmane nuk do të ishte në gjendje të mbante territoret e saj në Evropë.

Në vitin 1875, kryengritja e Hercegovinës rezultoi në Krizën e Madhe Lindore . Ndërsa konflikti në Ballkan u intensifikua, mizoritë gjatë Kryengritjes së Prillit 1876 në Bullgari ndezën ndjenjat antiturke në Rusi dhe Britani, të cilat përfundimisht kulmuan në Luftën Ruso-Turke të 1877-ës .

Traktati njohu zyrtarisht pavarësinë e principatave de facto sovrane të Rumanisë, Serbisë dhe Malit të Zi dhe autonominë e Bullgarisë, megjithëse kjo e fundit funksiononte në mënyrë të pavarur dhe u nda në tre pjesë: Principata e Bullgarisë, provinca autonome e Rumelisë Lindore dhe Maqedonia, e cila iu kthye osmanëve, ^[3] duke zhbërë planet ruse për një "Bullgari të Madhe" të pavarur dhe rusofile. Traktati i Shën Stefanit kishte krijuar një shtet bullgar, të cilit i trembeshin më shumë Britania dhe Austro-Hungaria. ^[4]

Traktati i Berlinit konfirmoi shumicën e përfitimeve ruse nga Perandoria Osmane të specifikuara në Traktatin e San Stefanit, por lugina e Alashkerdit dhe qyteti i Bajazidit iu kthyen osmanëve. ^[5] Traktati i Konstantinopojës (1879) ishte një vazhdim i mëtejshëm i negociatave. Ai ripohoi dispozitat e Traktatit të San Stefanit, të cilat nuk ishin modifikuar nga Traktati i Berlinit dhe përcaktoi shumat e kompensimit që Perandoria Osmane i detyrohej Rusisë për humbjet ndaj bizneseve dhe institucioneve gjatë luftës. Ai u dha amnisti nënshtetasve osmanë dhe lirimin e robërve të luftës. ^{[6] [7]} Përveç kësaj, neni VII i traktatit parashikonte që në territorin e përvetësuar nga Rusia, subjektet mund të zgjidhnin nëse dëshironin të ishin nënshtetas osmanë apo rusë për një periudhë prej gjashtë muajsh pas hyrjes në fuqi të marrëveshjes. ^{[7] [8]}

Me gjithë lutjet e delegatëve rumunë, Rumania u detyrua t'ia dorëzonte Perandorisë Ruse Besarabinë jugore. ^[9] Si kompensim, Rumania mori Dobrujën, duke përfshirë deltën e Danubit. ^[9] Traktati gjithashtu kufizoi pushtimin rus të Bullgarisë në 9 muaj, gjë që kufizoi kohën gjatë së cilës trupat dhe furnizimet ruse mund të lëviznin nëpër territorin rumun. ^[9]

Tre shtetet e reja të pavarura më pas e shpallën veten mbretëri: Rumania në 1881, Serbia në 1882 dhe Mali i Zi në 1910 ndërsa Bullgaria shpalli pavarësinë e plotë në 1908 pasi u bashkua me Rumelinë Lindore në vitin 1885. Austro-Hungaria aneksoi Bosnjën në vitin 1908, duke shkaktuar krizën e Bosnjës, një krizë e madhe evropiane që përforcoi aleancat para Luftës së Parë Botërore. ^[10]

Traktati i Berlinit u dha status të veçantë juridik disa grupeve fetare dhe gjithashtu do të shërbente si model për traktatet e pakicave, të cilat do të krijoheshin në kuadër të Lidhjes së Kombeve. ^[11] Ai përcaktoi që Rumania të njohë jo të krishterët (hebrenjtë dhe muslimanët) si qytetarë të plotë. Ai gjithashtu kërkoi në mënyrë të paqartë një korrigjim kufiri midis Greqisë dhe Perandorisë Osmane, i cili ndodhi pas negociatave të stërzgjatura në 1881, me transferimin e Thesalisë në Greqi. 

Në "Rrethoren e Salisburit" të 1 prillit, Sekretari i Jashtëm britanik, Markezi i Salisbury-t, bëri të qartë kundërshtimet e tij dhe të qeverisë së tij ndaj Traktatit të San Stefanos dhe pozicionit të tij të favorshëm të Rusisë. ^[12] Historiani A.J.P. Taylor shkruan: "Nëse traktati i San Stefanos do të ishte ruajtur, si Perandoria Osmane ashtu edhe Austro-Hungaria mund të kishin mbijetuar deri në ditët e sotme. Britanikët, me përjashtim të Beaconsfield në momentet e tij më të egra, kishin pritur më pak dhe, për rrjedhojë, ishin më pak të zhgënjyer. Salisbury shkroi në fund të vitit 1878: "Ne do të krijojmë një lloj sundimi të rrënuar turk përsëri në jug të Ballkanit. Por është thjesht një pushim. Nuk ka mbetur gjallëri në to. Traktati gjithashtu u bën thirrje palëve të përfshira të sulmojnë kombin që shkel traktatin.'" ^[13]

Vilajeti i Kosovës mbeti pjesë e Perandorisë Osmane. Austro-Hungarisë iu lejua të vendosë garnizone ushtarake në Vilajetin Osman të Bosnjës dhe në Sanxhakun e Novi Pazarit. Vilajeti i Bosnjës u vu nën pushtimin austro-hungarez, megjithëse formalisht mbeti pjesë e Perandorisë Osmane derisa u aneksua nga Austro-Hungaria tridhjetë vjet më vonë, më 5 tetor 1908. Garnizonet austro-hungareze në Sanxhakun e Novi Pazarit u tërhoqën në vitin 1908, pas aneksimit të Vilajetit të Bosnjës dhe Krizës së Bosnjës që rezultoi, ^[10] për të arritur një kompromis me Perandorinë Osmane, e cila po luftonte me grindje të brendshme për shkak të Revolucioni xhonturk (1908). Situata kaotike në Perandorinë Osmane gjithashtu i lejoi Bullgarisë të shpallte zyrtarisht pavarësinë e saj më 5 tetor 1908. 

•  United Kingdom
  • Benjamin Disraeli, Earl of Beaconsfield, Prime Minister
  • Robert Gascoyne-Cecil, 3rd Marquess of Salisbury, Foreign Secretary
  • Lord Odo Russell, ambassador to Berlin
•  Germany and Prussia
  • Otto von Bismarck, Minister President of Prussia and Chancellor of Germany
  • Baron Ernst von Bülow, Foreign Minister of Prussia
  • Chlodwig, Prince of Hohenlohe-Schillingsfürst, ambassador to Paris
•  Austria-Hungary
  • Gyula, Count Andrássy, Foreign Minister
  • Count Alajos Károlyi, ambassador to Berlin
  • Baron Heinrich Karl von Haymerle, ambassador to Rome
•  France
  • William Henry Waddington, the Comte de Saint-Vallier, ambassador to Berlin and Minister of Foreign Affairs
  • Félix Hippolyte Desprez, Director of Political Affairs in the Department for Foreign Affairs
•  Russia
  • Alexander, Prince Gorchakov, Chancellor and Foreign Minister
  • Count Pyotr Shuvalov, ambassador to the court of St James's
  • Paul d'Oubril, ambassador to Berlin
•  Italy
  • Edoardo de Launay, ambassador to Berlin
  • Luigi Corti
• Ottoman Empire
  • Alexander Karatheodori Pasha, Minister of Public Works
  • Mehmed Ali Pasha, marshal of the Ottoman army
  • Sadullah Pasha, ambassador to Berlin^[1]

• Vilajeti i Kosovës
• Kongresi i Berlinit
• Traktati i San Stefanit

• European commission for Eastern Roumelia (1880). Report presented to the international commission at Constantinople [European commission for Eastern Roumelia as to the state of Macedonia since the treaty of Berlin. Gilbert & Rivington. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gladstone, William Ewart (1878). The Berlin Treaty and the Anglo-Turkish Convention: speech of the Right Hon. W.E. Gladstone, M.P. in the House of Commons on Tuesday, July 30th, 1878. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gladstone, William Ewart (1916). "The Treaty of Berlin, 30 July 1878". Gladstone's Speeches, Descriptive Index and Bibliography by Arthur Tilney Bassett with a Preface by Viscount Bryce, O.M. and Introduction to the Selected Speeches by Herbert Paul. London: Methuen & Co. fq. 505–52. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Anderson, M.S. The Eastern Question, 1774–1923: A Study in International Relations (1966) online Arkivuar 19 qershor 2020 tek Wayback Machine
• Goldfrank, David M. (2003). "Berlin, Congress of". përmbledhur nga Millar, James R. (red.). Encyclopedia of Russian History. Macmillan Reference USA. ISBN 978-0028656939. ((cite encyclopedia)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Langer, William L. European Alliances and Alignments: 1871-1890 (1950) pp 151–70. Online
• Millman, Richard (1979). Britain and the Eastern question, 1875–1878. Clarendon Press. ISBN 978-0-19-822379-5. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Medlicott, W. N. (1963). The Congress of Berlin and After: A Diplomatic History of the Near East Settlement, 1878–1880 (bot. Second). London: Frank Cass. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!), Focus on the aftermath.
• Munro, Henry F. (1918). The Berlin Congress (Confidential, For Official Use Only). Washington, DC: Government Printing Office. Marrë më 8 shkurt 2019 – nëpërmjet Internet Archive. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Phillips, Walter Alison (1911). "Berlin § Berlin, Congress and Treaty of" . përmbledhur nga Chisholm, Hugh (red.). Encyclopædia Britannica (në anglisht). Vëll. 3 (bot. 11th). Cambridge University Press. fq. 790–791.
• Stavrianos, Leften Stavros. The Balkans since 1453 (1958).
• Taylor, A. J. P. (1954). The struggle for mastery in Europe: 1848–1918. Oxford University Press. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Yavuz, M. Hakan; Sluglett, Peter, red. (2012). War and Diplomacy: The Russo-Turkish War of 1877–1878 and the Treaty of Berlin. University of Utah Press. ISBN 978-1-60781-150-3. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

1. ^ ^{a b} Phillips 1911.
2. ^ Krasner, Stephen D. (1999). Sovereignty: Organized Hypocrisy. Princeton University Press. fq. 165. ISBN 0-691-00711-X. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. ^ Jelavich, Barbara (2004). Russia and the Formation of the Romanian National State, 1821–1878. Cambridge University Press. fq. 286. ISBN 0-521-52251-X. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
4. ^ Crampton, R. J. (2005). A Concise History of Bulgaria. Cambridge University Press. fq. 84. ISBN 0-521-85085-1. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
5. ^ Schem, Alexander Jacob (1878). "Chapter IX [Third Book]: The Berlin Congress". War in the East: An Illustrated History of the Conflict Between Russia and Turkey, With a Review of the Eastern Question. H.S. Goodspeed & Co. fq. 685–700. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
6. ^ "КОНСТАНТИНО́ПОЛЬСКИЙ МИР 1879" [Peace of Constantinople 1879] (në rusisht). Great Russian Encyclopedia. Arkivuar nga origjinali më 19 shkurt 2022. Marrë më 19 shkurt 2022.
7. ^ ^{a b} "The Definitive Treaty of Peace between Russia and the Porte: Signed at Constantinople on 8th February,1879". American Journal of International Law (në frëngjisht). Cambridge University Press for the American Society of International Law. 2 (4 Supplemental): 424–426. tetor 1908. doi:10.2307/2212671. ISSN 0002-9300. JSTOR 2212671. OCLC 5545378434. Marrë më 19 shkurt 2022.
8. ^ Lohr, Eric (2012). Russian Citizenship: From Empire to Soviet Union. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. fq. 39–40. ISBN 978-0-674-06634-2. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)^{[lidhje e vdekur]}
9. ^ ^{a b c} Hitchins, Keith (1994). Rumania: 1866–1947. Oxford History of Modern Europe. Oxford University Press. fq. 50. ISBN 0-19-822126-6. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
10. ^ ^{a b} Bosnian Crisis
11. ^ Buergenthal, Thomas (1 korrik 2002). International Human Rights in a Nutshell (bot. Third). West Publishing Company. fq. 7. ISBN 0-314-26014-5. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
12. ^ Walker, Christopher J. (1980), Armenia: The Survival of A Nation, London: Croom Helm, p. 112
13. ^ Taylor, A. J. P. (1954). The Struggle for Mastery in Europe 1848–1918. Oxford University Press. fq. 253. ISBN 0-19-881270-1. ((cite book)): Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)