Pragmatika
| Pjesë e një serie në |
| Gjuhësi |
|---|
|
 Portali |
Pragmatika është një nënfushë e gjuhësisë dhe e semiotikës që studion mënyrat në të cilat konteksti kontribuon në kuptim. Pragmatika përfshin teorinë e aktit të të folurit, ngulitjen bisedore, bisedën në bashkëveprim dhe qasjet e tjera për sjelljen e gjuhës në filozofi, sociologji, gjuhësi dhe antropologji. [1] Për dallim nga semantika, e cila shqyrton kuptimin që është konvencionale ose "e koduar" në një gjuhë të caktuar, pragmatika studion se si transmetimi i kuptimit varet jo vetëm nga njohuritë strukturore dhe gjuhësore ( gramatika, leksiku, etj.) e folësit dhe dëgjuesit, por edhe nga konteksti i shqiptimit, [2] çdo njohuri para-ekzistuese në lidhje me ata që janë të përfshirë, qëllimi i dhënë i folësit dhe faktorë të tjerë. [3] Në këtë drejtim, pragmatika shpjegon se si përdoruesit e gjuhëve janë në gjendje të kapërcejnë paqartësinë e dukshme pasi kuptimi mbështetet në mënyrën, vendin, kohën, etj. të një shqiptimi. [4]
Aftësia për të kuptuar kuptimin e synuar të një folësi tjetër quhet kompetencë pragmatike . [5] [6] [7]
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fjala pragmatikë vjen nëpërmjet fjalës latine pragmaticus nga fjala greke πραγματικός (pragmatikos), do të thotë në mes të tjerave "i aftë për veprim",[8] i cili vjen nga πρᾶγμα (pragma), "vepra, të veprojmë",(πράγμα/pragma moderne greke: një objekt, një gjë që mund të perceptohet nga shqisat)[9] dhe që nga πράσσω (prassō/πραττω/pratto moderne greke),"për të bërë, për të vepruar, për të kaluar mbi të, për ta praktikuar, për të arritur".[10]
Origjina e fushës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pragmatika ishte një reagim ndaj gjuhësisë strukturore siç përshkruhet nga Ferdinand de Saussure. Në shumë raste, ajo u zgjerua me idenë e tij se gjuha ka një strukturë të analizueshme, e përbërë nga pjesë që mund të përcaktohen në lidhje me të tjerët. Pragmatika fillimisht u angazhua vetëm në studimin sinkronik, në krahasim me ekzaminimin e zhvillimit historik të gjuhës. Sidoqoftë, ajo hodhi poshtë nocionin se e gjithë kuptimi vjen nga shenjat që ekzistojnë thjesht në hapësirën abstrakte të gjuhës. Ndërkohë që është paraqitur edhe pragmatika historike. Kjo fusha nuk tërhoqi vëmendjen e gjuhëtarëve deri në vitet 1970, kur u shfaqën dy shkolla të ndryshme: mendimi pragmatik anglo-amerikan dhe mendimi pragmatik evro-kontinental (i quajtur edhe këndvështrimi perspektiv). [11]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Anafora
- Semiotika
- Semantika
- Gjuhësia
- Pragmatizmi
- John Dewey
- William James
- Charles Sanders Peirce
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Mey, Jacob L. (1993) Pragmatics: An Introduction. Oxford: Blackwell (2nd ed. 2001).
- ^ "Meaning (Semantics and Pragmatics) | Linguistic Society of America". www.linguisticsociety.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2017. Marrë më 2017-08-25.
- ^ Shaozhong, Liu. "What is pragmatics?" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 7 mars 2009. Marrë më 18 mars 2009.
- ^ "What Is Pragmatics?". ThoughtCo (në anglisht). Marrë më 2017-07-11.
- ^ Daejin Kim et al. (2002) "The Role of an Interactive Book Reading Program in the Development of Second Language Pragmatic Competence", The Modern Language Journal, Vol. 86, No. 3 (Autumn, 2002), pp. 332-348
- ^ Masahiro Takimoto (2008) "The Effects of Deductive and Inductive Instruction on the Development of Language Learners' Pragmatic Competence", The Modern Language Journal, Vol. 92, No. 3 (Fall, 2008), pp. 369-386
- ^ Dale April Koike (1989) "Pragmatic Competence and Adult L2 Acquisition: Speech Acts in Interlanguage", The Modern Language Journal, Vol. 73, No. 3 (Autumn, 1989), pp. 279-289
- ^ πραγματικός, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ^ πρᾶγμα, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ^ πράσσω, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ^ Jucker, Andreas H (2012). "Pragmatics in the history of linguistic thought" (PDF). www.zora.uzh.ch (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2017-09-23.
Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Austin, J. L. (1962) How to Do Things With Words. Oxford University Press.
- Ariel, Mira (2008), Pragmatics and Grammar, Cambridge: Cambridge University Press.
- Ariel, Mira (2010). Defining Pragmatics (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-73203-1.
- Brown, Penelope, and Stephen C. Levinson. (1978) Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge University Press.
- Carston, Robyn (2002) Thoughts and Utterances: The Pragmatics of Explicit Communication. Oxford: Blackwell.
- Clark, Herbert H. (1996) "Using Language". Cambridge University Press.
- Cole, Peter, ed.. (1978) Pragmatics. (Syntax and Semantics, 9). New York: Academic Press.
- Dijk, Teun A. van. (1977) Text and Context. Explorations in the Semantics and Pragmatics of Discourse. London: Longman.
- Grice, H. Paul. (1989) Studies in the Way of Words. Cambridge (MA): Harvard University Press.
- Laurence R. Horn and Gregory Ward. (2005) The Handbook of Pragmatics. Blackwell.
- Leech, Geoffrey N. (1983) Principles of Pragmatics. London: Longman.
- Levinson, Stephen C. (1983) Pragmatics. Cambridge University Press.
- Levinson, Stephen C. (2000). Presumptive meanings: The theory of generalized conversational implicature. MIT Press.
- Lin, G. H. C., & Perkins, L. (2005). Cross-cultural discourse of giving and accepting gifts. International Journal of Communication, 16,1-2, 103-12 (ERIC Collections in ED 503685 http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED503685.pdf)
- Moumni, Hassan (2005). Politeness in Parliamentary Discourse : A Comparative Pragmatic Study of British and Moroccan MPs’ Speech Acts at Question Time. Unpub. Ph.D. Thesis. Mohammed V University, Rabat, Morocco.
- Mey, Jacob L. (1993) Pragmatics: An Introduction. Oxford: Blackwell (2nd ed. 2001).
- Kepa Korta and John Perry. (2006) Pragmatics. The Stanford Encyclopedia of Philosophy
- Potts, Christopher. (2005) The Logic of Conventional Implicatures. Oxford Studies in Theoretical Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
- Robinson, Douglas. (2003). Performative Linguistics: Speaking and Translating as Doing Things With Words. London and New York: Routledge.
- Robinson, Douglas. (2006). Introducing Performative Pragmatics. London and New York: Routledge.
- Sperber, Dan and Wilson, Deirdre. (2005) Pragmatics Arkivuar 14 shkurt 2018 tek Wayback Machine. In F. Jackson and M. Smith (eds.) Oxford Handbook of Contemporary Philosophy. OUP, Oxford, 468-501. (Also available here.)
- Thomas, Jenny (1995) Meaning in Interaction: An Introduction to Pragmatics. Longman.
- Verschueren, Jef. (1999) Understanding Pragmatics Arkivuar 1 gusht 2016 tek Wayback Machine. London, New York: Arnold Publishers.
- Verschueren, Jef, Jan-Ola Östman, Jan Blommaert, eds. (1995) Handbook of Pragmatics. Amsterdam: Benjamins.
- Watzlawick, Paul, Janet Helmick Beavin and Don D. Jackson (1967) Pragmatics of Human Communication: A Study of Interactional Patterns, Pathologies, and Paradoxes. New York: Norton.
- Wierzbicka, Anna (1991) Cross-cultural Pragmatics. The Semantics of Human Interaction. Berlin, New York: Mouton de Gruyter.
- Yule, George (1996) Pragmatics (Oxford Introductions to Language Study). Oxford University Press.
- Silverstein, Michael. 1976. "Shifters, Linguistic Categories, and Cultural Description," in Meaning and Anthropology, Basso and Selby, eds. New York: Harper & Row
- Wardhaugh, Ronald. (2006). "An Introduction to Sociolinguistics". Blackwell.
- Duranti, Alessandro. (1997). "Linguistic Anthropology". Cambridge University Press.
- Carbaugh, Donal. (1990). "Cultural Communication and Intercultural Contact." LEA.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
