Jeruzalemi hebraisht Jeruschalajim ירושלים arabisht al-Quds ‏القدس (″e shenjta″)
Qytet
Pamje e qytetit të vjetër me Kupolën e Shkëmbit (Mesxhidi Aksa)
Nofkat:  ″E Shenjta″, ″Qyteti i Paqesë″ ose ″Qyteti i Shenjtë″
Jeruzalemi (Earth)
Koordinatat: Stampa:WikidataCoord
Administruar nga	Izraeli
Pretenduar nga	Izraeli dhe Palestina
Distrikti izraelit	Jeruzalemi
Guvernorati palestinez	Kudsi
Vendbanimi Burimi Gihon	3000–2800 BCE
Qyteti i Davidit	rr. 1000 BCE
Muret e sotme të qytetit të vjetër u ndërtuan	1541
Ndarja e Jeruzalemit Lindje-Perëndim	1948
Aneksimi izraelit i Jeruzalemit Lindor	1967
Ligji i Jeruzalemit	1980
Qeveria
• Lloji	Kryetari–këshilli
• Trupi	Komuna e Jeruzalemit
• Kryetari	Moshe Lion (Likud)
Sipërfaqja
• Qytet	125.156 dunams (125.156 km2 or 48.323 sq mi)
• Metro	652.000 dunams (652 km2 or 252 sq mi)
Lartësia mbidetare	754 m (2,474 ft)
Popullsia  (2019)
• Qytet	936.425
• Dendësia	7.500/km2 (1.942/sq mi)
• Metro [1]	1.253.900
Zona kohore	UTC+02:00 (IST, PST)
• Verës (DST)	UTC+03:00 (IDT, PDT)
Kodi postar	9XXXXXX
Kodi i zonës	+972-2
IZHNJ (2018)	0.704[2] – high
Faqja zyrtare	jerusalem.muni.il

Jeruzalemi (hebraisht ירושלים Jeruschalajim, arabisht ‏القدس al-Quds) është një qytet në Azinë Perëndimore. I vendosur në një pllajë në Malet Judeane midis Mesdheut dhe Detit të Vdekur, ai është një nga qytetet më të vjetra në botë dhe konsiderohet të jetë një qytet i shenjtë për tre fetë kryesore abrahamike: Judaizmin, Krishterimin dhe Islamin. Si izraelitët ashtu edhe palestinezët pretendojnë Jeruzalemin si kryeqytetin e tyre, pasi Izraeli mban institucionet e tij kryesore qeveritare atje dhe Shteti i Palestinës në fund e parashikon atë si selinë e tij të pushtetit. Për shkak të kësaj mosmarrëveshjeje, asnjë prej pretendimeve nuk njihet gjerësisht ndërkombëtarisht.^[3]

Në vazhdim janë lagjet e Jeruzalemit të listuara:

Historia e Jeruzalemit është shumë e vjetër. Ai është një nga qytetet më të lashtë të botës dhe ndoshta qysh prej 5000 vjetësh i banuar vazhdimisht. Të gjeturat arkeologjike tregojnë ekzistencën e një ngulimi në Jeruzalem në mijëvjeçarin e 3-të p.e.s. Përmendja e parë e qytetit nga burime historike nis në mijëvjeçarin e 2-të p.e.s.

Jeruzalemi u ndërtua dhe u themelua ne fillim nga kananasit (u pushtua nga jebuzasit gjatë Kohës së Bronzit të vonë), dhe u bë kryeqytet i mbretërisë çifute të Izraelit dhe Judesë në periudhat e Tempullit të Parë dhe Tempullit të Dytë. Qyteti quhej para Mbretit David Ievus, e shfaq vetveten si një përzierje fantastike të përmendorëve historike, kulturave dhe popujve me një sasi të panumërt vendesh të denja për t´u parë. Jeruzalemi është Toka e Shenjtë, "qendër e tre feve": Islamit, Jehudizmit dhe Krishterimit.

Nga viti 1948 deri 1967, pjesa perëndimore e Jeruzalemit qeverisej nga Izraeli si kryeqytet i tij, ndërsa Jeruzalemi Lindor qeverisej nga Jordania. Qyteti u ribashkua me fitoren e izraelitëve në Luftën Gjashtëditore, megjithatë statusi i tij mbetet i diskutueshëm. Një ligj i nxjerrë nga izraelitët në vitin 1980 e shpall Jeruzalemin kryeqytetin "e amshuar, të pandashëm" të Izraelit, kurse Jeruzalemi Lindor besohet të jetë menduar kryeqytet i shtetit Palestinez të ardhshëm. Statusi i vendeve të shenjta të Jeruzalemit është poashtu i diskutueshëm.

Jeruzalemi ka një popullsi prej 890.428 banorësh (nga statistikat e vitit 2013).^[4] Ai është një qytet i përbërë (heterogjen), dhe përfaqëson shumë kombësi, fe, dhe grupe ekonomiko-shoqërore. Pjesa e quajtur "Qyteti i Vjetër" është i rrethuar nga mure dhe përbehet nga : lagjia myslimane, lagjia armene, lagjia hebreje dhe lagjia e krishterë.

Në Jeruzalem, një numër i madh fesh dhe besimesh është i pranishëm. Grupimi më i rëndësishëm i qytetit janë çifutët. Dhe në krahasim me pjesët e tjera izraelite, çifutët ultra-ortodoksë jo-zionistë dhe çifutët ortodoksë zionistë janë në qytet më tepër të përfaqësuar.

Ekziston poashtu një komunitet i vogël i druzëve. Të fesë islame ka synitë, shiitë dhe alevitë. Krishterimit i përkasin disa kisha: Kisha Ortodokse Greke, Kisha Ortodokse Ruse, Kisha Ortodokse Gjeorgjane, Kisha Ortodokse Siriane, Kisha Katolike Greke, Katholikët e Vjetër, Kisha Katolike Romake, Luteranët, Anglikanët, Kisha Ortodokse Armene dhe Kisha Ortodokose Etiopiane.

Jeruealemi është një qendër e rëndësishme arsimore e Izraelit. Në qytet e kanë selinë ndër të tjera Universiteti Hebraik i Jeruealemit (e themeluar më 1918), Akademia Izraelite (e themeluar më 1959), planetari, Arkiva Qendrore Zioniste, Biblioteka Gulbenkian dhe Biblioteka Kombëtare dhe Universitare Çifute.

Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Jeruzalemi.

• Faqja zyrtare e Komunës së Jerusalemit (në hebraisht, arabisht dhe anglisht)

1. ^ "Localities, Population and Density per Sq. Km., by Metropolitan Area and Selected Localities" (në anglisht). Israel Central Bureau of Statistics. 6 shtator 2017. Marrë më 19 shtator 2017.
2. ^ Sub-national HDI. "Area Database". hdi.globaldatalab.org (në anglisht). Global Data Lab.
3. ^ Smith, William (6 dhjetor 2017). "Donald Trump confirms US will recognise Jerusalem as capital of Israel". The Guardian (në anglisht). Marrë më 13 maj 2017.
4. ^ "Censusi i popullsisë" (PDF) (në hebraisht). Ministria e Brendshme e Izraelit. 2013. Marrë më 2015-04-05.