Dhelpra është kafshë gjitare grabitqare, e ngjashme me qenin e me ujkun, me trup shumë të shkathët, me turi të mprehtë, me bisht të gjatë e të dendur si shtëllungë, që është shumë dinake dhe e guximshme.

Ajo jetën e saj e gjallëron në mënyrë enigmatike dhe kryesisht gjuan gjahun e saj nën errësirën e natës. Ditën e kalon e strukur në vende të dendura apo godina ose në strofullin e saj në vend të thatë, të sigurt shpesh të krijuar në shkrepa, apo gryka me bimë të dendura.

Dhelprat mbesin me barrë gjatë janarit ose shkurtit dhe lindin femijet e tyre nga prilli, të cilët i rrisin në nëntokë duke i ledhatuar me dushk dhe me qimet tyre. Nga vend lindja në nëntokë për në sipërfaqe i krijojnë disa tunele. Kjo rrjetë ndërtohet e zgjerohet rregullisht dhe përdoret për disa vite me radhë. Dhelprat janë besnike ndaj vendstrehimit të tyre dhe nuk largohen shumë larg tij. Ato jetojnë të vetmuara ose në çift të përjetshëm.

Fjala angleze moderne "dhelpra" është e vjetër angleze, dhe vjen nga fukh Proto-gjermanike fjalë - krahasoni Fuchs gjermanisht, fauho gotik, e Vjetër foa skandinav dhe vos holandisht. Ajo korrespondon me Proto-indo-evropiane PUK-kuptimin e fjalës "bisht të saj" (krahasoni puccha sanskritisht, edhe "bisht"). Bisht shtëllungë është edhe burimi i fjalës për dhelpra në Uellsh: llwynog, nga llwyn, "bush, zabel". [1] Lituanisht: uodegis, nga uodega, "bisht", portugalisht: raposa, nga rabo, "bisht" [2] dhe Ojibwa: waagosh, nga waa, e cila lidhet me lart dhe poshtë "fryrje" ose dridhje e një kafshe ose bisht të saj. [3] Dhelprat i mashkullit janë të njohur si qentë ose reynards, femra si dhelpër femër, dhe të rinj si kits , pups, ose këlyshë. [4] Një grup Dhelprat është një "fshihem", "grup" ose "tokë".

Në vendet e egra, dhelprat mund të jetojnë deri në 10 vjet, por pranë vendeve te industrializuara jetojnë vetëm për 2 deri 3 vjet për shkak të gjuetisë, aksidenteve rrugore dhe sëmundjeve. Dhelprat janë përgjithësisht më të vogla se anëtarët e tjerë të familjes Canidae si ujq, e mbaj poshtë tanimë, dhe qentë vendas. Vixens (Dhelprat femra) peshojnë në rreth 5,2 kg (11,5 £). nderkohe qe Reynards (Dhelprat mashkull) peshojnë mbi mesatare, 5,9 kilogram (£ 13) dhe karakteristika Fox-si zakonisht përfshijnë një surrat të veçantë (një "fytyrë dhelpër") dhe bisht shtëllungë. Karakteristikat tjera fizike të ndryshojnë sipas vendbanim. Për shembull, dhelpra fennec (dhe lloje të tjera të dhelpra përshtatur jetës në shkretëtirë, të tilla si dhelpra kit) i ka veshët të mëdha dhe lesh të shkurtër, ndërsa dhelpra Arktik ka veshët e vogël dhe të trasha, izolues lesh. Një tjetër shembull është dhelpra e kuqe e cila ka një zhvillim të sipër tipike ngjyrë gështenjë, normalisht duke i dhënë fund me bisht të bardhë shënon. madhësive të vegjlit mund të ndryshojnë shumë sipas llojit dhe mjedisit - Fox Arktik për shembull, ka një pjellë mesatare e katër nga pesë, e deri njëmbëdhjetë si maksimale.

Ndryshe nga shumë canids, Në mënyrë tipike, ata jetojnë në grupe të vogla familjare. Duke përdorur një teknikë dhe duke praktikuar nga një moshë të re, ata janë zakonisht në gjendje të vrasin shpejt prenë e tyre. Dhelprat gjithashtu mblidhen një numër të madh të ushqimeve të tjera duke filluar nga Grasshopers për fruta dhe manaferrat.

Dhelprat janë zakonisht tepër të kujdesshëme ndaj njerëzve dhe nuk mbahen zakonisht si kafshët shtëpiake, megjithatë, dhelpra argjendi ishte e zbutur me sukses në Rusinë pas një program 45 vjeçar edukate selektive. Kjo edukate selektiv gjithashtu ka rezultuar në tipare fizike dhe të sjelljes që janë parë shfaqen shpesh në macet shtëpiake, qentë dhe kafshët e tjera, të tilla si ndryshimet pigmentim, veshët dembel, bishta dhe kacurrela. [6]

Canids zakonisht i njohur si Dhelprat përfshijnë anëtarë të përgjithshmë në vijim:

• Alopex: dhelpra Arktik, edhe pse lista definitive gjitar taksonominë si dhe prova gjenetike vende atë në Vulpes, dhe jo si gjini u vetë.
• Arusha: Wolf etiopiane, i quajtur gjithashtu, në mënyra të ndryshme, dhelpër apo çakall Semien Semien (edhe pse quajt kohët e fundit për të reflektuar prirje e saj biologjik me ujku gri).
• Cerdocyon: dhelpra Gaforrja-ngrënie.
• Chrysocyon: ujku Maned (në anglisht), aguara guazú ("dhelpër e madhe" në Guarani) dhe zorro rojizo ("dhelpra ngjyrë të kuqe," një nga disa emra të përdorura nga folësit spanjisht).
• Dusicyon: Ishujt Falkland dhelpra
• Lycalopex: Gjashtë Jugut specie amerikan.
• Otocyon: bat-eared dhelpër.
• Urocyon: dhelpra Gray, dhelpra ishull dhe dhelpra Cozumel.
• Vulpes: Përfshirja e dymbëdhjetë lloje Dhelprat e vërtetë, duke përfshirë edhe dhelpra e kuqe, vulpes V., tibetian Sand Fox, ferrilata Vulpes dhe njerëzit e afërt të tyre më të afërt.

Në gjueti ato sulmojnë brejtësit, shpezët, pa kurrizorë të mëdhenj, si dhe të vegjël të lepurit, të kaprollit dhe të kafshëve shtëpiake. Ushqimi i tyre pos mishit nga gjahu përbëhet edhe nga bimët, kokrrat dhe frutat e pemëve. Copa të mbetura nga gjahu, i rezervojnë duke i tërhequr deri tek godina e tyre.Kryesisht gjah kryesor ka pulat.

Familja e kafshëve canids e njohur si dhelpëra është i përbërë nga këto lloje:

• Alopex
• Cerdocyon
• Chrysocyon
• Dusicyon
• Lycalopex
• Otocyon
• Pseudalopex
• Urocyon
• Vulpes

Dhelpra e kuqe është një nënlloj i dhelprave të përhapura në Evropë, Afrikë Veriore, Azi të mesme, Azinë e veriut dhe Amerikën Veriore. Në Tunda të Evro-Azisë dhe Amerikës Veriore dhelpra paraqitet e zbardhur dhe karakterizohet me veshë paksa më të shkurtër se ajo e kuqja dhe ndryshe thirret edhe dhelpra e akullit.

Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Dhelpra.

• The fox website
• Fox sound files.
• More fox sound files.
• Australian Department of the Environment and Heritage fact sheet, 2004