Carbonari

Emblema masonike e Carboneria
Cabonari triband
Formuar më	Fillim të shekullit të 19-të
Lloji	Organizatë konspirative
Qëllimi	Bashkimi italian
Njerëzit kyç	Gabriele Rossetti Napoléon Louis Bonaparte Giuseppe Garibaldi Silvio Pellico Aurelio Saffi Antonio Panizzi Giuseppe Mazzini Ciro Menotti Melchiorre Gioia Piero Maroncelli

Carbonari (fjalë për fjalë 'prodhuesit e qymyrit') ishte një rrjet joformal i shoqërive të fshehta revolucionare aktive në Itali nga rr. 1800 deri më 1831. Edhe pse qëllimet e tyre shpesh kishin një bazë patriotike dhe liberale, atyre u mungonte një axhendë e qartë e menjëhershme politike.^[1] Ata ishin një fokus për ata të pakënaqur me situatën represive politike në Itali pas vitit 1815, veçanërisht në jug të Gadishullit Italian.^[1][2] Anëtarët e karbonarëve dhe ata të ndikuar prej tyre morën pjesë në ngjarje të rëndësishme në procesin e bashkimit italian (të quajtur Risorgimento), veçanërisht në revolucionin e dështuar të viteve 1820 dhe në zhvillimin e mëtejshëm të nacionalizmit italian.

Carbonari ishin një shoqëri e fshehtë e ndarë në qeliza të vogla të fshehta të shpërndara nëpër Itali. Megjithëse axhendat ishin të ndryshme, dëshmitë sugjerojnë se pavarësisht ndryshimeve rajonale, shumica e tyre ranë dakord për krijimin e një Italie liberale dhe të bashkuar.^[3] Carbonari ishin antiklerikalë si në filozofinë ashtu edhe në programin e tyre. Kushtetuta Papale Ecclesiam a Jesu Christo dhe enciklika Qui pluribus u drejtuan kundër tyre. Dokumenti i diskutueshëm Alta Vendita, i cili bënte thirrje për një kontroll liberal ose modernist të Kishës Katolike, i atribuohej karbonarit siçilian.^[4]

Anëtarët e Carboneria e njohin Theobald of Provins si shenjt mbrojtës i djegësve të qymyrit, si dhe lëkurëshëve. Në fakt, për shembull, babai i Felice Orsinit, i cili i përkiste Carbonerias, donte t'i jepte atij emrin e Orso Teobaldo Felice.

Anëtarët e shquar të Carbonari përfshinin:

• Gabriele Rossetti
• Amand Bazard
• Silvio Pellico (1788–1854) dhe Pietro Maroncelli (1795–1846)

të dy u burgosën nga austriakët për vite me radhë, shumë prej të cilave i kaluan në Kalanë Spielberg në Bërno, Moravia jugore. Pas lirimit të tij, Pellico shkroi librin Le mie prigioni, duke përshkruar në detaje kalvarin e tij dhjetëvjeçar. Maroncelli humbi njërën këmbë në burg dhe luajti një rol të rëndësishëm në përkthimin dhe redaktimin e librit të Pellico në Paris (1833).

• Giuseppe Mazzini
• Marquis de Lafayette (hero i revolucioneve amerikane dhe franceze),
• Louis-Napoléon Bonaparte (perandori i ardhshëm francez Napoleon III) Pothuajse e sigurt, por shumë e diskutueshme.
• Revolucionari francez Louis Auguste Blanqui.
• Lord Byron
• Giuseppe Garibaldi

• Birmingham, David (2003), A Concise History of Portugal (në anglisht), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 9780521536868
• Daraul, Arkon (1961), "The Charcoal Burners", A History of Secret Societies (në anglisht), Secaucus NJ: Citadel Press, fq. 100–110, ISBN 0-8065-0857-4
• Duggan, Christopher (2008), The Force of Destiny (në anglisht)
• Frost, Thomas (2003), Secret Societies of the European Revolution (në anglisht), Kessinger Publishing, ISBN 978-0-7661-5390-5
• Galt, Anthony (dhjetor 1994), "The Good Cousins' Domain of Belonging: Tropes in Southern Italian Secret Society Symbol and Ritual, 1810-1821", Man, New Series (në anglisht), vëll. 29, Wiley, Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, fq. 785–807, doi:10.2307/3033969, JSTOR 3033969
• McCullagh, Francis (1910), "Some Causes of the Portuguese Revolution", The Nineteenth Century and After (në anglisht), vëll. LXVIII
• Rath, John (janar 1964), "The Carbonari: Their Origins, Initiation Rites, and Aims", The American Historical Review (në anglisht), 69 (2): 353–370, doi:10.2307/1844987, JSTOR 1844987
• "The Life of a Conspirator", The Rambler, New Series (në anglisht), I, maj 1854
• Reinerman, Alan. "Metternich and the Papal Condemnation of the" Carbonari", 1821." Catholic Historical Review 54#1 (1968): 55-69. in JSTOR
• Shiver, Cornelia. "The Carbonari." Social Science (1964): 234-241. in JSTOR
• Smith, Denis Mack (1988) [1958], The Making of Italy (në anglisht)
• Spitzer, Alan Barrie. Old hatreds and young hopes: the French Carbonari against the Bourbon Restoration (Harvard University Press, 1971).