For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Chizulu.

Chizulu

Chizulu
isiZulu
Ichizvarwa che:
Rhijoni:
  • KwaZulu-Natari
  • Gauteng
  • Mpumalanga
  • Free State
Rudzi: Vazulu
Vatauri vokuzvarwa: 12 miriyoni (sensasi ye 2011)

L2 vaturai vechiri: 16 miriyoni (2002)

Mhuri ye Mitauro: Niger–Congo?
  • Atlantic–Congo
    • Volta-Congo
      • Benue–Congo
        • Bantoid
          • Southern Bantoid
            • Bantu
              • Southern Bantu
                • Nguni-Tsonga
                  • Nguni
                    • Zunda
                      • Zulu
Mitauronyina:
  • KwaZulu Natal Zulu
  • Transvaal Zulu
  • Qwabe
  • Cele
Keruro dze nyoresa:
Signed forms Signed Zulu
Statasi
Mutauro wenyika ku: Afurika Chamhembe
Regulated by Pan South African Language Board
Chizulu
Munhu umZulu
Vanhu amaZulu
Mutauro isiZulu
Nyika kwaZulu

Chizulu (Zu: Isizulu, Ndex: Sizulu, Isizulu) mutauro wechiBantu wekuChamhembe cheAfurika webazi reNguni (kana dzinza revanhu vechiNguni) unotaurwa muAfurika Chamhembe. Ndiwo mutauro weMazulu. Dunhu reVazulu rinonyanya kugara kuKwaZulu-Natari muAfurika Chamhembe. Chizulu ndiwo mutauro wepamusha unotaurwa zvakanyanya muAfurika Chamhembe (24% yevagari), uye unonzwisiswa nevanhu vanodarika makumi mashanu muzana (50% huwandu wevanhu). Chizulu chakava imwe yemitauro gumi nematanhatu ye Afurika Chamhembe muna 1994. Chizulu mutauro wechipiri uchikundwa neChiswahiri unotaurwa nevanhu vakawanda.[1]

Shoko rekuti Zulu kuVazulu rinoreva zvinhu zvakasiyana asi zvese zvinoita nekuva pamusoro kana kumusuro:

  • Izulu leli = Iri idenga (This is heaven)
  • Ngiphezulu = Ndiri pamusoro. (I am on top)
  • Izulu = Denga (Heaven)
  • Phezulu = Pamusoro (above; up)

Chizulu neChixhosa mitauro yakafanana uye inonzwisisana nekuti dzese mitauro yechiNguni. Saka vane mashoko akafanana akawanda, chinogona kusiyana matauriro kana mashandisirwo emamwe mashoko sezvinoita Chizezuru neChikaranga (mitauro yeChishona).

  • Izulu = Denga (Chirungu: heaven)
  • Ndiphezulu = Ndiri pamusoro. (Chirungu: I am on top)

MuChishona, zvivaramai zvekuti r na l zvimwechete, saka Zulu anoitwa Zuru. Iro shoko rekuti 'zuru' rinoreva zvimwechete muChishona sezvarinoita muChizuru kwarinonzi 'zulu'.

Zvisinei, muchirangarira kuti Chishona neChizulu mitauro yese iri miviri unoiswa mubazi rechiBantu. Nepo shoko rekuti 'denga' (heaven muChishona) neIzulu (heaven muChizulu) zvakasiyana. Asi mashoko ekuti 'usoro' uye 'soro' achibva kushoko rekuti 'pamusoro' ndiwo mashoko ari pedyo neshoko rekuti 'Zulu '.

  • Phezulu = Pamusoro
  • Izulu = Usoro (Usolo kana Shona yaive ne-'L', asi haina).
  • Zulu = Soro (Solo kana Shona yaive ne-'L', asi haina)

Kune akawanda mashoko echiNguni neShona anogovera chirevo uye anoita kakunzwika zvakafanana. Zvakare pane mashoko anonyorwa kana kutaurwa zvakafanana uye anonzwika zvakafanana, kozoita mamwe asingareve zvinhu zvimwechete.

Enzaniso:

  • izolo = nezuro / zuro (yersterday)
  • Namhuhla = nhasi (today)
    • rinonzwika sekuti "ndamuka" / "ndamutsa"
  • Kusasa = mangwana (tomorrow)
    • Muchishona Kusasa zvinoreva kuti "to tell a speech"

Mazulu, saVaxhosa nevamwe vanhu vechiNguni, vakagara muSouth Afrika kwenguva yakareba. Mutauro weZulu unematinji akati wandei anowanikwa mumitauro yeSouth Afrika, isingawanikwe muAfrika yese. Vanhu vechiNguni vakagara pamwe chete nemamwe madzinza ekumaodzanyemba seMakhoisan (Vasan neVakhoi).

Kugoverwa kwemutauro

[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

Vanhu vekuZulu vanoenda kune dzimwe nyika vakaendesa kunzvimbo dziri padhuze, kunyanya Zimbabwe, uko mutauro weChindebele unonzwisisana zvakanyanya neZulu. Xhosa, mutauro unonyanya kutaurwa muEastern Cape, unowanzoonekwa seunonzwisisika nechiZulu, sezvakaita Northern Ndebele.[2][3]

Mabhii eChizulu

[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

Chizulu semutauro zhinji wechiBantu vanoshandisa mabhii echiRatini avanoshandura kuti anzwike seChizulu nekuda kwekusiyana kwemitauro.

Mabhii eChizulu
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Chizulu ne Chishona

[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
Chizulu Chishona Tsananguro
indlovu nzou, zhou
geza geza
ukushayela kutyaira, kuchaira
ilibutho mawuto
shaya chaya
inyoka nyoka
umuntu munhu
imbuzi mbudzi
umlomo muromo
ukudla kudya
  • kuja (buja)
  • kurya (ndau)
  • kudhla (karanga)
ejayela jaira
uluhlanga,

izinhlanga

rushanga

zvishanga

sorghum
umlibo

imilibo

muriwo, rudzi tendril, runner of creeping plants
bamlibo-munye rudzi rumwe
libala rivara kukanganwa, kutiza pfungwa kwefungo dzako.

liyangilibala igama lakho - ndakangamwa zita rako.

fika svika
umfana mupfanha
ukuhleka kuseka
hlanga shanga
lizwi izwi, shoko

Mabviro eruzivo

[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
  1. Ethnologue 2005. Yakatariswa: 12 Chikumi 2021
  2. NorthernNdebele.blogspot.com NorthernNdebele.blogspot.com. Yakatariswa: 12 Chikumi 2021
  3. Spiegler, Sebastian; van der Spuy, Andrew; Flach, Peter A. (August 2010). "Ukwabelana - An open-source morphological Zulu. Yakatariswa: 12 Chikumi 2021

"Archive copy". Archived from the original on 2020-08-22. Retrieved 2020-05-08.

{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Chizulu
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?