တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈ Yangon International Airport
လွၵ်းမုင်ႈယဵမ်ႈၵၢင်ႁၢဝ် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်တႃႈၵုင်ႈ
IATA: RGN ICAO: VYYY RGN ႁၢင်ႈၼႄဢွင်ႈတီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈ
ၶေႃႈမုၼ်း
မဵဝ်းမၼ်း	ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်း
ၸဝ်ႈၶွင်	လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်	ၶွမ်ႇပၼီႇလိမိတႅတ်ႉ ယၢၼ်ႇၵုင်ႇ ဢေႇရူဝ်ႇတရူင်း
ဢေႇရိယႃႇ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ	ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ
ဢွင်ႈတီႈ	မိင်ႇၵလႃႇတူင်ႇ 11021၊ တႃႈၵုင်ႈ ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ၊ မျၢၼ်ႇမႃႇ
သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ၸႂ်ႉဝႆႉ ၼင်ႇၵႅၼ်ၵၢင်	သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၵမ်ႇပေႃးၸ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်မျၢၼ်ႇမႃႇ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း
ၽၢႆႇၼိူဝ် ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ	109 ထတ်း / 33 မီႇတႃႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ	16°54′26″N 96°07′59″E / 16.90722°N 96.13306°E / 16.90722; 96.13306
ဝႅပ်ႉသၢႆႉ	yangonairport.aero
တၢင်းလဵၼ်ႈ
ဝၢႆႁူဝ်ၸူး တၢင်းၵႂၢင်ႈ ၽိဝ်ၼႃႈ ထတ်း မီႇတႃႇ 03/21 11,200 3,414 ယၢင်ၼၢႆႇလုၼ်ႇ

တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈ ၼႆႉ တင်းၵၢင်ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈသေ မီးၽၢႆႇႁွင်ႇ ယၢၼ် 15 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ မီးတီႈ ၸႄႈဝဵင်းမိင်ႇၵလႃႇတူင်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈ ၼႆႉ ပဵၼ် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ယႂ်ႇသုတ်းထူၼ်ႈသွင် တီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေ ပဵၼ် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်ၵၢၼ်ၼမ်သေပိူၼ်ႈ ၶွင် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇယဝ်ႉ။

မီးဝႆႉယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် 3 ဢၼ်သေ ယူင်ႉသၢင်ႈ (1) လႄႈ (2) ၼႆႉ ၸႂ်ႉတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း မိူင်းၼွၵ်ႈသေ ယူင်ႉသၢင်ႈ (3) ၼႆႉ ၸႂ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ ပီ 2015 ၼၼ်ႉ လႆႈပၼ် ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း 4.68 လၢၼ်ႉယဝ်ႉ။ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၼႂ်းမိူင်း (10) သၢႆ လႄႈ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၼွၵ်ႈမိူင်း (30) သၢႆၼႆႉ ၸႂ်ႉဝႆႉ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈယူႇ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ တင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈသေ လႆႈၵွင်ႉသေ မိၼ်ၸူး ၼႂ်းမိူင်း (26) ဝဵင်း လႄႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း (22) ဝဵင်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီ 1947 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ Calcutta Metropolitan Airports Authority သေလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈမႃး ၼႂ်း သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉတႄႉ ၼႂ်းဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မႃးတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်ၶႅမ်ႉသေပိူၼ်ႈၼႆသေတႃႉ ဝၢႆးလင်မႃး ယွၼ်ႉဢမ်ႇပေႃးမီး လွင်ႈထိင်းသိမ်းလႄႈသင်၊ ယွၼ်ႉတူၵ်းလိုၼ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်လႄႈသင် ၸိုဝ်ႈသဵင်လႆႈတူၵ်းမႃးယဝ်ႉ။

ပီ 2003 ၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇ ၶပ်ႉမၢႆ တႃႇမႄးၵုင်းတၢင်ႇၸၼ်ႉ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် တႃႈၵုင်ႈသေ တီႈသုတ်းမၼ်းတႄႉ မီးမႃး ထႃႇမီႇၼႄႇဢၼ်မႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ တၢင်းႁိူဝ်းမိၼ်လဵၼ်ႈ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 11200 ထတ်း (3414 မီႇတႃႇ) ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေပိုတ်ႇ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၼွၵ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ လႆႈယႃႉပႅတ်ႈ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၼႂ်းမိူင်းသေ ၶႂ်းၵေႃႇသၢင်ႈဢၼ်မႂ်ႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ယူင်ႉသၢင်ႈၼႂ်းမိူင်း ၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉပဵၼ် ၶွင်ႉၶႅၵ်ႇတႃႇ ၶႅၵ်ႇလမ်ႇလွင်ႈယဝ်ႉ။ လႆႈတႄႇၵေႃႇသၢင်ႈ ပီ 2014 လိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႉသေ ၽင်တိုၼ်းလၢင်းမႃး တေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ 660 လၢၼ်ႉသေၵေႃႈ ၵေႃႇသၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။^[1] ယူင်ႉသၢင်ႈဢၼ်မႂ်ႇၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 240 မီႇတႃႇ၊ 94.7 မီႇတႃႇ သေ ပႃးၸၼ်ႉတႂ်ႈလိၼ် တၢင်းမူတ်းၶဝ်ႈပႃး 6 ၸၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈၸၼ်ႉတႂ်ႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး တီႈဢွၵ်ႇယၢၼ်၊ တီႈႁွတ်ႈၽႅဝ်၊ ဢေႇရိယႃႇ ၸတ်းၵၢၼ် ထူင်ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း၊ ၶွင်ႉ Check-In၊ ၶွင်ႇတႃႇ ၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းၶဝ်ႈၵူၼ်းဢွၵ်ႇ တႃႇ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၸိူဝ်းႁွတ်ႈၽႅဝ်၊ တီႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇ လႄႈ ၶဝ်ႈပႃး လၢၼ်ႉတၢင်းၶၢႆ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸၼ်ႉၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ၶွင်ႇတႃႇၵူတ်ႇထတ်း မႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း၊ ၵိၵ်ႉၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ ၵိၵ်ႉဢွၵ်ႇယၢၼ် လႄႈ လၢၼ်ႉတၢင်းၶၢႆၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸၼ်ႉသွင်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး လၢၼ်ႉတၢင်းၶၢႆ လႄႈ တီႈၸၼ်ႉသၢမ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ဢွင်ႈတီႈ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉယဝ်ႉ။^[2]

ႁွင်ႉဝႃႈ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (1) ၼႆသေ ၸႂ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ၶဝ်ႈ/ဢွၵ်ႇ ၼွၵ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။ ပၢင်ၵႅဝ်ႈပိုတ်ႇၽုၺ်ႇၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းမႃး လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် (12) ဝၼ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၶမ်ႇပၼီႇ ပၢႆႇဢူဝ်းၼီးယႃး ဢေႇရူဝ်ႇတရူင်း ၵေႃႉ ၵေႃႇသၢင်ႈမၢးသေ မိူဝ်ႈပီဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပႆႇလႆႈ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း 2.7 လၢၼ်ႉသေ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၸၢင်ႈပၼ်လႆႈ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း မွၵ်ႈ 20 လၢၼ်ႉၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။

သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်တႄႇၸႂ်ႉ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (1) ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႆႉ ပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ထႆးဢေးသျႃး လႆႈပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ်ထူၼ်ႈသွင် ဢၼ်ၸႂ်ႉ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (1) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။

လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇယုၵ်ႉၸၼ်ႉတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၶွင် CPG Corporation ဢၼ်ပၵ်းသဝ်းတီႈ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇၼၼ်ႉ ၵေႃႉၸၼ်ႇပၼ် တီႇသၢႆးသေ ဢၼ်ပဵၼ် ၶွမ်ႇပၼီႇၶွင်မိူင်းမၢၼ်ႈ Asia World ၵေႃႇသၢင်ႇမႃးသေ မူတ်းသဵင်ႈမႃး တေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ 13.3 လၢၼ်ႉယဝ်ႉ။^[3] တီႈထႃႇမီႇၼႄႇမႂ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပၼ်လႆႈၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ် တႃႇ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၸိူဝ်းႁွတ်ႈၽႅဝ် 900 ၵေႃႉလႄႈ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇယၢၼ် 900 ၵေႃႉ ယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ တီႇသၢႆးတႃႈႁိူဝ်းမိၼ်လူင်တင်းဢၼ် ပေႃးတေငမ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်တင်း လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈၶွင် ၸုမ်းၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း (IATA) လႄႈ ၸုမ်းၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း (ICAO) ၼၼ်ႉၼႆသေ လႆႈၸႂ်ႉ တေႃႇလႃႇသိင်ႇၵႃႇပူႇ 30 လၢၼ်ႉသေၵေႃႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ၶေႃႈမုၼ်းၸိူဝ်းလီမၢႆတွင်းဝႆႉတႄႉ

• တွၼ်ႈတႃႇယွၼ်ႇယွမ်းလႆႈ လွင်ႈၽိုတ်ႉၵၼ်ၼႆသေ ၸိူဝ်းႁွတ်ႈၽႅဝ် လႄႈ ၸိူဝ်းဢွၵ်ႇယၢၼ် ဝႆႉၸၼ်ႉၽႂ်ၸၼ်ႉမၼ်း။
• Check-in System ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး လွင်ႈၸတ်းၵၢၼ်ထူင်ႁိဝ်ႈႁင်းမၼ်း
• ၶူဝ်တီႈပႆ 4 ဢၼ် ဢၼ်ၶၢႆႉလႆႈ ဢၼ်ႁိူဝ်းမိၼ် ပူဝ်းဢိၼ်း 747 ၶဝ် ၸၢင်ႈမႃးၵိုတ်းလႆႈ
• ဢွင်ႈလိုဝ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ ၵူၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၶဝ်
• ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၵိုတ်းၵႃးသွင်ၸၼ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈလႆႈ လူတ်ႉ တႃႇ 340 လမ်း။

ဝၢႆးသေၵေႃႇသၢင်ႈ ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (2) ယဝ်ႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵၢၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၼွၵ်ႈမိူင်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇၸူး ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (2)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းမိူင်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ၵေႃႇသၢင်ႈ ယူင်ႉသၢင်ႈဢၼ်မႂ်ႇ ၵႃႈတီႈ ယူင်ႉသၢင်ႈဢၼ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵၢၼ်ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇၸူး ဢွင်ႈတီႈ ၶႅၵ်ႇလမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉတင်းသဵင်ႈယ်ဝႉ။ ယူင်ႉသၢင်ႈ (1) ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဢၼ်မႂ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸႂ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

တီႈႁိမ်း ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (2) ၼၼ်ႉ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈ ယူင်ႉသၢင်ႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (3) သေၵေႃႈ တႄႇဢဝ် ပီ 2016 တီႇသႅမ်ႇပႃႇ 9 ဝၼ်းသေ လႆႈၸႂ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈၶႅၵ်ႇလမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉမႃးဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၶိုၼ်းယႂ်ၢႈသေ တေဢဝ် ယူင်ႉသၢင်ႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (1) လႄႈ (2) ၵၢႆႇၸပ်းၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။

• ပီ 1978 မၢတ်ႉၶျ် 25 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁိူဝ်းမိၼ် XY-ADK မဵဝ်း Fokker F-27 Friendship 200 ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် မိင်ႇၵလႃႇတူင်ႇသေ ဢွၵ်ႇမႃးဢမ်ႇပေႃးၼၼ်ႉ လႆႈလုတူၵ်းၼႂ်းတူင်ႈၼႃးသေ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၸိူဝ်းပႃးမႃးတီႈၼိူဝ်ႁိူဝ်းမိၼ် 48 ၵေႃႉၼၼ်ႉ လႆႈတၢႆသဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။^[5]
• ပီ 1998 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 27 ၼၼ်ႉ ႁိူဝ်းမိၼ် Fokker F27 ဢၼ်ပဵၼ် ၶွင် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆႉ ၽွင်းတိုၵ်ႉဢွၵ်ႇယၢၼ် တႃႈၵုင်ႈသေ လႆႈပိၼ်ႈၵႂႃႇလႄႈ ၼႂ်းၵႃႈ ၵူၼ်းၼိူဝ်ႁိူဝ်းမိၼ် 48 ၵေႃႉၼၼ်ႉ လႆႈတၢႆၵႂႃႇ 16 ၵေႃႉယဝ်ႉ။
• ပီ 2017 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 29 ၼၼ်ႉ ဢူးၵူဝ်ႇၼီႇ ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈမၢႆမီးလၵ်းမိူင်း လႄႈ ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းတၢႆတီႈ ၵိၵ်ႉတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် မၢႆ 6 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ပီ 2019 မေႇ 8 ၼၼ်ႉ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်ပင်းၵလႃးတဵတ်ႉ Biman ဢၼ်ပဵၼ် မၢႆၶၢဝ်းတၢင်း 60 ၼၼ်ႉလုၵ်ႉဢဝ် ဝဵင်းတႃႇၵႃႇသေ ဢွၵ်ႇမႃးတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈၽွင်းလူင်းၼၼ်ႉ လႆႈပလၢတ်ႈတီႈၼိူဝ်တၢင်းလဵၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈႁေႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵႅမ်ၽူႈႁေႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢိၵ်ႇတင်း ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း 33 ၵေႃႉ လႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇဢွၼ်ႇဢီႈမႃးယဝ်ႉ။^[6]
• ပီ 2019 ဢေႃးၵၢတ်ႉ 2 ၼၼ်ႉ ႁိူဝ်းမိၼ် Y5-506 ATR-72-600 ၶွင် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် သူၺ်ႇမျၢၼ်ႇမႃႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ မႃး တႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ၽွင်းမၼ်းလူင်းတီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႈၵုင်ႈ ၼၼ်ႉ ၵီႇယႃႇမၢၵ်ႇလေႃႉၽၢႆႇၼႃႈမၼ်းလႆႈႁၢၵ်းယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈပဵၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇလႆႈမီး ၵူၼ်းၸဵပ်းမၢတ်ႇမႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ။^[7]

မၢႆၶပ်ႉ	ၸိုဝ်ႈဝဵင်း	ႁူဝ်ၼပ်ႉတင်ႇၼင်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈဝူင်ႈ (ၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈသၢႆ)
1	ထႆး- မိူင်းၵွၵ်ႇ-သုဝၼ်ႇၼၽူမ်း	22120
2	သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ- သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ	14656
3	မလေးသျႃး- ဝဵင်းၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ	9534
4	ထႆး- မိူင်းၵွၵ်ႇ-တွၼ်းမိူင်း	7560
5	ၵၢဝ်းလီၸၢၼ်း- သူဝ်းလ်	4920
6	ထၢႆႇဝၢၼ်း- ထၢႆႇဝၢၼ်း-ထၢဝ်းယွၼ်ႇ	3000
7	ၶႄႇ- ဝဵင်းၶုၼ်းမိင်	2676
8	ၶႄႇ- ဝဵင်းၵႂၢင်ႇၸိူဝ်ဝ်း	1942
9	ဢိၼ်းတီးယႃး- ပုတ်ႉထၵႃႇယႃႇ	1706
10	ၶႃႇတႃႇ- တူဝ်ႇႁႃႇ	1540

^[8]

တ ဢ ထ သဵၼ်ႈမၢႆ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၸႄႈမိူင်းၶၢင် ပူႇတႂ်း (PBU) မၢၼ်ႈမေႃႇ (BMO) ၸႄႈၼႃး (MYT) ၸႄႈမိူင်းယၢင်းလႅင် လွႆၶေႃ (LIW) ၸႄႈမိူင်းယၢင်း ၽႃပွၼ် (PPU) ၽႃဢၢင်ႇ (PAA) ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း ၾလမ်း (သူႇရ်ပုၼ်ႇ) (SRU) ၸႄႈမိူင်းမွၼ်း မေႃႇလမႅင်ႇ (MNU) ယေး (XYE) တီႈထုင်ႉတွၼ်ႈၵၢင် တႃႈလိူဝ်ႇ (MDL) ၵၢတ်ႇလိုဝ်း (KMV) ၵျွၵ်ႉထု (KYT) ၶမ်းတီႈ (KHM) ၵၢၼ်ႉၵေႃး (GAW) ၺွင်ႇဢူး (NYU) ထီးလိၼ်း (TIO) ပၶူၵ်ႉၵူႇ (PKK) ပွၵ်ႉ (PAU) မၵူၺ်း (MWQ) ၶျၢၼ်းမျႃႉတႃႇၸီႇ မူင်ႇယႂႃႇ(NYW) ဝၢၼ်ႈလၢၼ်း ႁုင်းမၢၵ်ႇလၢင်း (HOX) ဢၼီးၸၶၢၼ်း ၼေႇပျီႇတေႃႇ ၼေႇပျီႇတေႃႇ (NYT) ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ တႃႈၵုင်ႈ (RGN) ၵုၼ်ၵူဝ်ႇၵူဝ်း ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ် ႁၢင်းသႃႇဝတီႇ ပျီႇ (PRU) ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ ပတဵင်ႇ (BSX) ၸႄႈတိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ ၵေႃႉတွင်း (KAW) ထဝႄႇ (TVY) ပူၵ်ႉပျိၼ်း မျဵၵ်ႉ (MGZ) ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ၵျွၵ်ႉၽျူႇ (KYP) ၵႂႃႉ (GWA) ၸိတ်ႉတူၺ်ႇ (AKY) မၢၼ်ႇဢွင်ႇ (MGU) တၢၼ်ႇတွႆး (SNW) ဢၼ်း မိူင်းတႆး ၵဵင်းတုင် (KET) တႃႈၶီႈလဵၵ်း (THL) ၼမ်ႉတူႈ (NMT) ၼမ်ႉၸၢင် (NMS) မိူင်းမိတ်ႈ (MOE) မိူင်းသၢတ်ႇ (MOG) မိူင်းတူၼ် (MGK) လႃႈသဵဝ်ႈ (LSH) ႁၢႆးဝူဝ်း (HEH) မၢႆတွင်း: တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်တၢင်ႇ bold ပဵၼ် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း၊ တီႈၼႂ်း ထုင်ႉတွၼ်ႈၵၢင် ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး မၵူၺ်း၊ ၸႄႈၵႅင်း လႄႈ တႃႈလိူဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။