Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini
Izvor: Wikipedija
Zaštićena područja prirode u Bosni i Hercegovini su oni dijelovi teritorije koji su značajni po biodiverzitetu, relativnoj očuvanosti izvornog pejzaža i/ili estetsko-turističkih potencijala. Izdvojena su na osnovu kategorizacije Međunarodne unije za zaštitu prirode (IUCN) na čijim principima su u Bosni i Hercegovini bazirani entitetski zakoni o zaštiti prirode.[1]
Međunarodna unija za zaštitu prirode 1994. godine je razvila sistem od šest nominalnih kategorija zaštićenih područja u skladu s njihovim primarnim ciljevima upravljanja. Praktično postoji sedam (7) kategorija pošto je prva kategorija (pod zajedničkim imenom - područje divljine) podijeljena na dva dijela.[2]
- Ia - Strogi rezervat prirode
- Ib - Posebni rezervat prirode
- II - Nacionalni park
- III - Spomenik prirode
- IV - Zaštićeno stanište
- V - Zaštićeni pejzaž
- VI - Područje upravljanja resursima
Nadležnost u oblasti zaštite prirode u Bosni i Hercegovini, regulirana je na nivou entiteta.[3] Osnovni zakonski akti na kojima se zasniva zaštita prirode su:
Zaštićene prirodne vrijednosti prema ovom Zakonu („Službene novine Federacije BiH“, broj 66/13) su:[4]
(1) Kategorija Ia: Strogi rezervat prirode
- Kategorija Ib: Područje divljine
(2) Kategorija II: Nacionalni park
(3) Kategorija IIIa: Park prirode
- IIIb:Spomenik prirode i prirodnih obilježja
(4) Kategorija IV: Područje upravljanja staništima/vrstama
(5) Kategorija V: a) Zaštićen pejzaži:
- - Kopneni pejzaž
- - Morski pejzaž
- b) Regionalni park
(6) Kategorija VI: Zaštićena područja sa održivim korištenjem prirodnih resursa.
Prema navedenoj i važećoj kategorizaciji IUCN-a, kao što je vidljivo, kategorija ”parka priode” ne postoji, ali u skladu s ranije važećom definicijom parkova prirode, oni sada pripadaju kategoriji zaštićenih pejzaža.
Zaštićene prirodne vrijednosti prema ovom Zakonu („Zakon o zaštiti prirode Republike Srpske) su:[5]
1) Strogi rezervat prirod - kategorija Ia
2) Posebni rezervat prirode (područje divljine) - kategorija Ib
3) Nacionalni park - kategorija II
4) Spomenik prirode - kategorija III
5) Zaštićeno stanište (Područje upravljanja staništem ili vrstom) - kategorija IV
6) Zaštićeni pejzaži - kategorija V:
- Zaštićeni kulturni pejzaži,
- Zaštićeni prirodni pejzaži,
- Park prirode
7) Zaštićeno područje sa održivim korištenjem prirodnih resursa - kategorija VI
- park šuma,
- objekti oblikovane prirode (spomenik parkovske arhitekture)
Zaštićene prirodne vrijednosti prema ovom Zakonu („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“, broj 24/04)su:
Kategorije zaštićenih područja u navedenim zakonima su u skladu sa kategorijama Međunarodne unije o zaštiti prirode - IUCN.[6]
Bosna i Hercegovina (BiH) je zemlja bogate biološke raznolikosti koju čini preko 450 vrsta biljaka i drveća, te brojne vrste ptica i sisara, riba, gmazova, vodozemaca i sl. U zemlji se nalaze brojne endemske vrste i staništa, kao i niz reliktnih ekosistema.[7] Biloška raznolikost vrsta ima najviši nivo endema u Evropi.[8]
Broj zaštićenih područja je najmanji u Evropi, pokrivajući oko 2,7% teritorije. Sastoji se od oko 40 pojedinačna područja.[9]Prvo zaštićeno područje je Nacionalni park „Sutjeska“, koje je proglašeno 1962. godine. Zaštićena područija u BiH su registrovana i u Svjetskoj bazi zaštićenih područja- WDPA (World Database on Protected Area).[10]
| Redni broj |
Foto | Naziv područja |
Broj IUCN kategorije |
Naziv kategorije -Zakon RS -Zakon FBiH |
Godina | Površina (ha) |
Entitet | Opština |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 
|
Prašuma Јanj[11] | Ia | Strogi rezervat prirode | 2012.[12] | 295,00 | RS[13] | Šipovo[14] |
| 2. | Prašuma Lom | Ia | Strogi rezervat prirode | 2013.[15] | 297,82 | RS | Petrovac Istočni Drvar | |
| 3. | 
|
Nacionalni park Sutjeska | II | Nacionalni park | 1962.[16] | 17.500,00 | RS | Foča |
| 4. | 
|
Nacionalni park Kozara | II | Nacionalni park | 2012.[17] | 3.907,54 | RS | Prijedor |
| 5. | 
|
Nacionalni park Una | II | Nacionalni park | 2008.[18] | 19.800,00 | FBiH[19] | Bihać Bosanski Petrovac Drvar |
| 6. | 
|
Nacionalni park Drina | II | Nacionalni park | 2018.[20] | 6.315,00 | RS | Srebrenica |
| 7. | Pećina Ljubačevo | III | Spomenik prirode[21] | 2008[22] | 45,45 | RS | Banja Luka | |
| 8. | 
|
Žuta bukva | III | Spomenik prirode | 2012[23] | 0,50 | RS | Kotor Varoš |
| 9. | 
|
Pećina Orlovača | III | Spomenik prirode | 2011[24] | 27,01 | RS | Pale |
| 10. | 
|
Pećina Rastuša | III | Spomenik prirode | 2012[25] | 11,39 | RS | Pale |
| 11. | Jama Ledana | III | Spomenik prirode | 2012[26] | 28,26 | RS | Ribnik | |
| 12. | Vaganska pećina | III | Spomenik prirode | 2013[27] | 12,00 | RS | Šipovo | |
| 13. | 
|
Pećina Đatlo | III | Spomenik prirode | 2013[28] | 43,42 | RS | Bileća, Gacko |
| 14. | Pavlova pećina | III | Spomenik prirode | 2013[29] | 13,40 | RS | Trebinje | |
| 15. | Girska pećina | III | Spomenik prirode | 2015[30] | 25,40 | RS | Sokolac | |
| 16. | Pećina Ledenjača | III | Spomenik prirode | 2015.[31] | 17,4 | RS | Foča | |
| 17. | 
|
Pećina Podlipe | III | Spomenik prirode | 2015.[32] | 6,10 | RS | Sokolac |
| 18. | Velika pećina | III | Spomenik prirode | 2015.[33] | 820,90 | RS | Sokolac | |
| 19. | Pećina Kuk | III | Spomenik prirode | 2018.[34] | 820,90 | RS | Kalinovik | |
| 20. | Lijevčanski knez | III | Spomenik prirode | 2019.[35] | 0,34 | RS | Gradiška | |
| 21. | 
|
Vrela Sane | III | Spomenik prirode | 2021.[36] | 320 | RS | Mrkonjić Grad |
| 22. | 
|
Crvene stijene | III | Spomenik prirode[21] | 2023[37] | 15,10 | RS | Pale, Sokolac |
| 23. | 
|
Prokoško jezero | III | Spomenik prirode | 2005.[38] | 2.225,00 | FBiH | Fojnica |
| 24 | 
|
Vodopad Skakavac | III | Spomenik prirode | 2002.[39] | 1.430,70 | FBiH | Sarajevo |
| 25. | Tajan | III | Spomenik prirode | 2002.[40] | 49,48 | FBiH | Kakanj, Zavidovići | |
| 26. | .JPG)
|
Vrelo Bosne | III | Spomenik prirode | 2006.[41] | 603,00 | FBiH | Ilidža |
| 27. | Gromiželj | IV | Zaštićeno stanište | 2018.[42] | 831,30 | RS | Bijeljina | |
| 28. | Tišina | IV | Zaštićeno stanište | 2019.[43] | 196,49 | RS | Šamac | |
| 29. | 
|
Gostilj | IV | Zaštićeno stanište | 2022[44] | 14.453,38 | RS | Doboj |
| 30. | 
|
Park prirode Prača | V | Zaštićeni pejzaž | 2021.[45] | 4,06 | RS | Rogatica |
| 31. | 
|
Park prirode Una | V | Zaštićeni pejzaž | 2021. | 2.863,75 | RS | Krupa na Uni, Novi Grad Kostajnica, K. Dubica |
| 32. | 
|
Cicelj | V | Zaštićeni pejzaž | 2018.[46] | 330,76 | RS | Čajniče |
| 33. | 
|
Park prirode Orjen | V | Zaštićeni pejzaž | 2020.[47] | 16.715,00 | RS | Trebinje |
| 34. | 
|
Park prirode Trebević | V | Zaštićeni pejzaž | 2022[48] | 5036,37 | RS | Istočno Sarajevo |
| 35. | 
|
Park prirode Tara | V | Zaštićeni pejzaž | 2022[49] | 14.453,38 | RS | Foča |
| 36. | 
|
Blidinje | V | Zaštićeni pejzaž | 2012[50] | 353,31 | FBiH | |
| 37. | 
|
Hutovo blato | V | Zaštićeni pejzaž | 2006.[51] | 7.411,10 | FBiH | Čapljina |
| 38. | 
|
Bijambare | V | Zaštićeni pejzaž | 2003.[52] | 497,00 | FBiH | Ilijaš |
| 39. | 
|
Konjuh | V | Zaštićeni pejzaž | 2009.[53] | 8.164,00 | FBiH | Banovići |
| 40. | 
|
Trebević | V | Zaštićeni pejzaž | 2014.[54] | 400,00 | FBiH | Sarajevo |
| 41. | 
|
Bentbaša | V | Zaštićeni pejzaž | 2017.[55] | 160,90 | FBiH | Sarajevo |
| 42. | 
|
Park šuma Slatina | VI | Područje upravljanja resursima |
2012.[56] | 35,73 | RS | Laktaši |
| 43. | 
|
Univerzitetski grad | VI | Područje upravljanja resursima |
2016.[57] | 27,38 | RS | Banja Luka |
| 44. | Park šuma Jelića brdo | VI | Područje upravljanja resursima |
2018.[58] | 2,96 | RS | Laktaši |
- ↑ „Zaštićena područja u BiH”. cin.ba. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ IUCN: Kategorije zaštićenih područja - www.iucn.org(en)
- ↑ „Zaštićena područja prirode u Bosni i Hercegovini”. mislioprirodi.ba. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o zaštiti prirode Federacije Bosne i Hercegovine”. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-09. Pristupljeno 2021-10-13.
- ↑ „Zakon o zaštiti prirode Republike Srpske”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 20/2014. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini”. bih-chm-cbd.ba/. Arhivirano iz originala na datum 2021-09-27. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ [https://www.cbd.int/doc/world/ba/ba-nr-05-en.pdf FIFTH NATIONAL REPORT TO THE UNITED NATIONS CONVENTION ON BIOLOGICAL DIVERSITY OF BOSNIA AND HERZEGOVINA]
- ↑ „Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini”. www.protectedplanet.net.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Registar zaštićenih prirodnih područja”. Republički zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa - nasljedje.org. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Zaštićena područja (WDPA)”. Protected planet - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 10. 2021.(en)
- ↑ „Zaštićena područja RS - Lista ZP”. priroda.rs.ba. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti strogog prirodnog rezervata Prašuma Janj”. Službeni glasnik RS, br. 123/2012.. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Registar zaštićenih područja u RS”. Službenu glasnik RS br. 36/2008.. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Spisak zaštićenih područja u RS”. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-08. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti strogog prirodnog rezervata "Prašuma Lom"”. Službenu glasnik RS br. 39/2013.. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Zakon o "Nacionalnom parku Sutjeska"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 30, 2.04.2012.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o nacionalnom parku Kozara - Službeni glasnik RS, br. 121/2012”. nasljedje.org. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini: Nacionalni park Una”. CIN - Zaštićena područja,. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zaštićena područja u FBiH”. e-prirodafbih.ba/. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Zakon o nacionalnom parku Drina - Službeni glasnik RS, br. 63/2017”. nasljedje.org. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ 21,0 21,1 „Spomenici prirode u Bosni i Hercegovini”. www.protectedplanet.net.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode pećina Ljubačevo”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 36, 16.04.2008.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Žuta bukva"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 117, 25.11.2011.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina Orlovača"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 30, 25.11.2011.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina Rastuša"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 87, 18.09.2012.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Jama Ledena"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 93, 09.10.2012.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Vaganska pećina"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 21, 13.03.2013.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina Đatlo"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 35, 29.04.2013.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pavlova pećina"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 50, 17.06.2013.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Girska pećina"”. Skupština opštine Sokolac, 25.06.2015.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina Ledenjača"”. Skupština opštine Foča, 02.07.2015.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina pod lipom"”. Skupština opštine Sokolac, 25.06.2015.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode "Velika pećina"”. Skupština opštine Bileća, broj 11.01/013, 25.12.2015.. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Pećina Kuk”. Službeni glasnik opštine Kalinovik, 11/19, 01.08. 2019. Pristupljeno 01.08. 2021.
- ↑ „Lijevčanski knez”. Službeni glasnik grada Gradiška, 11/19, 01.08. 2019. Pristupljeno 01.08. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju spomenika prirode Vrela Sane”. Službene novine RS, broj 92, 14.10.2021.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti spomenika prirode Crvene stijene”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 18, 24.02.2023.. Pristupljeno 10.03. 2023.
- ↑ „Odluka o proglašenju Prokoškog jezera spomenikom prirode”. Službene novine Srednjebosanskog kantona, broj 12, 29.12.2005.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju Vodopada Skakavac spomenikom prirode”. Službene novine Kantona Sarajevo, broj 11, 07.05.2010.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju spomenika prirode Tajan”. Službene novine Zeničko dobojskog kantona, broj 3, 31.03.2008.. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-18. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju Vrela Bosne spomenikom prirode”. Službene novine Kantona Sarajevo, broj 6, 24.03.2010.. Pristupljeno 23.09. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti zaštićenog staništa Gromiželj”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 19, 6.03.2018.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o zaštiti zaštićenog staništa Tišina”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 83, 8.10.2019.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju Parka prirode Tara”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 72, 14.07.2022.. Pristupljeno 10.03. 2023.
- ↑ „Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini: "Park prirode Prača" - Odluka o proglašenju parka prirode Prača, Službeni glasnik RS, br.33, 19.4.2021.”. CIN - Zaštićena područja. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju spomenika prirode Orjen”. Službeni glasnik RS, broj 87, 19.09.2018.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju spomenika prirode Orjen”. Službene novine RS, broj 93, 23.09.2020.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju Parka prirode Trebević”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 97, 4.10.2022.. Pristupljeno 10.03. 2023.
- ↑ „Odluka o proglašenju Parka prirode Tara”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 72, 14.07.2022.. Pristupljeno 10.03. 2023.
- ↑ „Zakon o proglašenju Zaštićena područja u Bpodručja Blidinja parkom prirode”. Narodni list hrvatske republike Herceg-Bosne, broj 13, 04.1995.. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-18. Pristupljeno 10.10.2021.
- ↑ „Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini: Hutovo blato: Odluka o načinu upravljanja Javnim poduzećem “Park prirode Hutovo blato” d.o.o. Čapljina (“Narodne novine HNŽ” broj: 2/06)”. CIN - Zaštićena područja, Hutovo blato. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „BIJAMBARE – ZAŠTIĆENI PEJZAŽ: Zakon o proglašenju Zaštićenog pejzaža “Bijambare” 2/06)”. CIN - Zaštićena područja, Hutovo blato. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju Konjuha zaštićenim pejzažom”. Službene novine Tuzlanskog kantona, broj 13, 09.10.2017.. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-18. Pristupljeno 23.09. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju Trebevića zaštićenim pejzažom”. Službene novine Kantona Sarajevo, broj 15, 17.04.2014.. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-16. Pristupljeno 23.09. 2021.
- ↑ „Zakon o proglašenju Bentbaše zaštićenim pejzažom”. Službene novine Kantona Sarajevo, broj 31, 10.08.2017.. Arhivirano iz originala na datum 2021-10-18. Pristupljeno 23.09. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju park šume "Slatina"”. Službeni glasnik Republike Srpske, broj 30, 2.04.2012.. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju zaštićenog područja "Univerzitetski grad"”. Službeni glasnik grada Banja Luka, broj 07-13-510.2018. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju park šume "Jelića brdo"”. Republički zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa - Službeni glasnik opštine Laktaši, broj 10, 2.11.2018. - - nasljedje.org. Pristupljeno 10.10. 2021.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
