Dekomunizacija je izraz pod kojim se u najširem smislu podrazumijevaju nastojanja da se uklone elementi nekadašnjeg komunističkog poretka u bivšim, odnosno post-komunističkim državama nastalim slomom komunizma u Istočnoj Evropi i raspadom Sovjetskog Saveza, a što može podrazumijevati ukidanje socijalističke ekonomije i na komunističkoj ideologiji temeljenih zakona, političkih i kulturnih institucija te "komunističkog" mentaliteta. U svom užem značenju se pod dekomunizacijom podrazumijeva lustracija nekadašnjih komunističkih kadrova, odnosno proces koji je trebao biti analogan denacifikaciji u Njemačkoj iza drugog svjetskog rata.

Dekomunizacija je provođena u svim tim zemljama, ali su njen intenzitet, trajanje i krajnji dosezi varirali ovisno o raznim geografskim, kulturnim, ekonomskim i političkim okolnostima. Sve post-komunističke zemlje su načelno ukinule komunistički jednopartijski sistem i zamijenile ga višestranačjem, a plansku državnu privredu zamijenile sistemima u većoj ili manjoj mjeri temeljenim na privatnom vlasništvu i tržišnoj utakmici; gotovo sve su nazive državnih institucija "očistile" od nekadašnjih komunističkih simbola i terminologije. Dio post-komunističkih država je svoje odricanje od komunističke ideologije naglasio i formalnim zakonima kojima se zabranjuje propagiranje komunističke ideologije, djelovanje komunističkih partija i korištenje komunističkih simbola. Međutim, u svima njima postoje kritike, koje posebno stižu iz desničarskih i nekadašnjih antikomunističkih krugova, kako sve te mjere nisu dovoljne, odnosno kako su brojni ekonomski, socijalni, politički i drugi problemi s kojima su suočene te zemlje posljedica nedovoljno radikalnog obračuna sa nositeljima komunističkog poretka, mnogi od kojih su se u doba tranzicije relativno lako transformirali u novu post-komunističku elitu koja zloupotrebom institucija i resursa bivšeg režima podriva novi demokratski poredak.