میرزا ابو القاسم بن محمد حسن شفتی قمی (۱۱۵۰۔۱۲۳۱ ق) میرزای قمی دے نام تو‏ں معروف، بارہویں تے تیرہویں صدی ہجری دے شیعہ مراجع تقلید وچو‏ں نيں۔

میرزای قمی بعض قاجار بادشاہاں دے معاصر سن تے اوہ انہاں نو‏ں عوام دے نال نرمی تے انہاں دے مذہب دے ثبات دی نصیحت کردے سن ۔ آپ دی ہور فعالیت وچ نماز جمعہ تے جماعت دے اقامہ نو‏‏ں شمار کیتا جا سکدا اے۔

ان دی مہم ترین تالیف قوانین نامی کتاب اے اسی سبب تو‏ں انہاں نو‏ں صاحب قوانین دا لقب دتا گیا اے۔ حجیت ظن مطلق، شئی واحد شخصی وچ امر و نہی دا اجتماع، مجتہد دے فتاوی دے مطابق مقلدین دے لئے قضاوت دا جواز، آپ دے خاص فقہی آرا وچو‏ں سن ۔

میرزائ قمی سن ۱۱۵۰ ق وچ بروجرد تو‏ں ۱۲ کیلو میٹر دے فاصلہ اُتے چابلق علاقہ دے اک قریہ درہ باغ وچ پیدا ہوئے^[۱] تے سن ۱۲۳۱ ق وچ آپ نے قم وچ وفات پائی تے قم دے شیخان نامی قبرستان وچ دفن ہوئے۔ آپ دے سن ولادت نو‏‏ں ۱۱۵۱ ق تے ۱۱۵۳ ق تے سن وفات نو‏‏ں ۱۲۳۳ ق وچ وی کہیا گیا اے۔^[۲]

آپ دے والد فومن دے علاقہ شفت دے باشندہ سن جنہاں نے جوانی وچ اصفہان دے حوزہ وچ درس پڑھنے دے بعد چابلق دے علاقہ وچ سکونت اختیار کر لی سی۔^[۳]

میرزائ قمی نے فارسی تے عربی ادبیات دی تعلیم قرہ باغ وچ اپنے والد تو‏ں حاصل کيتی تے اس دے بعد خوانسار دا رخ کیتا جتھ‏ے انہاں نے سید حسین خوانساری دی شاگردی اختیار دی تے کئی سال تک انہاں دے محضر وچ فقہ و اصول دی تعلیم حاصل کيتی تے خوانساری دی بہن تو‏ں شادی کرنے دے بعد اوہ عراق دے لئے روانہ ہو گئے جتھ‏ے انہاں نے کربلا وچ آقا محمد باقر بہبہانی دے سامنے زانوئے ادب تہہ کیتا۔^[۴]

درس دے بعد اپنے استاد آقا باقر بہبہانی تو‏ں اجازہ اجہتاد حاصل کرنے دے بعد اوہ اپنے وطن قرہ باغ لوٹ آئے تے اسی علاقہ دے اک دیہات قلعہ بابو وچ مشغول ہو گئے۔ اوتھ‏ے تو‏ں اوہ اصفہان دے مدرسہ کاسہ گران چلے گئے تے پھر اوتھ‏ے تو‏ں انہاں نے شیراز دا رخ کیتا، جتھ‏ے ۲ یا ۳ سال تک انہاں دا قیام رہیا اوہ زمانہ کریم خان زند دی تخت نشینی دا زمانہ سی اس دے بعد اوہ اصفہان لوٹ آئے تے پھر اوتھ‏ے تو‏ں اپنے وطن قرہ باغ پلٹ آئے۔ بعض طلاب نے آپ دے فقہ و اصول دے دروس تو‏ں استفادہ کیتا، آپ دی زندگی دی گزر بسر سخت سی۔ پھر آپ نے قم دا سفر کیتا تے اوتھ‏ے اوہ تدریس تے کتاباں دی تالیف وچ مشغول ہو گئے تے انہاں دی شہرت پورے ایران وچ ہو گئی تے آپ مرجع تقلید بن گئے۔^[۵]

میرزائ قمی محقق قمی دے نام تو‏ں مشہور سن تے فقہ و اصول وچ حجیت ظن مطلق، شئی واحد شخصی وچ امر و نہی دا اجتماع، مجتہد دے فتاوی دے مطابق مقلدین دے لئے قضاوت دا جواز، آپ دے خاص فقہی و اصولی نظریات وچو‏ں سن ۔^[۶]

میرزائ قمی بعض قاجار سلاطین، آقا محمد خان، فتح علی شاہ دے معاصر سن تے فتح علی شاہ نال خط و کتابت کردے سن ۔^[۷] انہی خطوظ وچو‏ں اک وچ انہاں نے سلطان نو‏‏ں عوام دے نال نرمی دے نال پیش آنے تے اک دوسرے خط وچ عوام دے مذہب اُتے ثابت قدمی دے سلسلہ وچ تا کہ اوہ صوفیت دی طرف مائل نہ ہو جان،^[۸] نصیحت کیتی اے۔

انہاں نے قم وچ نماز جمعہ تے جماعت دے اقامہ دا اہتمام فرمایا۔^[۹]

نقل ہويا اے کہ آپ نے مخلتف علوم وچ ۱۰۰۰ تو‏ں ودھ رسالے تحریر کيتے نيں۔ آپ دی بعض کتاباں ذیل وچ ذکر کيتی جا رہی نيں:^[۱۰]

آپ دے شاگرداں دا تذکرہ مندرجہ ذیل سطور وچ کیتا جا رہیا اے:^[۱۱]

• الامین، سید محسن، اعیان الشیعة، حققه واخرجه واستدرک علیه حسن الامین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق-۱۹۸۶م.
• میرزا قمی، جامع الشتات (فارسی)، تصحیح: مرتضی رضوی، تهران: کیهان، ۱۳۷۱ش.
• میرزا قمی، مناهج الاحکم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.