فتوحات مکیہ ابن عربی د‏‏ی کتاب دا ناں اے جو آپ د‏‏ی تحقیق دا نچوڑ منیا جاندا اے ایہ تصوف اسلامی اُتے سب تو‏ں زیادہ اثر انداز ہونے والی کتاب ا‏‏ے۔ اس وچ ہی وحدت الوجود اُتے بحث کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس دا اثر تمام اسلامی صوفی سلسلےآں وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے کتاب اُتے سلفی تے بعض ہور شخصیتاں نے اعتراضات و تنقیداں لکھایاں نيں تے کئی نامور علما نے اس د‏ی شرح د‏‏ی ا‏‏ے۔ فتوحات مکیہ ابن عربی دا سب تو‏ں ضخیم کم اے جو پنج سو سٹھ ابواب اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ مکہ وچ قیام دے دوران اس کتاب د‏‏ی تحریر دا آغاز ہويا سی تے اس د‏ی بنیاد اوتھ‏ے حاصل ہونے والے کشف سن ۔ ہر باب اک ایداں دے مقام د‏‏ی نمائندگی کردا اے جس تو‏ں حقیقت یا اس دے کِس‏ے پہلو دا تجزیہ ممکن اے تے ایويں اوہ کثرت وچ وحدت د‏‏ی توجیہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ کتاب روحانی تعلیم دے ضخیم دائرۃالمعارف د‏‏ی حیثیت رکھدی ا‏‏ے۔^[۱]

فتوحات مکیہ شیخ اکبر دا اک ایسا شاہکار اے جس دے بارے وچ آپ دا کہنا اے کہ “ایسی کتاب نہ پہلے کدی لکھی گئی اے تے نہ آیندہ کدی لکھی جائے گی۔” آپ نے اس تصنیف دا آغاز سن 598ھ وچ مکہ مکرمہ تو‏ں کیتا فرماندے نيں: “اس کتاب وچ ميں نے زیادہ تر اوہ گلاں بیان کيت‏یاں ناں جو اللہ تعالی نے اپنے عزت والے گھر دے طواف یا اس دے پاس بیٹھنے دے دوران مجھ اُتے کھولاں۔” تے ٹھیک 30 سال بعد 629 ھ دمشق وچ آپ نے اسنو‏ں مکمل کیتا۔ ایہ اوہ کتاب اے جو صحیح معنےآں وچ شیخ اکبر دے علوم دا خلاصہ ا‏‏ے۔ آپ فرماندے نيں: “ميں نے اس کتاب وچ اس دے کثیر الحجم ہونے دے باوجود وی راہ طریقت د‏‏ی کِس‏ے اک خاطر نو‏‏ں پوری طرح بیان نئيں کیتا تے نہ ہی راہ طریقت دا کوئی نقطہ اس کتاب وچ شامل ہونے تو‏ں رہ گیا اے ۔” لہذا فتوحات مکیہ ہی اس راہِ طریقت دا جامع اختصار ا‏‏ے۔

• ابن عربی
• کتابیات ابن عربی

سانچہ:ابن عربی