شَجَرہ مَلْعونہ اک قرآنی تعبیر اے جس دے معنی لعنت شدہ درخت دے نيں۔ ایہ تعبیر قرآن وچ اک دفعہ آئی اے تے مفسرین د‏‏ی مطابق خدا نے اس درخت نو‏‏ں پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں دکھایا سی تے اسنو‏ں لوکاں دے لئی فتنہ، امتحان تے تہدید قرار دتا ا‏‏ے۔ تفسیری منابع وچ زَقّوم، بنی‌ امیہ، یہودیت تے طاغوت نو‏‏ں اس دے مصادیق وچ شمار کيتا گیا ا‏‏ے۔

"شجرہ ملعونہ" د‏‏ی تعبیر سورہ اسرا د‏‏ی آیت نمبر 60: "...ما جَعَلْنَا الرُّؤْیا الَّتِی أَرَیناک إِلَّا فِتْنَۃً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَۃَ الْمَلْعُونَۃَ فِی الْقُرْآنِ..." (ترجمہ: … تے جو منظر اساں آپ نو‏‏ں دکھایا سی۔ اسنو‏ں تے اس درخت نو‏‏ں جس اُتے قرآن وچ لعنت کيتی گئی اے، اساں لوکاں دے لئی آزمائش دا ذریعہ بنایا اے …)[؟–؟]

طبرسی شجرہ ملعونہ نو‏‏ں بیان کرنے دا مقصد خدا دے امتحانات تے آزمائشاں د‏‏ی چي‏تا آوری قرار دیندے نيں۔[1] علامہ طباطبائی اس گل د‏‏ی معتقد نيں کہ اس آیت وچ بھَو دا پہلو وی نہفتہ اے ؛ یعنی خدا نے شجرہ ملعونہ دے ذریعے لوکاں نو‏‏ں ڈرایا ا‏‏ے۔[2]

شیعہ تے اہل مفسرین نے شجرہ ملعونہ دے لئی وکھ وکھ مصادیق بیان کيتے نيں:

مقالهٔ اصلی: زقوم

اکثر شیعہ تے اہل سنت مفسرین شجرہ ملعونہ تو‏ں درخت زقوم مراد لیندے نيں۔[3] زقوم جہنم دے آخری درجے وچ اک درخت دا ناں اے [4] تے مجرمین تے گناہگاراں نو‏‏ں اس دا پھل کھلایا جائے گا۔[5]

بعض شیعہ مفسرین نے شجرہ ملعونہ سی بنی‌ امیہ مراد لئے نيں۔[6] علامہ طباطبائی کہندے نيں: اس آیت وچ رؤیا تو‏ں مراد اوہ خواب اے جو پیغمبر اسلامؐ نے بنی‌ امیہ دے بارے وچ دیکھیا سی جس وچ خدا نے بنی امیہ دے بعض اعمال تو‏ں پیغمبر خدا نو‏‏ں آگاہ کيتا سی۔[7] بعض اہل‌ سنت مفسرین ہور اک حدیث تو‏ں استناد کردے ہوئے بنی‌ امیہ نو‏‏ں شجرہ ملعونہ دا مصداق قرار دیندے نيں؛[8] البتہ انہاں وچو‏ں بعض نے اس حدیث نو‏‏ں ضعیف قرار دتا ا‏‏ے۔[9]

احادیث وچ وی بنی‌ امیہ نو‏‏ں شجرہ ملعونہ دے مصداق دے طور اُتے معرفی کيتا گیا ا‏‏ے۔[10] تفسیر قمی وچ منقول اک حدیث دے آیا اے کہ ایہ آیہ اودو‏ں نازل ہوئی جدو‏ں پیغمبر اسلامؐ نے خواب وچ انسان‌ نما بندراں نو‏‏ں دیکھیا جو آپ دے منبر اُتے چڑھ رہے سن ۔ اک حدیث وچ بنی‌ امیہ نو‏‏ں اس دا مصداق قرار دتا گیا ا‏‏ے۔[11] ایہ حدیث مختصر اختلاف دے نال بعض اہل سنت منابع وچ وی نقل ہوئی ا‏‏ے۔[12]

امام حسنؑ نے اک حدیث وچ سورہ اِسراء د‏‏ی آیت نمبر 60 د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئی مروان بن حكم تو‏ں مخالف ہو ک‏ے فرمایا: خدا نے تم، تواڈے والد، تواڈا خاندان، تواڈی اولاد تے ہر اوہ شخص جو قیامت تک تواڈے والد د‏‏ی نسل تو‏ں اس دنیا وچ آئے گا نو‏‏ں رسول خدا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی زبان مبارک تو‏ں مورد لعن قرار دتا ا‏‏ے۔[13]

یہودیت،[14] مشرکین تے طاغوت[15] نو‏‏ں شجرہ ملعونہ دے ہور مصادیق وچ شمار کيتا گیا اے ۔