دنیا - جگ - زمین - تعرتی
رقبہ: 149,000,000 km²
لوک گنتی:6,750,000,000

جگ یا دنیا انسانی سوچ دے جوڑ نال زمین نوں دیکھن دا ناں اے ایہ ساڈے تجربیاں، تریخ تے ساڈے روپ دی مورت اے

دنیا عربی دا بول اے ایدا مطلب اے نکی، چھوٹی نیڑے دی۔

زمین اس کائنات چ انساناں دی سوچ تک اک ای تھاں اے جتھے جندڑی یا زندگی ہیگی اے۔ سائنسی اشارے اے ای دس دے نیں جے زمین 4۔6 ارب ورے پہلاں بنی تے اک ارب وریاں دے اندر ایدے تے جیون ٹر پیا۔ تے اودوں توں زمین تے ہر ونڈ دے جیون نے زمین دے آلے دوالے نوں بدل دتا جیدے نال ہوا چ ہون والے جیون ود گۓ ۔ اوزون دی پٹی تے زمین دے م‍قناطیسی نے خطرناک شعاواں نوں زمین تے اپڑن توں روک دتا تے زمین تے جندڑی نوں ودن دتا۔

زمین دی بارلی پٹی نوں کئ تیواں چ ونڈیا جاسکدا اے ۔ جیڑیاں زمین دے اتے کروڑاں وریاں دے ویلے چ ٹر ریاں نیں۔ زمین دی 71٪ اتلی پٹی تے نمکین سمندری پانی اے۔ تے باقی تے براعظم جزیرے تے پانی اے۔ جیڑا جندڑی لئی لازمی اے ۔ تے پانی دے بارےچ کوئی دس یا خبر نئیں جے کتے ہور وی ہے گا اے یا نئیں۔ زمین دا اندر ہلدا جلدا ریندا اے۔ ایدے اندر موٹی پٹی پینڈی اے تے بارلی پٹی نرم اے جیڑی مقناطیسی میدان ٹوردی اے۔ زمین ست براعظماں تے ہے گی اے جیڑے اے نیں ایشیاء یورپ افریقہ اتلا امریکہ دکھنی امریکہ انٹارکٹکا تے اوشیانا۔

زمین تے باروں وی دوجیاں شیواں دے نال اثرات ہوندے نیں جناں چ جن تے سورج ہے گے نیں اج کل زمین سورج دے دوالے اک چکر کٹدیاں ہوئیاں اپنے آپ دے دوالے وی 365.25 چکر کٹدی اے ویلے دی اے لمبائی 365.26 دناں دے برابر اے۔ زمین 23.4 دے اینگل یا ڈکری نال اک پاسے نوں مڑی ہوئی اے جیدے نال زمین تے اک سال چ موسمی تبدیلیاں ہوندیاں نیں۔ چن زمین دا نکا سنگی اے جیڑا ایدے دوالے 4.53 بلین ورے پہلاں چکر کٹن لگا اے ایدے سمندراں نوں لہراں دیندا اے تے ایدا 23.4 ڈگری دے موڑن نوں پکا رکھدا اےنالے ایدے چکراں نو وی ہولا کر ریا اے۔

انسان دو پیراں تے ٹرن والے پرائیمیٹ(Primate) نے جناں دا جوڑ دودل ونڈ دے ہومیو سیپینز نال اے۔ دوجی جندڑیاں دے مقابلے تے ایناں چ وڈا دماغ ہوندا اے۔ اے بول سکدے نیں تے ایناں دی دماغی صلاحیت تے ایناں دے کھڑے پنڈے نیں ایناں نوں اس قابل کیتا اے جے کہ اوہ اپنیاں باواں نوں ورتدیاں ہوئیاں کسے وی ہور جندڑی دے مقابلے تے چنگا ورت سکدے نیں۔ ڈی این اے دے ثبوت دسدے نیں جے انسان اج توں 200000 ورے پہلاں افریقہ توں ٹرے۔ اوہ ہن ہر براعظم تے رہ رۓ نیں تے اوناں دی لوک گنتی جنوری 2009 تک 6.73 ارب دے نیڑے سی۔ دوجے پرائیمیٹس وانگوں انسان رل مل کے ریندے نیں۔ پر انسان گل بات چ اپنے آپ نوں دسن لگیاں اپنیاں سوچاں نوں دسن لگیاں تے جٹھ بناندے ہوئیاں گرو نیں ۔ انسان نے گوڑیاں رہتلاں بنائیاں تے ٹبر توں ٹردیاں ہوئیاں قوماں دیاں پیچیدہ ونڈاں بنائیاں ۔ رہتلی میل جول نے رسماں، رواج، ریتاں، تے قنون بناۓ جیڑے انسانی رہتل دی نیو نیں۔ انساناں چ روپ تے سوہنے پن نوں پسند کرن دی کہچ اے تے اس نوں دسن لئی اوہ موسیقی ادب تے مورتاں نوں ورتدے نیں۔

انسان اپنے آس پاس دی دنیا نوں جانن تے اس تے اپنا اثر پان تے وکھرے دسدے نیں۔ اوہ کوشش کردے نیں جے فطرت دیاں کماں نوں سائنس، فلاسفی، مائیتھالوجی تے مزہب نال سمجن تے ورتن ۔ انسان دے فطری کھوجی پن نے اودے کولوں ودیا اوزار بنواۓ تے نویں گر ٹورے۔

• اے دنیا تے اے کائنات پھیلدی جارئی اے۔
• ساڈی گیلکسی اپنے گوانڈی ول ود رئی اے۔
• سورج بعوتا روشن تے بعوتا پھیل ریا اے۔
• جندڑی دیاں ونڈاں تھوڑیاں ہو رئیاں نیں۔
• انسان گنتی چ ود رۓ نیں۔
• انساناں دا جیون، پڑائی لکھائی، کھان پین تے پیسہ وددا جا ریا اے۔
• ٹیکنالوجی تے رہتل چنگیاں ہو رئیاں نیں۔

د گ ت ایشیا دے دیس دیس ابخازیا افغانستان آرمینیا آذربائیجان بحرین بنگلا دیش بھوٹان برونائی میانمر کمبوڈیا چین قبرص مصر جارجیا بھارت انڈونیشیا ایران عراق اسرائیل جاپان اردن قازقستان شمالی کوریا جنوبی کوریا کویت کرغیزستان لاؤس لبنان ملائیشیا مالدیپ منگولیا نیپال عمان پاکستان فلپائن فلسطین قطر روس سعودی عرب سنگاپور سری لنکا شام تاجکستان تھائی لینڈ مشرقی تیمور تائیوان شمالی قبرص فلسطین ترکی ترکمانستان متحدہ عرب امارات ازبکستان ویتنام یمن

یورپ دے دیس

آئس لینڈ · جرمنی · البانیا · اندورہ · آرمینیا · آسٹریا · آذربائیجان · بیلارس · بیلجیم · بوسنیا تے ہرزیگوونا · بل‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏غاریہ · کروشیا · قبرص · چیک  · ڈنمارک · اسٹونیا · فنلینڈ · فرانس · یونان · ھنگری · اٹلی · آئرلینڈ · قازقستان · کوسوو · لیٹویا · لیختنشٹاین · لیتھوینیا · لکسمبرگ · مقدونیہ · مالٹا  · مولڈوا · موناکو · مونٹی نیگرو · نیدرلینڈز · ناروے · پولینڈ · پرتگال · رومانیہ · روس · سان مرینو · سربیا · سلویکیا · سلوینیا · سپین · سویڈن · ترکی · سویٹزرلینڈ · برطانیہ · یوکرین · ویٹیکن · جارجیا