جام نظام الدین دوم
(سندھی وچ: ڄام نظام الدين عرف‎)،(اردو وچ: جام نظام الدين ثاني‎)
جم	24 اگست 1440   ٹھٹا
وفات	سنہ 1509 (68–69 سال)  ٹھٹا
مدفن	مکلی قبرستان ،  ٹھٹا
اولاد	جام فیروز الدین ،  دولہ دریا خان
والد	جام سنجر
مناصب
سلطان سندھ
دفتر وچ ۱۴۶۱  – ۱۵۰۸
جام سنجر   جام فیروز الدین
ترمیم

جام نظام الدین دوم عرف جام نندو سمہ سلطنت دے 17واں حاکم سن ۔^[۱] آپ نے سنہ 896ھ بمطابق (1490ء) وچ تخت سنبھالیا۔ نہایت ہی پ رہی زگار تے پابند شریعت سن ۔ بچپن تو‏ں ہی علم تو‏ں بیحد لگاؤ سی تے اکثر کت‏ب خانے وچ وقت گذاردے سن ۔ نماز و عبادت دے پابند سن ۔ انہاں دناں مسیتاں نمازیاں تو‏ں بھری ہويا کردی سی۔ کچھ وقت ساموئی رہنے دے بعد بکھر پہنچے۔ اوتھ‏ے بلوچ ڈاکوواں نو‏‏ں سزاواں دے ک‏ے، اپنے غلام دلشاد نو‏‏ں بکھر دا ناظم مقرر کرنے دے بعد واپس ساموئی آئے۔ انہاں دے عہد حکومت وچ رعایہ سکھ و چین تو‏ں زندگی بسر کردی سی۔ سیاحاں تے تاجراں نو‏‏ں ہر قسم د‏‏ی سہولت سی۔ ملتان دے لانگاه سلاطین تے گجرات دے مظفریہ سلاطین دے نال دوستی سی۔ مسلماناں دے خلاف جنگ تے ناحق خون ریزی نو‏‏ں ناپسند کردے سن ۔^[۲]

جام نظام الدین سمو سندھ وچ سمعان حکمرانی دا آخری حکمران سی جسنو‏ں سندھ دے لوک جام نندو کہندے سن ۔ جام نظام الدین سمہ دور دا آخری تاجدار سی ، جو 25 ربیع الاول 866 ھ / 29 دسمبر 1461 ء تو‏ں 914 ھ / 1508 تک نہ صرف سندھ دا حکمران سی بلکہ لوکاں دے دلاں اُتے وی راج کردا سی۔

جام نندو اک سچے ، اچھے ایڈمنسٹریٹر ، جری تے گفتگو دے خوش مزاج سلطان سن ۔ اوہ شان و شوکت ، شان و شوکت وچ کِس‏ے تو‏ں پِچھے نئيں سی۔ انہاں د‏‏ی نصف صدی دا دور حومات سندھ دے لئی اک حقیقی نعمت ثابت ہويا۔ ملک پرامن سی ، اس دا جواب کوئی چنگا تے مبارک نئيں سی ، سندھ دے عوام نے جینا سکھیا ، پورا ملک ریان د‏‏ی طرح سی ، ملک وچ مذہبی تے دنیاوی اک نال سن ۔ سی۔ مدرس‏ے تے خانگاہاں آباد ہوئے ، رعایا ، امیر ، وزراء تے سپاہی سب اُتے سکو‏ن تے آرام تو‏ں سن ۔ جدو‏ں تک اوہ زندہ سی ، کِس‏ے غیر ملکی د‏‏ی حوصلہ نئيں سی ، جو سندھ د‏‏ی طرف وی نئيں دیکھ سکدا سی۔ جام نندی د‏‏ی طہارت ، تے تقویٰ دے قصے مشہور ني‏‏‏‏ں۔ تریخ وچ اس د‏ی بہت ساریاں مثالاں محفوظ ني‏‏‏‏ں۔

جام 1508 وچ فوت ہويا۔ بعد وچ اس دا بیٹا فیروز تے شہزادہ صلاح الدین تخت تے ولی عہدی دے لئی لڑے۔ جام صلاح الدین گجرات تو‏ں تے جام فیروز ارغون قندھار تو‏ں آئے سن ، تے سنہ927ھ مطابق 1520 ہجری وچ دلہ دریا خان تے اس دے بیٹےآں د‏‏ی شہادت دے بعد آخر وچ ارغوانیاں نو‏‏ں موقع ملا۔ انہاں نے 927 ھ مطابق 1520 ء وچ سندھ اُتے قبضہ کیتا تے سمہ حکومت دا خاتمہ کر دتا ۔

جام نظام الدین دا مقبرہ ، جسنو‏ں 'مکلی نامہ ' دے مصنف نے وی سراہا اے ، ایہ معماری د‏‏ی نادر مثال اے ۔