انشاء اللہ خان انشا
| انشاء اللہ خان انشا | |
|---|---|
| (اردو وچ: انشاء اللہ خان انشاء)،(ہندی وچ: इंशाअल्ला खाँ) | |
| جم | سنہ 1752 [۱] |
| وفات | 19 مئی 1817 (64–65 سال)[۲] |
| شہریت |  مغلیا سلطنت
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شاعر ، لکھاری |
| پیشہ ورانہ زبان | ہندستانی [۳] |
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
سید انشاء اللہ خان انشاء (پیدائش: دسمبر 1752ء— وفات: 19 مئی 1817ء) میر ماشااللہ خان دے بیٹے سن ۔ جو اک ماہر طبیب سن ۔ انہاں دے بزرگ نجف اشرف دے رہنے والے سن ۔
انشاءکے دادا سید نوراللہ خاں نجف وچ طبابت کردے سن کہ بادشاہ دہلی فرخ سیئر نے انھاں اپنے علاج دے لئی ہندوستان دا بُلاوا بھیجیا۔ اوہ اپنے فرزند میر ماشاءاللہ خاں دے اسيں راہ ہندوستان آئے تے بادشاہ دا علاج کيتا۔ صحت یابی دے بعد بادشاہ نے انھاں خوب نوازیا۔ چناں چہ اوہ ایتھے دے ہورہے۔ انہاں دے فرزند میر ماشاءاللہ خاں جوانی وچ مرشد آباد چلے گئے سن اوتھے انھاں نے دو شادیاں کيتياں، انشاءاللہ خاں انہاں دی دوسری بیوی دے بطن توں سن ۔
مغلیہ عہد وچ ہندوستان تشریف لائے۔ کئی پشتاں بادشاہاں دی رکاب وچ گزارنے دے بعد جدوں مغل حکومت نوں زوال آیا تاں ماشاء اللہ خان دہلی چھڈ کے مرشد آباد چلے گئے۔ جتھے 1756ء انشاء پیدا ہوئے۔
انشاء دی ذہانت تے جدت پسندی انہاں نوں اپنے ہمعصراں وچ منفرد نئيں بلکہ تریخ ادب وچ وی ممتاز مقام دلاندی اے۔ غزل،ریختی، قصیدہ تے بے نقط مثنوی اوراردو وچ بے نقط دیوان رانی کیتکی دی کہانی جس وچ عربی فارسی دا اک لفظ نہ آنے دتا۔ ایہی نئيں بلکہ انشاء پہلے ہندوستانی نيں جنہاں نے دریائے لطافت دے ناں توں بولی و بیان دے قواعد پرروشنی پائی۔ انشاء نے 1817ء وچ لکھنؤ وچ وفات پائی۔
انشاء نے غزل وچ لفظاں دے متنوع استعمال توں تازگی پیدا کرنے دی کوشش کيتی تے اس وچ وڈی حد تک کامیاب وی رہے۔ اُتے بعض اوقات محض قافیہ پیمائی تے ابتذال دا احساس وی ہُندا اے۔ انشاء دی غزل دا عاشق لکھنوی تمدن دا نمائندہ بانہاں دا اے۔ جس نے بعد وچ روايتی حیثیت اختیار کر لئی جس حاضر جوابی تے بذلہ سنجی نے انہاں نوں نواب سعادت علی خاں دا چہیندا بنا دتا سی۔ اس نے غزل وچ مزاح دی اک نويں طرح وی پائی۔ بولی وچ دہلی دی گھلاوٹ برقرار رکھنے دی کوشش کيتی۔ اس لئی اشعار وچ بولی دے نال نال جو چیز دگر اے اسنوں محض انشائیت ہی توں موسوم کيتا جاسکدا اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Urdu Ghazals: An Anthology, from 16th to 20th Century — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۷ مئی ۲۰۲۳
- ↑ Insha Allah Khan Insha and Sir Syed Ahmed Khan’s bicentennial passed almost unnoticed — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۷ مئی ۲۰۲۳ — شائع شدہ از: ۲۸ مارچ ۲۰۱۷
- ↑ IdRef ID: https://www.idref.fr/167594532 — اخذ شدہ بتاریخ: ۵ مارچ ۲۰۲۰ — عنوان : Identifiants et Référentiels — ناشر: Agence bibliographique de l'enseignement supérieur
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
