Arquà

Ròbe parej - S'a l'é dapress ch'a sërca dj'àutre ròbe con ës nòm-sì ma n'àutr sust, ch'a preuva a vardé 'cò Arquà (omònim).

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Arquà

Stat:	Italia
Region:	Piemont
Provincia:	Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian:	Arquata Scrivia
Coordinà:	Latitudin: 44° 41′ 13.2′′ N Longitudin: 8° 53′ 10.1′′ E Mostra an sla carta
Autëssa:	248 m s.l.m.
Surfassa:	29,24 km²
Abitant:	6.404 (2017)
Comun dj'anviron:	Careugio, Gavi, Grondòuna, Isola del Cantone (GE), Seraval Scrivia, Vigneule, Votagio
CAP:	15061
Prefiss tel.:	0143
Còdes ÌSTAT:	006009
Còdes fiscal:	A436
Sant protetor:	Assonsion ëd Maria
Festa dël borgh:	15 d'ost

Sit istitussional

Arquà (Arquata Scrivia an italian, Arquâ an lìgure) a l'é un comun dël Piemont ëd 6.404 abitant ^[1], ant la provinsa ëd Lissandria.

As treuva ant l'Apenin Lìgure e a l'é 'l prim comun piemontèis ëd la Val Scrivia, an rivand da la Liguria.

Stòria

Ël nòm Arquà a deriva dal latin arcus e as riferiss probabilment a j'arch ëd n'aquedòt a servissi dla vzin-a sità roman-a ëd Libarna. Arquà as trovava arlongh la Via Postumia, ch'a colegava Génoa a Aquileia, an passand për Torton-a, Voghera, Piasensa, Cremon-a, Veron-a e Vicensa. Ij prim document ëscrit a armonto al 1077, quand che l'imperador Enrico IV a conferma ël posess dël pais a jë sgnor d'Este. Ël pais a passa peui al vësco 'd Torton-a e a l'é al sènter ëd vàire contèise antra Torton-a e la Repùblica 'd Génoa, con un cit interval ëd dominassion pavèisa. Dël 1313 ël castel e 'l borgh d'Arquà a ven-o anfeodà a Opissin Spìnola da l'imperador Enrico VII. Arquà a ven parèj a esse un dij Feod Imperiaj, valadì teritòri ch'a dependìo diretament da l'Imperi Roman Sacrà ma antitolà e goernà da famije nòbile 'd Génoa, tanme bon-a part ëd l'Oltragiov geonèis. Un feod imperial a l'era autònom e a l'avìa sò goern, sò tribunal, soe lèj e soa zëcca për bate moneda. La sgnorìa a dven marchisà dël sécol ch'a fa XVII e jë Spìnola a goerno la sità për squasi sinch-sent agn fin al 1797 e a l'abolission dij Feod Imperiaj da part dij fransèis ëd Napoleon.

Dal 1797 al 1805 Arquà a fa part prima dla Repùblica Lìgure, e peui ëd l'Imperi Fransèis. Dël 1815 a intra ant ël Regn ëd Sardëgna. Dal 1819 al 1859 a l'é comprèisa ant la Provinsa ëd Neuve, sota la Division ëd Génoa e 'l mandament ëd Seraval Scrivia. Dal 1859, an séguit a la riorganisassion aministrativa dël Decret Rattazzi (Lèj n.3702, 23 otóber 1859) a passa ansema a tut ël Circondari ëd Neuve a la Provinsa ëd Lissandria e al Piemont.

L'Eutsent a l'é 'dcò ël sécol ëd l'espansion econòmica dël pais: dël 1821 a ven completà la strà dël Pass dij Giov ch'a colega Génoa con la pian-a e con Turin, dël 1851 an Arquà a riva la ferovìa Turin-Génoa. Ij neuv colegament a dan ël via a l'industrialisassion ëd l'area: a s'ansédio industrie dël setor téssil, chìmica e alimentar. Le doi guere mondiaj a toco 'l pais: durant la Prima Guèra a s'ansédia an Arquà ël comand ëd le trupe anglèis, ch'a resterà dal 1917 al 1921; durant la Sconda Guèra Arquà a ven bombardà da le fòrse aleà e a l'é sede dl'Arsistensa partisan-a. J'agn dël boom econòmich a pòrto a l'insediament d'àutre industrie e a na granda espansion ëd l'edilissia residensial.