Zofia Jerzmanowska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk chemicznych | |
| Specjalność: chemia organiczna, farmacja | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Politechnika Warszawska |
| Odznaczenia | |
 
| |
Zofia Jerzmanowska (ur. 3 października 1906 w Warszawie, zm. 8 listopada 1999 w Łodzi) – polska chemiczka i farmaceutka, profesor zwyczajny Akademii Medycznej w Łodzi. Profesor Uniwersytetu Łódzkiego (1947–1950) i Akademii Medycznej w Łodzi (1950–1977)[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzona w Warszawie jako córka Kazimierza. Tam też zdała maturę (1924) i rozpoczęła studia na wydziale chemicznym Politechniki Warszawskiej[1]. Pracę dyplomową obroniła w 1929 otrzymując tytuł inżyniera chemika[2]. Naukę kontynuowała na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Równocześnie pracowała jako asystentka w Katedrze Chemii Organicznej Politechniki Warszawskiej. Po ukończeniu drugiego kierunku studiów i uzyskaniu tytułu magistra farmacji (1931)[3], rozpoczęła pracę we Lwowie, na wydziale matematyczno-przyrodniczym tamtejszego uniwersytetu. Tam też napisała i obroniła doktorat w zakresie chemii (praca: O pewnych przemianach kwasu etylenoczterokarboksylowego). Od 1935 zajęła się fitochemią (badaniem związków występujących w świecie roślinnym), była to wówczas zupełnie nowa dziedzina chemii[2]. W 1938 odbyła 8-miesięczny staż w tej dziedzinie na Uniwersytecie Wiedeńskim[1]. Habilitowała się 22 lipca 1938 (praca: O hyperynie glikozydzie dziurawca) zostając docentem chemii organicznej na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach[4]. Później kontynuowała pracę w Politechnice Warszawskiej. Podczas II wojny światowej brała udział w tajnym nauczaniu ucząc chemii organicznej. W trakcie powstania warszawskiego trafiła do obozu Dulag 121 Pruszków, a stamtąd do obozu pracy w Neckartenzlingen. Od 1945 zamieszkała w Łodzi, gdzie 1 grudnia 1945 została najpierw profesorem kontraktowym, a wkrótce potem profesorem nadzwyczajnym chemii organicznej w Katedrze Chemii Organicznej Wydziału Farmacji Uniwersytetu Łódzkiego[2][3]. W Akademii Medycznej w Łodzi pełniła funkcje prodziekana i prorektora (1962–1969)[2].
Praca naukowa
[edytuj | edytuj kod]Głównymi polami badawczymi Zofii Jerzmanowskiej była chemia organiczna i fitochemia. Prowadziła badania fitochemiczne poświęcone m.in. strukturze flawonów (żółtych barwników) wyodrębnionych z roślin krajowych oraz nowym przemianom chemicznym w układzie chromonu (barwnika czerwonego lub pomarańczowego). Twórczyni leku miejscowo znieczulającego, chlorowodorku estru dietyloaminoetylowego kwasu acetylosalicylowego (nazwa handlowa Edan, znaczenie wyłącznie historyczne)[1].
Niektóre publikacje[5]
[edytuj | edytuj kod]- Analiza jakościowa związków organicznych (1951),
- Preparatyka organicznych związków chemicznych (1953),
- Substancje roślinne – metody wyodrębniania (t. 1–2, 1967–1970).
Odznaczenie
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)[6]
- odznaka „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1955)[7]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Iwona Arabas: Jerzmanowska Zofia. W: Bolesław Orłowski red.: Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki. T. II: H-Ł. Warszawa: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenamajerów Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 130-131. ISBN 978-83-86062-28-7.
- ↑ a b c d Zofia Jerzmanowska: Autobiografia Zofii Jerzmanowskiej. [dostęp 2017-03-19].
- ↑ a b Zofia Jerzmanowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-08-27].
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 361, 10 września 1938.
- ↑ Szkoła polskiej farmacji. Uczeni i ich dzieła. Prof. dr hab. Zofia Jerzmanowska (1906–1999). [dostęp 2017-03-19].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 99, poz. 1213.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 80, poz. 959
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 125, poz. 1624
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962–1969)
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
