Zespół niewrażliwości na androgeny
| |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Zespół niewrażliwości na androgeny (zespół Morrisa, ang. androgen insensitivity syndrome, Morris syndrome, dawniej określany jako zespół feminizujących jąder, testicular feminization syndrome) – wrodzone zaburzenie rozwoju płciowego spowodowane różnymi mutacjami w genie kodującym receptor wiążący androgeny[1].
Zespół niewrażliwości na androgeny dzieli się na trzy typy: całkowity zespół niewrażliwości na androgeny (CAIS), częściowy zespół niewrażliwości na androgeny (PAIS) oraz łagodny zespół niewrażliwości na androgeny (MAIS).
Etiologia
[edytuj | edytuj kod]W zespole niewrażliwości na androgeny gen SRY na chromosomie Y powoduje wykształcenie jąder, które mogą się zlokalizować w kanale pachwinowym lub pozostać w jamie brzusznej. Jądra syntetyzują męskie hormony płciowe testosteron i dihydrotestosteron, jednak niewrażliwość komórek na te hormony może powodować rozwój warg sromowych i łechtaczki, a prącie i moszna nie powstaną. Jednocześnie produkowany przez jądra hormon antymullerowski (AMH) przyczynia się do tego, że nie powstają jajowody, macica i górna część pochwy[2].
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Zespół niewrażliwości na androgeny dzieli się na trzy kategorie w zależnie od fenotypu: zespół całkowitej niewrażliwości na androgeny (CAIS), zespół częściowej niewrażliwości na androgeny (PAIS) oraz zespół łagodnej niewrażliwości na androgeny (MAIS)[3][4][5]. Skala Quigley może być stosowana w połączeniu z tradycyjnymi trzema klasami AIS w celu dostarczenia dodatkowych informacji dotyczących stopnia maskulinizacji narządów płciowych i jest szczególnie przydatna, gdy diagnozą jest PAIS[4][6].
Całkowita niewrażliwość na androgeny (CAIS)
[edytuj | edytuj kod]Dotyka ona osoby chromosomalnie męskie (XY), jednak osoby te są fenotypowo kobietami (piersi, wargi sromowe, łechtaczka są dobrze wykształcone; cewka moczowa, owłosienie, sylwetka, rysy twarzy są kobiece, brak jest prącia i moszny), występuje jednak brak miesiączki i to jest najczęstsza przyczyna zgłoszenia się osoby z tym zespołem do lekarza[potrzebny przypis]. Są to osoby trwale niepłodne, jednak dobrze wykształcona identyfikacja z płcią żeńską sprawia, że osoby te zakładają rodziny, prowadząc współżycie[potrzebny przypis]. W przypadku postaci niekompletnej zazwyczaj usuwa się jądra (w razie nieusunięcia istnieje 5-20% ryzyko rozwoju procesu nowotworowego), czasem konieczne jest wytworzenie sztucznej pochwy. Częstość występowania CAIS wśród mężczyzn wynosi 1:62 000, a (P)AIS 1:20 000[potrzebny przypis].
Częściowa niewrażliwość na androgeny (PAIS)
[edytuj | edytuj kod]Zespół częściowej niewrażliwości na androgeny rozpoznaje się, gdy stopień niewrażliwości na androgeny u osobnika z kariotypem 46,XY jest na tyle duży, że częściowo zapobiega maskulinizacji narządów płciowych, ale nie jest na tyle duży, by całkowicie zapobiec maskulinizacji narządów płciowych[4][7][8]. Niejednoznaczność narządów płciowych jest często wykrywana podczas badania klinicznego po porodzie i dzięki temu diagnoza może być postawiona w okresie niemowlęcym jako część diagnostyki różnicowej[9][10].
Często występuje niedostateczna maskulinizacja podczas okresu dojrzewania, objawiająca się między innymi poprzez ginekomastię, zmniejszenie owłosienia na ciele czy wysoki głos[11]. Budowa narządów płciowych jest zróżnicowana — od prącia o zmniejszonej wielkości i spodziectwo do nieznacznie powiększonej łechtaczki[4][7]. Prostata jest zazwyczaj mała lub niemożliwa do wyczucia[12][13].
Łagodna niewrażliwość na androgeny (MAIS)
[edytuj | edytuj kod]Osoby z łagodnym zespołem niewrażliwości na androgeny (typ 1 w skali Quigleya) rodzą się z męskim fenotypem i z w pełni zmaskulinizowanymi narządami płciowymi; tę kategorię niewrażliwości na androgeny rozpoznaje się, gdy stopień niewrażliwości na androgeny u osobnika z kariotypem 46,XY jest na tyle duży, że pogarsza wirylizację lub spermatogenezę, ale nie jest na tyle duży, by zaburzyć prawidłowy rozwój męskich narządów płciowych[5][7][14][15]. MAIS jest najłagodniejszą i najmniej zbadaną postacią zespołu niewrażliwości na androgeny[7][16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ McPhaul MJ. Androgen receptor mutations and androgen insensitivity.. „Mol Cell Endocrinol”. 30;198. 1-2, s. 61-7, 2003. DOI: 10.1016/S0303-7207(02)00369-6. PMID: 12573815.
- ↑ Niewrażliwe na androgeny, „niedowiary” [dostęp 2018-03-18] (pol.).
- ↑ Położnictwo i ginekologia, tom 2. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 783-785. ISBN 83-200-3082-X.
- ↑ a b c d Angeliki Galani i inni, Androgen insensitivity syndrome: clinical features and molecular defects, „Hormones (Athens, Greece)”, 7 (3), 2008, s. 217–229, DOI: 10.14310/horm.2002.1201, ISSN 1109-3099, PMID: 18694860 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ a b D. Zuccarello i inni, Detailed functional studies on androgen receptor mild mutations demonstrate their association with male infertility, „Clinical Endocrinology”, 68 (4), 2008, s. 580–588, DOI: 10.1111/j.1365-2265.2007.03069.x, ISSN 1365-2265, PMID: 17970778 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ C. Sultan i inni, Disorders linked to insufficient androgen action in male children, „Human Reproduction Update”, 7 (3), 2001, s. 314–322, DOI: 10.1093/humupd/7.3.314, ISSN 1355-4786, PMID: 11392378 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ a b c d Ieuan A. Hughes, Asma Deeb, Androgen resistance, „Best Practice & Research. Clinical Endocrinology & Metabolism”, 20 (4), 2006, s. 577–598, DOI: 10.1016/j.beem.2006.11.003, ISSN 1521-690X, PMID: 17161333 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Meghan B. Oakes i inni, Complete androgen insensitivity syndrome--a review, „Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology”, 21 (6), 2008, s. 305–310, DOI: 10.1016/j.jpag.2007.09.006, ISSN 1873-4332, PMID: 19064222 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ P.A. Lee, T.R. Brown, H.A. LaTorre, Diagnosis of the partial androgen insensitivity syndrome during infancy, „Journal of the American Medical Association”, 255 (16), 1986, s. 2207–2209, ISSN 0098-7484, PMID: 3959303 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Non-surgical management of Müllerian anomalies, [w:] Aydin Arici, Emre Seli, Non-invasive management of gynecologic disorders, London: Informa Healthcare, 2008, s. 193–202, ISBN 978-0-415-41742-6, OCLC 192027310 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ D.L. Shkolny i inni, Discordant measures of androgen-binding kinetics in two mutant androgen receptors causing mild or partial androgen insensitivity, respectively, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 84 (2), 1999, s. 805–810, DOI: 10.1210/jcem.84.2.5453, ISSN 0021-972X, PMID: 10022458 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ A.L. Boehmer i inni, Genotype versus phenotype in families with androgen insensitivity syndrome, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 86 (9), 2001, s. 4151–4160, DOI: 10.1210/jcem.86.9.7825, ISSN 0021-972X, PMID: 11549642 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Claude J. Migeon i inni, Ambiguous genitalia with perineoscrotal hypospadias in 46,XY individuals: long-term medical, surgical, and psychosexual outcome, „Pediatrics”, 110 (3), 2002, e31, DOI: 10.1542/peds.110.3.e31, ISSN 1098-4275, PMID: 12205281 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Alberto Ferlin i inni, Male infertility and androgen receptor gene mutations: clinical features and identification of seven novel mutations, „Clinical Endocrinology”, 65 (5), 2006, s. 606–610, DOI: 10.1111/j.1365-2265.2006.02635.x, ISSN 0300-0664, PMID: 17054461 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Annastiina Lund i inni, A novel sequence variation in the transactivation regulating domain of the androgen receptor in two infertile Finnish men, „Fertility and Sterility”, 79 Suppl 3, 2003, s. 1647–1648, DOI: 10.1016/s0015-0282(03)00256-5, ISSN 0015-0282, PMID: 12801573 [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Q. Wang, F.J. Ghadessy, E.L. Yong, Analysis of the transactivation domain of the androgen receptor in patients with male infertility, „Clinical Genetics”, 54 (3), 1998, s. 185–192, DOI: 10.1111/j.1399-0004.1998.tb04282.x, ISSN 0009-9163, PMID: 9788719 [dostęp 2022-08-26].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- ANDROGEN INSENSITIVITY SYNDROME; AIS w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)
- REIFENSTEIN SYNDROME w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
