Zaroślówka
| Acrocephalus dumetorum[1] | |||
| Blyth, 1849 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zaroślówka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym zimowiska | |||
Zaroślówka[4], trzciniak zaroślowy (Acrocephalus dumetorum) – gatunek małego ptaka z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae). Monotypowy[5][6]. Nie jest zagrożony.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Zaroślówki są wędrowne. Gniazdują we wschodniej Europie (głównie południowa Finlandia, kraje bałtyckie, Białoruś) na wschód po centralną Rosję (okolice górnego biegu rzeki Leny i południowo-wschodni Ałtaj) i dalej na południe po północny Afganistan. Migrują na zimowiska w południowo-wschodnim subkontynencie indyjskim i w Mjanmie[5].
Jest to gatunek w ekspansji, poszerzający swój zasięg występowania w kierunku zachodnim[7]. Przykładowo, w Finlandii pojawił się dopiero w latach 30. XX wieku[8]. Ukrainę, Białoruś i kraje bałtyckie zaroślówki skolonizowały w latach 40–60. XX wieku. Na Słowacji po raz pierwszy stwierdzono tego ptaka w 2003, na Węgrzech i w Czechach w 2014[9].
W Polsce stwierdzenia odnotowano po raz pierwszy w 1967 i 1977[10]. Obecnie odnotowywana już corocznie, obserwuje się głównie śpiewające samce i ptaki złapane podczas obrączkowania[7]. W latach 1967–2014 zaroślówkę stwierdzono około 200 razy. Zaroślówki obserwowane są głównie w północnej i północno-wschodniej części kraju, ale pojedyncze obserwacje miały miejsce między innymi w Wielkopolsce, na Ziemi Łódzkiej, Mazowszu, Lubelszczyźnie i na Podkarpaciu. W 2014 pierwszy raz stwierdzono tego ptaka na Śląsku[9]. 16 lipca 2011 w Wasilkowie koło Białegostoku odkryto pierwszy w Polsce pewny lęg[11]. Kolejne dwa lęgi stwierdzono w 2021 w woj. podlaskim i warmińsko-mazurskim[12].
Morfologia i rozpoznawanie
[edytuj | edytuj kod]Zaroślówka osiąga długość ciała około 13 cm i masę ciała 8–16 g[5]. Z wyglądu bardzo przypomina trzcinniczka (A. scirpaceus) i łozówkę (A. palustris). Odróżnić ją można po dłuższej brwi, sięgającej za oko, krótkiej projekcji lotek, i po śpiewie – wolniejszym od głosu łozówki, składającym się z różnorodnych, powtarzanych fraz[7].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Zaroślówki gnieżdżą się na różnego typu terenach otwartych, w dolinach rzek, również i lasach liściastych. Często obserwuje się te ptaki na porośniętych wierzbą szarą (łozą; Salix cinerea), na obrzeżach łęgów, a niekiedy i śródpolnych zakrzewieniach. W Indiach na zimowiskach przebywają w różnorodnych środowiskach, od suchych lasów po podmokłe obszary z pojedynczymi krzewami. Żywią się głównie owadami[7].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Przeważnie zaroślówki łączą się w pary, aczkolwiek odnotowywano przypadki poligamii[7]. Ptaki badane w południowo-wschodniej Finlandii przylatywały na obszary lęgowe pod koniec maja lub na początku czerwca; zwykle samce przybywały kilka dni przed samicami. Łączyły się one w pary lub w poligyniczne grupy: samiec+2 samice, samiec+3 samice, a w jednym przypadku w mieszaną międzygatunkowo grupę: samiec zaroślówki + samica zaroślówki i samica łozówki (A. palustris). Samce ustalały wówczas więcej niż 1 terytorium; u monogamicznych samców ma ono średnicę 15–30 m. Zniesienia liczyły 5–6 jaj. Okres inkubacji trwał 12–13 dni, pisklęta przebywały w gnieździe 9–11 dni[8].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje zaroślówkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku (stan w 2021). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o dane organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 20–50 milionów dorosłych osobników. BirdLife International uznaje trend populacji za wzrostowy ze względu na postępującą ekspansję ptaków tego gatunku[13].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Acrocephalus dumetorum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: Blyth's Reed-Warbler Acrocephalus dumetorum. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13].
- ↑ Acrocephalus dumetorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Acrocephalidae Salvin, 1882 (1838) - trzciniaki - Brush, reed and swamp warblers (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-11].
- ↑ a b c Dyrcz, A.: Blyth's Reed-warbler (Acrocephalus dumetorum). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (14 września 2016)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 356. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ a b Pertti Koskimies. Polygyny in Blyth's Red Warbler. „Annales Zoologici Fennici”. 21, s. 239–242, 1984.
- ↑ a b Aleksandra Wasińska, Krzysztof Koźlik, Katarzyna Mazur, Krzysztof Ostrowski & Szymon Beuch. Zaroślówka Acrocephalus dumetorum nowym gatunkiem w awifaunie Śląska. „Ptaki Śląska”. 22, s. 151–155, 2015.
- ↑ G. Neubauer, A. Sikora, T. Stawarczyk. Występowanie, elementy ekologii i metody wykrywania zaroślówki Acrocephalus dumetorum w Polsce. „Notatki Ornitologiczne”. 50, s. 251–267, 2009.
- ↑ Zaroślówka lęgowa w Polsce!. BirdWatching.pl, 2011-07-17. [dostęp 2021-03-11].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
- ↑ Species factsheet: Acrocephalus dumetorum. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-14]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
