Zamek w Czchowie

nr rej. 27 (XII-37/30) z 28.02.1930
Ruina wieży zamku
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Czchów
Położenie na mapie Czchowa Zamek w Czchowie
Położenie na mapie Polski Zamek w Czchowie
Położenie na mapie województwa małopolskiego Zamek w Czchowie
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Zamek w Czchowie
Położenie na mapie gminy Czchów Zamek w Czchowie
49°49′59″N 20°40′38″E/49,833056 20,677222
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Czchowie – ruiny zamku królewskiego z XIII–XIV wieku. Ruiny położone są w Czchowie na wzgórzu zwanym Baszta nad Dunajcem w powiecie brzeskim w województwie małopolskim.

Pierwsza fortyfikacja powstała w tym miejscu w 2. połowie XIII wieku. Składała się z murowanej wieży obronnej (stołpu) otoczonej przez fortyfikacje drewniane, które w kolejnych stuleciach były zastępowane przez mury obronne. Zamek powstał w tym miejscu by kontrolować szlak handlowy biegnący wzdłuż Dunajca i mieścił komorę celną dla towarów przywożonych z Węgier. Zamek w źródłach pisanych pojawia się po raz pierwszy w 1356 r. W XIV i XV wieku dobudowano wokół wieży mur obronny, bramę wjazdową i budynek mieszkalny, będący siedzibą starostów czchowskich. Na zamku mieścił się sąd ziemski. Zamek administracyjnie w drugiej połowie XVI wieku położony był w powiecie sądeckim województwa krakowskiego^[1]. Od połowy XVII wieku zamek był opuszczony i zamieniał się w ruinę.

W drugiej połowie XVIII wieku w zachowanej do dziś wieży mieściło się więzienie; które zostało zlikwidowane po I rozbiorze Polski w 1772 roku.

Ruiny zamku w Czchowie są tematem jednej z litografii Macieja Bogusza Stęczyńskiego i rysunku Adama Gorczyńskiego.

Obecnie zachowała się jedynie częściowo zniszczona (bez górnej kondygnacji) wieża i odsłonięte przez archeologów fundamenty murów.

Głównym obiektem zamku była wolno stojąca, cylindryczna wieża o średnicy 12,5 m i wysokości ok. 20 m. Wybudowano ją w południowej części założenia zamkowego. Wzgórze obiegał mur obwodowy o grubości 1,2–2 m. Przy północno-wschodniej kurtynie znajdował się dom mieszkalny, od południa przylegała prostokątna sień. We wschodniej części muru znajdowała się wieża bramna, przez którą prowadził wjazd na zamek. Zamek zbudowano z piaskowca.

• Czchów
• Zamki nad Dunajcem

• G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Kraków 1983
• J. Marszałek, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1993
• M. Szope, Grodziska i zamczyska województwa tarnowskiego, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1981
• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 137–138. ISBN 978-83-213-4158-3.

• Opis zamku w Czchowie na stronie Zamki Polskie
• Czchów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 777 .