Zaburzenia smaku – zespół objawów związanych z nieprawidłowym odczuwaniem bodźców smakowych. Przyczyn zaburzeń smakowych jest wiele, a ich patogeneza związana jest z uszkodzeniem drogi smakowej. Uszkodzenie może być zlokalizowane w każdym miejscu jej przebiegu: od błony śluzowej języka (kubki smakowe) do kory mózgowej.

Zaburzenia ilościowe

• ageuzja – brak odczuwania wszystkich smaków
• hipogeuzja – zmniejszone odczuwanie bodźców smakowych
• hipergeuzja – nadwrażliwość smakowa: nadmierne odczuwanie bodźców smakowych – szczególnie w endokrynopatiach oraz u niektórych kobiet podczas ciąży lub miesiączki

Zaburzenia jakościowe

• parageuzja – nieprawidłowe odczuwanie smaków
• kakogeuzja – nieprzyjemne odczuwanie bodźców smakowych: na przykład nieprzyjemny metaliczny smak po uszkodzeniu struny bębenkowej
• fantogeuzja – omamy smakowe – odczuwanie smaków pomimo braku bodźca smakowego

• zmiany wrodzone uwarunkowane genetycznie polegające na niewykształceniu kubków smakowych
• zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i języka najczęściej popromienne – jako skutek radioterapii nowotworów zlokalizowanych w obrębie głowy
• po operacjach otolaryngologicznych w obszarze twarzoczaszki, które zaburzają prawidłowe stosunki anatomiczne:
  • resekcje języka
  • rozległe operacje nowotworów dna jamy ustnej
  • rozległe operacje części ustnej gardła i w zakresie podniebienia
  • stan po laryngektomii całkowitej
  • operacje gruczołów ślinowych zmniejszające ilość lub skład wydzielanej śliny do jamie ustnej
  • zabiegi otochirurgiczne w obszarze jamy bębenkowej, których konsekwencją jest przecięcie struny bębenkowej
• choroby ogólnoustrojowe w tym metaboliczne:
  • cukrzyca
  • przewlekła niewydolność nerek
  • choroby wątroby
• zaburzenie gospodarki niektórych pierwiastków śladowych szczególnie cynku i miedzi, które biorą udział w przetwarzaniu bodźców smakowych na poziomie komórkowym – zaburzenia te mogą być także wynikiem wymienionych wyżej chorób ogólnoustrojowych
• awitaminozy szczególnie z grupy B oraz witaminy A
• choroby endokrynologiczne
  • hipotyreoza
  • niedoczynność kory nadnerczy
  • zespół złego wchłaniania – na skutek niedoborów witaminowych i pierwiastków śladowych
• przewlekłe stosowanie używek i środków odurzających
• neuroinfekcje uszkadzające nerwy czaszkowe, którymi biegną bodźce smakowe: (VII, IX, X)
• choroby pasożytnicze: akantameboza
• urazy mózgoczaszki i inne choroby mózgu prowadzące do uszkodzenia kory smakowej
• podrażnienia kory smakowej padaczka z aurą smakową
• zaburzenia smakowe występujące w psychozach np. w schizofrenii
• przewlekłe stosowanie niektórych leków
  • inhibitory pompy protonowej: lanzoprazol
  • cefalosporyny: ceftriakson
  • monobaktamy: aztreonam
  • leki przeciwpierwotniakowe: metronidazol
  • leki przeciwzakrzepowe: fenidion
  • leki hipolipemiczne: klofibrat
  • leki przeciwgrzybicze: amfoterycyna B
  • chemioterapia przeciwnowotworowa: doksorubicyna
  • leki stosowane w leczeniu dny moczanowej: kolchicyna
  • inhibitory konwertazy angiotensyny: kaptopril
  • leki przeciwcukrzycowe: metformina
  • leki przeciwdepresyjne: imipramina

• zaburzenia węchu

• Otorynolaryngologia praktyczna – podręcznik dla studentów i lekarzy. Tom II. red. G. Janczewki. wyd. Via Medica. Gdańsk 2005. ISBN 83-89861-36-4.