Wrotków

Dzielnica Lublina
Bloki przy ul. Nałkowskich oraz boisko szkolne
Dewiza: Ubi concordia, ibi victoria!
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miasto	Lublin
W granicach Lublina	5 października 1954[1]
SIMC	0955443[2]
Powierzchnia	4,49 km²
Wysokość	189 m n.p.m.
Populacja (2018) • liczba ludności	14 952[3]
• gęstość	3300,07 os./km²
Położenie na mapie Lublina
51°12′35″N 22°33′00″E/51,209722 22,550000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wrotków – dawniej podlubelska wieś (do 1954), potem gmina, następnie jedno z lubelskich osiedli, a od 23 lutego 2006 dzielnica Lublina^[4] o charakterze mieszkalnym, przemysłowym i turystycznym.

Wrotków znajduje się w południowej części Lublina w bezpośrednim sąsiedztwie Zalewu Zemborzyckiego i lasu Dąbrowa (na południu) oraz Bystrzycy (na zachodzie). Bystrzyca tworzy granicę Wrotkowa z Majdanem Wrotkowskim, który w 2006 został oddzielony od Wrotkowa i przyłączony do Zemborzyc. Wschodnia i północna część Wrotkowa to głównie tereny przemysłowe. W granicach administracyjnych znajdują się m.in. ulice: Diamentowa, Nałkowskich, Wrotkowska i Zemborzycka (fragment).

Granice administracyjne określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Granice Wrotkowa tworzą: od północy tory PKP, od wschodu ul. Smoluchowskiego – ul. Zemborzycka – ul. Zemborzycką w kierunku ul. Świętochowskiego – ul. Świętochowskiego, od południa ul. Żeglarska, a od zachodu Bystrzyca^[5].

Powierzchnia dzielnicy wynosi 4,49 km²^[6]. Według stanu na 30 czerwca 2018 na pobyt stały na Wrotkowie były zarejestrowane 14 952 osoby^[3].

Organy administracji samorządowej we Wrotkowie reprezentuje Rada Dzielnicy Wrotków, jednostka pomocnicza Rady Miasta Lublin. Rada i Zarząd Dzielnicy Wrotków ma swoją siedzibę przy ul. Nałkowskich 108. Przewodnicząca Rady Dzielnicy Wrotków: Monika Sugier. Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy Wrotków: Katarzyna Jałowiec.^[7]

Podlubelska wieś Wrotków, której nazwa wywodzi się zapewne od jej właściciela o imieniu Wrocisław, występuje w aktach po raz pierwszy w końcu XV w.

Wieś rozwijała się na prawym brzegu Bystrzycy, wzdłuż nadrzecznej drogi, prowadzącej od Zemborzyc i lasu Stary Gaj do miasta. Częściowo również rozwijała się na terenach obecnego Osiedla Nałkowskich^[8].

Pozostałości po wsi Wrotków (stare szopy drewniane i ruiny innych zabudowań gospodarczych) można znaleźć wśród nowszych zabudowań mieszkalnych nieopodal Bystrzycy, a w wypisach z kronik Szkoły Podstawowej nr 30 w Lublinie (której historia sięga drugiej połowy XIX w.) można wyczytać m.in.^[9]:

W wypisach z kronik szkolnych dawnej szkoły podstawowej we Wrotkowie znajdują się również inne szczątkowe informacje związane z historią dzielnicy:

• w 1902 r. szkoła istniała już jako wrotkowska gminna jednoczasowa szkoła początkowa;
• w dniu 1 września 1939 r. w budynku szkolnym w gminie Wrotków (w którym od 2005 r. ma siedzibę Środowiskowy Dom Samopomocy) odbyła się mobilizacja;
• 24 września 1939 r. do Wrotkowa przybyły wojska niemieckie;
• w kwietniu 1941 r. budynek szkolny został zajęty na kwatery dla wojska;
• 22 lipca 1944 r. do Wrotkowa weszły wojska radzieckie^[10].

Rozrost administracyjnych granic Lublina nastąpił po II wojnie światowej.

W 1955 r. szkoła wrotkowska otrzymała numer 30, bowiem w latach 1955–1959 status miejski rozciągnięto na tereny przeznaczone pod planowaną nową zabudowę, zyskując przestrzeń pod obiekty przemysłowe, komunalne i mieszkaniowe. I tak w granicach Lublina znalazł się m.in. Wrotków i Majdan Wrotkowski^[11].

Południowe i zachodnie obszary wsi Wrotków zostały włączone do miasta Lublin w 1961 r., bowiem realizowano tu nową dzielnicę przemysłowo-składową, w której powstały nowe ulice: Diamentowa, Energetyków, Przy Bocznicy, Budowlana, łączące rejony Wrotkowa północnego i ul. Nowy Świat z ul. Zemborzycką^[12].

Słowo dzielnica w odniesieniu do Wrotkowa pada w cytowanych już powyżej wypisach z kronik szkolnych, tym razem z lat 1962–1963^[13]:

Pomiędzy rejonem przemysłowo-składowym i wsią Wrotków w latach 1974–1980 wybudowano osiedle mieszkaniowe im. Wacława i Zofii Nałkowskich (ul. Nałkowskich, ul. Samsonowicza, ul. Romera), a z czasem zaczęły powstawać nowe ulice (m.in.: ul. Medalionów, ul. Fulmana, ul. Domeyki i nowe osiedla (Osiedle „Łąkowa”, Osiedle „Słoneczny Dom”, „Osiedle Zielone”).

Do 23 lutego 2006 r. Wrotków był i osiedlem i dzielnicą Lublina zarazem: jako osiedle kojarzono go głównie z Osiedlem Nałkowskich, na terenie którego swoją siedzibę miała Rada Osiedla „Wrotków” (obecnie Rada Dzielnicy Wrotków), a jako dzielnica figurował na mapach miasta.

Granicę wschodnią Wrotkowa tworzyły wtedy tereny dawnego tzw. obozu południowego na Dziesiątej, od północy obejmował m.in. obszary przemysłu wzdłuż ul. Krochmalnej i łąki za cukrownią aż po Park Ludowy, a od zachodu Majdan Wrotkowski i tereny rolne graniczące ze Starym Gajem^[14].

Osiedla mieszkaniowe skupiają się głównie w południowo-zachodniej części dzielnicy. W jej granicach administracyjnych znajdują się osiedla: Osiedle Nałkowskich, „Łąkowa”, „Słoneczny Dom”, „Zielone” i „Marina”. Najstarsze jest Osiedle Nałkowskich, które powstawało w latach 70. i 80. XX w. Osiedle „Łąkowa” powstało w latach 90., a „Słoneczny Dom” oraz „Zielone” to nowe osiedla (XXI w.).

Skupiska czteropiętrowych bloków mieszkalnych (typu klatkowiec) bezpośrednio sąsiadują z budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi wolnostojącymi lub w zabudowie bliźniaczej (np. przy ul. Romera), a dziesięciopiętrowych bloków mieszkalnych jest w dzielnicy Wrotków niewiele (tylko przy ul. Samsonowicza).

W centrum osiedla wzdłuż deptaka tzw. rodzinnego (w pobliżu siedziby Spółdzielni Mieszkaniowej im. W.Z. Nałkowskich) wybudowano nowoczesne bloki mieszkalne (koniec lat 90. XX w. i początek XXI w.), a wśród skupisk starszych i nowszych bloków powstało kilka placów zabaw dla dzieci.

Na Osiedlu „Słoneczny Dom” oraz „Osiedlu Zielonym” nie ma budynków wielkopłytowych. Dominuje tam nowoczesna zabudowa mieszkalna. Największe skupiska domów jednorodzinnych (parterowych, jednopiętrowych i wielopiętrowych) znajdują się przy ul. Nałkowskich oraz przy ul. Romera. Wiele domów parterowych przy ul. Nałkowskich (głównie nad rzeką) tworzyło kiedyś wiejską zabudowę Wrotkowa. Domy jednopiętrowe i wielopiętrowe zarówno wolno stojące, jak i w zabudowie bliźniaczej (głównie przy ul. Romera) w większości zostały wybudowane w latach 70., 80. i 90. XX w.

Na terenie Wrotkowa znajdują się dwa rzymskokatolickie kościoły parafialne (pw. Miłosierdzia Bożego i pw. Św. Jana Pawła II), a także dwa zbory Świadków Jehowy (Lublin-Nałkowskich oraz Lublin-Zemborzycka)^[15].

Północno-wschodnia część dzielnicy ma charakter przemysłowy. Swoje siedziby mają tam m.in.: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrociepłownia Lublin-Wrotków, Herbapol Lublin S.A., Lubella S.A., Sipma S.A., Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych S.A.^[16], Agroma w Lublinie Sp. z o.o.^[17], Spółdzielnia Pszczelarska APIS, Filia nr 26 GLS Poland Sp. z o.o.^[18], Elektromontaż-Lublin Sp. z o.o.^[19], Zakłady Tytoniowe w Lublinie S.A.^[20], Karpacka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Lublinie^[21], Przedsiębiorstwo Wielobranżowe ELPIE Sp. z o.o.^[22], FS HOLDING S.A. Zakład Przemysłu Drzewnego^[23].

Większość obiektów usługowych zlokalizowana jest w niewielkich pasażach handlowo-usługowych przy deptaku tzw. rodzinnym przy ul. Nałkowskich, przy ul. Fulmana oraz przy ul. Domeyki, a także w lokalach prywatnych właścicieli domów jednorodzinnych przy ul. Romera.

W dzielnicy Wrotków działają różne ośrodki pomocy społecznej i wsparcia:

• Środowiskowy Dom Samopomocy^[24]
• Filia Nr 5 MOPR (Sekcja Pracy Socjalnej Nr 20)
• Dzienny Ośrodek Wsparcia – Centrum Aktywizacji i Rozwoju Seniorów Filii Nr 5 MOPR)
• Ośrodek Wspierania Rozwoju Stowarzyszenia „Jestem” (w ramach którego działa Niepubliczna Placówka Wychowania Pozaszkolnego „Akademia Przedszkolaka” oraz Przedszkole Niepubliczne „Akademia Wesołych Przedszkolaków”)^[25]
• Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna przy Ośrodku Wspierania Rozwoju w Lublinie^[26]
• Towarzystwo „Nowa Kuźnia” (dawniej Lubelskie Towarzystwo Zapobiegania Patologiom Społecznym „Kuźnia”)^[27]

W dzielnicy Wrotków funkcjonują:

• żłobek – Żłobek nr 8 Miejski Zespół Żłobków^[28]
• przedszkola – Przedszkole nr 66 (publiczne), Przedszkole nr 78 (publiczne), Przedszkole Niepubliczne „Akademia Wesołych Przedszkolaków”^[29], Niepubliczne Przedszkole „Martynka”^[30]
• szkoła podstawowa – Szkoła Podstawowa nr 30^[31]
• gimnazja – Gimnazjum nr 3^[32] oraz Gimnazjum nr 4 i Gimnazjum Dla Dorosłych
• zespół szkół młodzieżowych i dla dorosłych (technikum, zasadnicza szkoła zawodowa) – Zespół Szkół nr 6^[33]

Działalność kulturalną prowadzą różne współpracujące ze sobą w tym zakresie instytucje (szkoły, parafia, rada dzielnicy, ośrodki pomocy społecznej i wsparcia) oraz:

• Filia nr 31 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie^[34],
• Klub Osiedlowy „Źródło” Spółdzielni Mieszkaniowej im. W.Z. Nałkowskich (osiedlowy klub kultury finansowany przez Wydział Kultury Urzędu Miasta Lublin)^[35].

Wrotków znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Bystrzycy, wzdłuż której prowadzi lubelska ścieżka rowerowa wprost na ul. Żeglarską i nad Zalew Zemborzycki. Inną atrakcją we Wrotkowie był Tor Kartingowy „Lublin” Polskiego Związku Motorowego^[36] przy ul. Zemborzyckiej 85^[37], w miejsce którego zaplanowano zabudowę mieszkalną^[38].

Poza tym na Wrotkowie ma siedzibę Zarząd Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Lublinie^[39], znajduje się kompleks sportowy z krytym basenem, torem dla rolkarzy i nowoczesnym boiskiem ze sztuczną murawą (obiekty sportowe Szkoły Podstawowej nr 30 oraz Gimnazjum nr 3 w Lublinie), a także działa Osiedlowe Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „VROTCOVIA”^[40] (inicjatywa absolwentów Szkoły Podstawowej nr 30 i Gimnazjum nr 3 w Lublinie), które przekształca się w ligowy półprofesjonalny klub piłkarski Vrotcovia Lublin^[41].

• Strona Centrum Jana Pawła II w Lublinie. jp2.kuria.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-14)].
• Premier w EC Lublin-Wrotków (Serwis informacyjny PGE Lubelskich Zakładów Energetycznych S.A.)
• Wrotków staje się coraz modniejszy („Kurier Lubelski”)
• Wrotków to nie osiedle. To planeta. Kulturalna („Kurier Lubelski” – Lublin 2016)
• Słoneczny Wrotków kusi nas („Kurier Lubelski”)
• Słoneczny Wrotków – Scena nad Zalewem Zemborzyckim (galeria zdjęć z koncertów)
• Stowarzyszenie Przyjaciół Dzielnicy Wrotków