Reforma administracyjna Polski (1975) — reforma zmieniająca podział administracyjny Polski, wraz z którą porzucono trójstopniowy podział administracyjny kraju (województwo-powiat-gmina) i zastąpiono go nowym, dwustopniowym podziałem (województwo-gmina), obowiązującym od 1 czerwca 1975 roku^[1].

Ustawą z dnia 28 maja 1975 roku wprowadzono w Polsce dwustopniowy podział administracyjny^[1]. Reforma była końcowym etapem kolejnych przemian administracyjnych trwających od momentu likwidacji gmin, a w ich miejsce wprowadzenia gromad pod koniec 1954 roku^[2]. Stopniowe likwidowanie słabych ludnościowo, ekonomicznie, infrastrukturalnie i rozwojowo gromad rozpoczęto pod koniec lat 50. i kontynuowano etapowo przez lata 60.^[3]. Na początku lat 70. dużo większe i o znacznie zmniejszonej ilości gromady coraz bardziej przypominały gminy, które w końcu reaktywowano z dniem 1 stycznia 1973 roku (jednocześnie likwidując gromady a także osiedla) ^[4]. Manipulacje na szczeblu powiatowym rozpoczęto powołaniem pod koniec 1972 roku największego powiatu w Polsce – bieszczadzkiego, utworzonego z trzech skomasowanych powiatów^[5]. W kolejnych latach (1973 i 1975) przeprowadzono wielką akcję przyłączania (bądź łączenia) jednostek administracyjnych (zarówno miast jak i gmin) do większych sąsiednich ośrodków miejskich. Spowodowało to znaczne zredukowanie niektórych powiatów pod względem administracyjnym (nabardziej drastycznym przykładem był powiat tyski o 16 jednostkach, który w przeddzień reformy składał się już tylko z trzech enklaw miejskich)^[6][7][8].

Tak więc z dniem 1 czerwca 1975 roku zlikwidowano 314 powiatów a w miejsce 17 województw i 5 miast wydzielonych (Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław i Poznań) wprowadzono nowy podział na 49 województw^[9]. Poza województwami, jednostkami administracyjnymi stopnia wojewódzkiego były także miasto stołeczne Warszawa oraz miasta Kraków, Łódź i Wrocław, co wpłynęło na oficjalne określenie województwa warszawskiego jako stołeczne a krakowskiego i łódzkiego jako miejskie (województwo wrocławskie i Wrocław posiadało wspólną Radę Narodową). Obok gmin, jako jednostek stopnia podstawowego, w większych miastach działały także dzielnice^[1]. Charakterystyczne dla postreformalnego podziału było to, iż tylko nieliczne województwa miały więcej niż 1 milion mieszkańców oraz fakt że stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe prowincjonalne miasta, w których właśnie dzięki awansowi do rangi miasta wojewódzkiego nastąpił rozwój gospodarczy. Pociągnęło to za sobą znaczne wydatki, powiązane z budową m.in. nowych Komitetów Wojewódzkich PZPR, urzędów wojewódzkich, sądów, prokuratur i komend wojewódzkich MO^[9].

Oficjalnym celem reformy było dostosowanie podziału administracyjnego do potrzeb przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, lepsze zaspokajanie rosnących potrzeb społeczeństwa oraz usprawienie zarządzania gospodarką narodową oraz funkcjonawania organów władzy i administracji państwowej^[1]. Rzeczywistwym powodem mogła jednak być obawa władz centralnych w Warszawie przed rosnącymi w siłę ekonomiczną i administracyjną dotychczasowymi województwami, co z kolei mogłoby mieć wpływ na ich usamodzielnianie się względem centrali^[9]. Zwłaszcza obawa przed potęgą największych, gęsto zaludnionych i silnie uprzemysłowionych województw (warszawskiego, łódzkiego, krakowskiego^[10]) spowodowało pozornie nielogiczne utworzenie najmniejszych województw wokół największych miast^[9]. Ostatecznie Podział administracyjny Polski 1975–1998 został zniesiony wraz z kolejną reformą administracyjną, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku^[11].

Stan na: 1 czerwca 1975
Główne źródła:
• Polska - Zarys encyklopedyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1974
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92)
• Mapa administracyjna PRL, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław, 1975
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach

Nowe województwo	Utworzone ze starych województw:
Bialskopodlaskie 6 miast + 35 gmin Biała Podlaska	z lubelskiego: powiat bialski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat radzyński – (9 z 13 jednostek) powiat parczewski – (6 z 8 jednostek) powiat włodawski – (5 z 12 jednostek) powiat łukowski – (1 z 12 jednostek) z warszawskiego: powiat łosicki – (7 z 9 jednostek)
Białostockie 17 miast + 54 gminy Białystok	z białostockiego: powiat miejski Białystok powiat białostocki – (w całości, 17 z 17 jednostek) powiat bielski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat hajnowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat sokólski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat siemiatycki – (9 z 12 jednostek) powiat moniecki – (7 z 10 jednostek) powiat łapski – (6 z 7 jednostek) powiat dąbrowski – (4 z 5 jednostek)
Bielskie 18 miast + 52 gminy Bielsko-Biała	z krakowskiego: powiat żywiecki – (w całości, 16 z 16 jednostek) powiat wadowicki – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat oświęcimski – (10 z 12 jednostek) powiat suski – (7 z 11 jednostek) powiat chrzanowski – (2 z 18 jednostek) z katowickiego: powiat miejski Bielsko-Biała powiat miejski Cieszyn powiat cieszyński – (12 z 13 jednostek) powiat bielski – (8 z 11 jednostek)
Bydgoskie 27 miast + 61 gmin Bydgoszcz	z bydgoskiego: powiat miejski Bydgoszcz powiat miejski Inowrocław powiat inowrocławski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat świecki – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat bydgoski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat mogileński – (9 z 10 jednostek) powiat szubiński – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat sępoleński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat tucholski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat żniński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat chojnicki – (7 z 10 jednostek) powiat wyrzyski – (5 z 12 jednostek) powiat chełmiński – (1 z 8 jednostek)
Chełmskie 4 miasta + 25 gmin Chełm	z lubelskiego: powiat miejski Chełm powiat chełmski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat włodawski – (7 z 12 jednostek) powiat krasnostawski – (5 z 12 jednostek) powiat hrubieszowski – (2 z 12 jednostek) powiat parczewski – (1 z 8 jednostek)
Ciechanowskie 9 miast + 51 gmin Ciechanów	z warszawskiego: powiat ciechanowski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat mławski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat płoński – (10 z 11 jednostek) powiat pułtuski – (8 z 10 jednostek) powiat żuromiński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat sierpecki – (3 z 10 jednostek) powiat przasnyski – (2 z 10 jednostek) powiat makowski – (1 z 10 jednostek) z olsztyńskiego: powiat działdowski – (w całości, 8 z 8 jednostek)
Częstochowskie 17 miast + 58 gmin Częstochowa	z katowickiego: powiat miejski Częstochowa powiat kłobucki – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat częstochowski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat lubliniecki – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat myszkowski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat zawierciański – (2 z 10 jednostek[12]) z łódzkiego: powiat radomszczański – (5 z 15 jednostek) powiat pajęczański – (4 z 10 jednostek) powiat wieluński – (3 z 15 jednostek) z kieleckiego: powiat włoszczowski – (8 z 12 jednostek) z opolskiego: powiat oleski – (6 z 8 jednostek)
Elbląskie 15 miast + 43 gminy Elbląg	z gdańskiego: powiat miejski Elbląg powiat sztumski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat elbląski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat malborski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat nowodworsko-gdański – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat kwidzyński – (w całości, 6 z 6 jednostek) z olsztyńskiego: powiat braniewski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat pasłęcki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat iławski – (5 z 8 jednostek) powiat morąski – (1 z 6 jednostek)
Gdańskie 19 miast + 56 gmin Gdańsk	z gdańskiego: powiat miejski Gdańsk powiat miejski Gdynia powiat miejski Sopot powiat miejski Tczew powiat starogardzki – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat kartuski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat kościerski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat tczewski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat gdański – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat pucki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat wejherowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat lęborski – (2 z 8 jednostek) z bydgoskiego: powiat chojnicki – (1 z 10 jednostek)
Gorzowskie 21 miast + 49 gmin Gorzów Wielkopolski	z zielonogórskiego: powiat miejski Gorzów Wielkopolski powiat gorzowski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat strzelecki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat międzyrzecki – (8 z 10 jednostek) powiat sulęciński – (7 z 8 jednostek) powiat słubicki – (5 z 8 jednostek) ze szczecińskiego: powiat choszczeński – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat myśliborski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat chojeński – (3 z 13 jednostek) z poznańskiego: powiat międzychodzki – (3 z 7 jednostek) powiat nowotomyski – (1 z 15 jednostek)
Jeleniogórskie 26 miast + 29 gmin Jelenia Góra	z wrocławskiego: powiat miejski Jelenia Góra powiat jeleniogórski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat lwówecki – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat lubański – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat zgorzelecki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat kamiennogórski – (6 z 7 jednostek) powiat bolesławiecki – (5 z 7 jednostek) powiat złotoryjski – (2 z 8 jednostek) powiat jaworski – (2 z 7 jednostek)
Kaliskie 20 miast + 54 gminy Kalisz	z poznańskiego: powiat miejski Kalisz powiat miejski Ostrów Wielkopolski powiat kaliski – (13 z 15 jednostek) powiat ostrowski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat kępiński – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat ostrzeszowski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat krotoszyński – (8 z 12 jednostek) powiat pleszewski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat jarociński – (6 z 7 jednostek) z łódzkiego: powiat wieruszowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) z wrocławskiego: powiat sycowski – (5 z 7 jednostek)
Katowickie 47 miast + 61 gmin Katowice	z katowickiego: powiat miejski Będzin powiat miejski Bytom powiat miejski Chorzów powiat miejski Czeladź powiat miejski Dąbrowa Górnicza powiat miejski Gliwice powiat miejski Katowice powiat miejski Mysłowice powiat miejski Ruda Śląska powiat miejski Rybnik powiat miejski Siemianowice Śląskie powiat miejski Sosnowiec powiat miejski Świętochłowice powiat miejski Tychy powiat miejski Zabrze powiat miejski Zawiercie powiat rybnicki – (w całości, 12 z 12 jednostek[13]) powiat gliwicki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat tarnogórski – (w całości, 8 z 8 jednostek[14]) powiat zawierciański – (8 z 10 jednostek[12]) powiat pszczyński – (w całości, 6 z 6 jednostek[15]) powiat wodzisławski – (w całości, 6 z 6 jednostek[16]) powiat będziński – (w całości, 4 z 4 jednostek[17]) powiat tyski – (w całości, 3 z 3 jednostek[18]) powiat bielski – (3 z 11 jednostek) powiat cieszyński – (1 z 13 jednostek) z krakowskiego: powiat miejski Jaworzno powiat chrzanowski – (10 z 18 jednostek) powiat olkuski – (10 z 15 jednostek) powiat oświęcimski – (2 z 12 jednostek) z opolskiego: powiat miejski Racibórz powiat raciborski – (w całości, 8 z 8 jednostek)
Kieleckie 17 miast + 83 gminy Kielce	z kieleckiego: powiat miejski Kielce powiat miejski Ostrowiec Świętokrzyski powiat miejski Skarżysko-Kamienna powiat miejski Starachowice powiat kielecki – (w całości, 19 z 19 jednostek) powiat buski – (w całości, 14 z 14 jednostek) powiat kazimierski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat jędrzejowski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat konecki – (9 z 13 jednostek) powiat pińczowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat starachowicki[19] - (6 z 9 jednostek) powiat opatowski – (5 z 14 jednostek) powiat włoszczowski – (3 z 12 jednostek) powiat staszowski – (2 z 10 jednostek) powiat lipski – (1 z 8 jednostek) powiat szydłowiecki – (1 z 8 jednostek) z krakowskiego: powiat miechowski – (7 z 11 jednostek) powiat proszowicki – (1 z 9 jednostek)
Konińskie 18 miast + 45 gmin Konin	z poznańskiego: powiat miejski Konin[20] powiat koniński – (w całości, 17 z 17 jednostek) powiat kolski – (13 z 15 jednostek) powiat turecki – (11 z 13 jednostek) powiat słupecki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat gnieźnieński – (3 z 12 jednostek) powiat wrzesiński – (2 z 8 jednostek) z łódzkiego: powiat łęczycki – (2 z 11 jednostek) powiat poddębicki – (2 z 9 jednostek) powiat kutnowski – (1 z 14 jednostek) z bydgoskiego: powiat włocławski – (2 z 17 jednostek) powiat mogileński – (1 z 10 jednostek) powiat radziejowski – (1 z 8 jednostek)
Koszalińskie 17 miast + 40 gmin Koszalin	z koszalińskiego: powiat miejski Koszalin powiat koszaliński – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat szczecinecki – (9 z 11 jednostek) powiat drawski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat białogardzki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat kołobrzeski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat świdwiński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat sławieński – (6 z 9 jednostek) powiat miastecki – (2 z 9 jednostek)
Krakowskie (miejskie)[21] 10 miast + 47 gmin Kraków	z obrębu miasta wydzielonego Kraków: powiat miejski Kraków z krakowskiego: powiat krakowski – (w całości, 16 z 16 jednostek) powiat myślenicki – (12 z 13 jednostek) powiat proszowicki – (8 z 9 jednostek) powiat chrzanowski – (6 z 18 jednostek) powiat olkuski – (5 z 15 jednostek) powiat bocheński – (5 z 13 jednostek) powiat miechowski – (4 z 11 jednostek)
Krośnieńskie 11 miast + 42 gminy Krosno	z rzeszowskiego: powiat miejski Sanok[22] powiat bieszczadzki[23] - (w całości, 16 z 16 jednostek) powiat krośnieński – (w całości, 15 z 15 jednostek) powiat jasielski – (10 z 13 jednostek) powiat brzozowski – (8 z 10 jednostek) powiat gorlicki – (3 z 14 jednostek)
Legnickie 11 miast + 31 gmin Legnica	z wrocławskiego: powiat miejski Legnica powiat lubiński – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat legnicki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat złotoryjski – (6 z 8 jednostek) powiat jaworski – (4 z 7 jednostek) powiat bolesławiecki – (2 z 7 jednostek) powiat średzki – (1 z 6 jednostek) z zielonogórskiego: powiat głogowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat szprotawski – (2 z 8 jednostek)
Leszczyńskie 19 miast + 34 gminy Leszno	z poznańskiego: powiat miejski Leszno powiat gostyński – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat rawicki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat kościański – (9 z 14 jednostek) powiat leszczyński – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat krotoszyński – (4 z 12 jednostek) powiat wolsztyński – (1 z 6 jednostek) z wrocławskiego: powiat górowski – (w całości, 6 z 6 jednostek) z zielonogórskiego: powiat wschowski – (5 z 8 jednostek)
Lubelskie 17 miast + 63 gminy Lublin	z lubelskiego: powiat miejski Lublin powiat lubartowski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat lubelski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat puławski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat opolsko-lubelski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat kraśnicki – (7 z 13 jednostek) powiat bełżycki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat bychawski – (5 z 7 jednostek) powiat radzyński – (4 z 13 jednostek) powiat krasnostawski – (2 z 12 jednostek) powiat parczewski – (1 z 8 jednostek) z warszawskiego: powiat rycki – (6 z 8 jednostek)
Łomżyńskie 12 miast + 46 gmin Łomża	z białostockiego: powiat łomżyński – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat grajewski – (10 z 11 jednostek) powiat kolneński – (9 z 10 jednostek) powiat wysokomazowiecki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat zambrowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat siemiatycki – (3 z 12 jednostek) powiat moniecki – (3 z 10 jednostek) powiat łapski – (1 z 7 jednostek) z warszawskiego: powiat ostrowski – (4 z 11 jednostek)
Łódzkie (miejskie)[21] 8 miast + 12 gmin Łódź	z obrębu miasta wydzielonego Łódź: powiat miejski Łódź z łódzkiego: powiat miejski Pabianice powiat miejski Zgierz powiat łódzki – (8 z 12 jednostek) powiat brzeziński – (3 z 13 jednostek) powiat łęczycki – (3 z 11 jednostek) powiat łowicki – (2 z 13 jednostek) powiat łaski – (1 z 12 jednostek)
Nowosądeckie 14 miast + 54 gminy Nowy Sącz	z krakowskiego: powiat miejski Nowy Sącz powiat miejski Zakopane powiat nowosądecki – (w całości, 20 z 20 jednostek) powiat nowotarski – (w całości, 19 z 19 jednostek) powiat limanowski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat suski – (4 z 11 jednostek) powiat myślenicki – (1 z 13 jednostek) z rzeszowskiego: powiat gorlicki – (10 z 14 jednostek)
Olsztyńskie 21 miast + 55 gmin Olsztyn	z olsztyńskiego: powiat miejski Olsztyn powiat kętrzyński – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat olsztyński – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat bartoszycki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat lidzbarski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat biskupiecki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat ostródzki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat szczycieński – (7 z 8 jednostek) powiat nidzicki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat morąski – (5 z 6 jednostek) powiat mrągowski – (4 z 6 jednostek) powiat iławski – (3 z 8 jednostek) powiat nowomiejski – (2 z 7 jednostek)
Opolskie 32 miasta + 79 gmin Opole	z opolskiego: powiat miejski Brzeg powiat miejski Nysa powiat miejski Opole powiat opolski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat strzelecki – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat kozielski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat nyski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat głubczycki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat kluczborski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat krapkowicki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat prudnicki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat grodkowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat namysłowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat niemodliński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat brzeski – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat oleski – (2 z 8 jednostek)
Ostrołęckie 9 miast + 40 gmin Ostrołęka	z warszawskiego: powiat ostrołęcki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat makowski – (9 z 10 jednostek) powiat przasnyski – (8 z 10 jednostek) powiat ostrowski – (7 z 11 jednostek) powiat wyszkowski – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat wołomiński – (5 z 16 jednostek) powiat pułtuski – (2 z 10 jednostek) z białostockiego: powiat kolneński – (1 z 10 jednostek) z olsztyńskiego: powiat szczycieński – (1 z 8 jednostek)
Pilskie 24 miasta + 43 gminy Piła	z poznańskiego: powiat miejski Piła powiat chodzieski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat czarnkowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat wągrowiecki – (7 z 10 jednostek) powiat trzcianecki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat obornicki – (3 z 7 jednostek) powiat szamotulski – (2 z 11 jednostek) z koszalińskiego: powiat wałecki – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat złotowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat szczecinecki – (2 z 11 jednostek) z bydgoskiego: powiat wyrzyski – (7 z 12 jednostek)
Piotrkowskie 10 miast + 54 gminy Piotrków Trybunalski	z łódzkiego: powiat miejski Piotrków Trybunalski powiat miejski Tomaszów Mazowiecki powiat piotrkowski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat radomszczański – (10 z 15 jednostek) powiat bełchatowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat brzeziński – (5 z 13 jednostek) powiat rawski – (5 z 13 jednostek) powiat łaski – (3 z 12 jednostek) powiat łódzki – (3 z 12 jednostek) powiat pajęczański – (2 z 10 jednostek) z kieleckiego: powiat opoczyński – (10 z 12 jednostek) powiat konecki – (3 z 13 jednostek) powiat włoszczowski – (1 z 12 jednostek)
Płockie 9 miast + 44 gminy Płock	z warszawskiego: powiat miejski Płock powiat płocki – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat gostyniński – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat sierpecki – (7 z 10 jednostek) powiat płoński – (1 z 11 jednostek) powiat sochaczewski – (1 z 10 jednostek) z łódzkiego: powiat kutnowski – (13 z 14 jednostek) powiat łęczycki – (6 z 11 jednostek) powiat łowicki – (1 z 13 jednostek)
Poznańskie 33 miasta + 57 gmin Poznań	z obrębu miasta wydzielonego Poznań: powiat miejski Poznań z poznańskiego: powiat miejski Gniezno powiat poznański – (w całości, 16 z 16 jednostek) powiat nowotomyski – (12 z 15 jednostek) powiat śremski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat gnieźnieński – (9 z 12 jednostek) powiat szamotulski – (9 z 11 jednostek) powiat średzki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat wrzesiński – (6 z 8 jednostek) powiat kościański – (5 z 14 jednostek) powiat międzychodzki – (4 z 7 jednostek) powiat obornicki – (4 z 7 jednostek) powiat wągrowiecki – (3 z 10 jednostek) powiat wolsztyński – (2 z 6 jednostek) powiat jarociński – (1 z 7 jednostek)
Przemyskie 9 miast + 35 gmin Przemyśl	z rzeszowskiego: powiat miejski Przemyśl powiat jarosławski – (w całości, 14 z 14 jednostek) powiat przemyski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat lubaczowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat przeworski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat brzozowski – (2 z 10 jednostek)
Radomskie 15 miast + 61 gmin Radom	z kieleckiego: powiat miejski Radom powiat kozienicki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat radomski - (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat białobrzeski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat przysuski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat szydłowiecki – (7 z 8 jednostek) powiat zwoleński – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat lipski – (6 z 8 jednostek) powiat starachowicki[19] - (3 z 9 jednostek) powiat opoczyński – (2 z 12 jednostek) powiat konecki – (1 z 13 jednostek) z warszawskiego: powiat grójecki – (12 z 13 jednostek) z łódzkiego: powiat rawski – (2 z 13 jednostek)
Rzeszowskie 13 miast + 49 gmin Rzeszów	z rzeszowskiego: powiat miejski Rzeszów powiat rzeszowski – (w całości, 15 z 15 jednostek) powiat łańcucki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat leżajski – (9 z 10 jednostek) powiat kolbuszowski – (8 z 9 jednostek) powiat ropczycki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat strzyżowski – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat mielecki – (6 z 10 jednostek) powiat stalowowolski[24] - (1 z 11 jednostek)
Siedleckie 12 miast + 66 gmin Siedlce	z warszawskiego: powiat miejski Siedlce powiat garwoliński – (w całości, 14 z 14 jednostek) powiat miński – (12 z 13 jednostek) powiat siedlecki – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat węgrowski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat sokołowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat wołomiński – (3 z 16 jednostek) powiat otwocki – (3 z 10 jednostek) powiat łosicki – (2 z 9 jednostek) powiat rycki – (2 z 8 jednostek) z lubelskiego: powiat łukowski – (11 z 12 jednostek)
Sieradzkie 9 miast + 43 gminy Sieradz	z łódzkiego: powiat miejski Zduńska Wola powiat sieradzki – (w całości, 15 z 15 jednostek) powiat wieluński – (12 z 15 jednostek) powiat łaski – (8 z 12 jednostek) powiat poddębicki – (7 z 9 jednostek) powiat pajęczański – (4 z 10 jednostek) powiat łódzki – (1 z 12 jednostek) z poznańskiego: powiat kaliski – (2 z 15 jednostek) powiat turecki – (2 z 13 jednostek)
Skierniewickie 9 miast + 37 gmin Skierniewice	z łódzkiego: powiat skierniewicki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat łowicki – (10 z 13 jednostek) powiat rawski – (6 z 13 jednostek) powiat brzeziński – (5 z 13 jednostek) z warszawskiego: powiat miejski Żyrardów powiat grodzisko-mazowiecki – (7 z 10 jednostek) powiat sochaczewski – (7 z 10 jednostek)
Słupskie 11 miast + 39 gmin Słupsk	z koszalińskiego: powiat miejski Słupsk powiat słupski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat bytowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat człuchowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat miastecki – (7 z 9 jednostek) powiat sławieński – (3 z 9 jednostek) z gdańskiego: powiat lęborski – (6 z 8 jednostek) z bydgoskiego: powiat chojnicki – (2 z 10 jednostek)
Suwalskie 14 miast + 50 gmin Suwałki	z białostockiego: powiat suwalski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat augustowski – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat ełcki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat olecki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat sejneński – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat gołdapski – (w całości, 5 z 5 jednostek) powiat grajewski – (1 z 11 jednostek) powiat dąbrowski – (1 z 5 jednostek) z olsztyńskiego: powiat piski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat giżycki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat węgorzewski – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat mrągowski – (2 z 6 jednostek)
Szczecińskie 29 miast + 59 gmin Szczecin	ze szczecińskiego: powiat miejski Szczecin powiat miejski Stargard Szczeciński[25] powiat miejski Świnoujście[26] powiat stargardzki – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat pyrzycki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat chojeński – (10 z 13 jednostek) powiat gryficki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat kamieński[27] - (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat goleniowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat gryfiński – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat łobeski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat nowogardzki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat szczeciński – (w całości, 7 z 7 jednostek)
Tarnobrzeskie 13 miast + 55 gmin Tarnobrzeg	z rzeszowskiego: powiat miejski Stalowa Wola powiat tarnobrzeski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat stalowowolski[24] - (10 z 11 jednostek) powiat leżajski – (1 z 10 jednostek) powiat mielecki – (1 z 10 jednostek) powiat kolbuszowski – (1 z 9 jednostek) z kieleckiego: powiat sandomierski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat opatowski – (9 z 14 jednostek) powiat staszowski – (8 z 10 jednostek) powiat lipski – (1 z 8 jednostek) z lubelskiego: powiat janowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat kraśnicki – (6 z 13 jednostek) powiat biłgorajski – (1 z 13 jednostek)
Tarnowskie 9 miast + 50 gmin Tarnów	z krakowskiego: powiat miejski Tarnów powiat brzeski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat dąbrowski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat tarnowski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat bocheński – (8 z 13 jednostek) z rzeszowskiego: powiat dębicki – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat jasielski – (3 z 13 jednostek) powiat mielecki – (3 z 10 jednostek) powiat gorlicki – (1 z 14 jednostek)
Toruńskie 13 miast + 41 gmin Toruń	z bydgoskiego: powiat miejski Grudziądz powiat miejski Toruń powiat brodnicki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat toruński – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat wąbrzeski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat chełmiński – (7 z 8 jednostek) powiat grudziądzki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat golubsko-dobrzyński – (6 z 7 jednostek) powiat rypiński – (3 z 8 jednostek) z olsztyńskiego: powiat nowomiejski – (5 z 7 jednostek)
Wałbrzyskie 31 miast + 36 gmin Wałbrzych	z wrocławskiego: powiat miejski Świdnica powiat miejski Wałbrzych powiat ząbkowicki – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat świdnicki – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat bystrzycki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat kłodzki – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat wałbrzyski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat dzierżoniowski – (7 z 9 jednostek) powiat noworudzki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat kamiennogórski – (1 z 7 jednostek) powiat jaworski – (1 z 7 jednostek) powiat strzeliński – (1 z 7 jednostek)
Warszawskie (stołeczne)[21] 28 miast + 32 gminy Warszawa	z obrębu miasta wydzielonego Warszawa: powiat miejski Warszawa z warszawskiego: powiat miejski Otwock powiat miejski Pruszków powiat nowodworski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat pruszkowski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat piaseczyński – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat wołomiński – (8 z 16 jednostek) powiat otwocki – (7 z 10 jednostek) powiat grodzisko-mazowiecki – (3 z 10 jednostek) powiat sochaczewski – (2 z 10 jednostek) powiat grójecki – (1 z 13 jednostek) powiat miński – (1 z 13 jednostek)
Włocławskie 14 miast + 38 gmin Włocławek	z bydgoskiego: powiat miejski Włocławek powiat włocławski – (15 z 17 jednostek) powiat lipnowski – (w całości, 11 z 11 jednostek) powiat aleksandrowski – (w całości, 10 z 10 jednostek) powiat radziejowski – (7 z 8 jednostek) powiat rypiński – (5 z 8 jednostek) powiat golubsko-dobrzyński – (1 z 7 jednostek) z poznańskiego: powiat kolski – (2 z 15 jednostek)
Wrocławskie[21] 16 miast + 42 gminy Wrocław	z obrębu miasta wydzielonego Wrocław: powiat miejski Wrocław z wrocławskiego: powiat milicki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat trzebnicki – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat wrocławski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat wołowski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat oleśnicki – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat strzeliński – (6 z 7 jednostek) powiat oławski – (w całości, 5 z 5 jednostek) powiat średzki – (5 z 6 jednostek) powiat dzierżoniowski – (2 z 9 jednostek) powiat sycowski – (2 z 7 jednostek)
Zamojskie 5 miast + 53 gminy Zamość	z lubelskiego: powiat miejski Zamość powiat zamojski – (w całości, 15 z 15 jednostek) powiat tomaszowski – (w całości, 13 z 13 jednostek) powiat biłgorajski – (12 z 13 jednostek) powiat hrubieszowski – (10 z 12 jednostek) powiat krasnostawski – (5 z 12 jednostek) powiat bychawski – (2 z 7 jednostek)
Zielonogórskie 26 miast + 61 gmin Zielona Góra	z zielonogórskiego: powiat miejski Zielona Góra powiat nowosolski – (w całości, 12 z 12 jednostek) powiat lubski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat sulechowski – (w całości, 9 z 9 jednostek) powiat krośnieński – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat żarski – (w całości, 8 z 8 jednostek) powiat zielonogórski – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat żagański – (w całości, 7 z 7 jednostek) powiat świebodziński – (w całości, 6 z 6 jednostek) powiat szprotawski – (6 z 8 jednostek) powiat słubicki – (3 z 8 jednostek) powiat wschowski – (3 z 8 jednostek) powiat międzyrzecki – (2 z 10 jednostek) powiat sulęciński – (1 z 8 jednostek) z poznańskiego: powiat wolsztyński – (3 z 6 jednostek) powiat nowotomyski – (2 z 15 jednostek)

• Podział administracyjny Polski 1957-1975
• Podział administracyjny Polski 1975–1998
• Polska reforma administracyjna (1999)