Jastrzębiak mały (Micronisus gabar) - gatunek średniej wielkości ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).

Jastrzębiak mały

Micronisus gabar
Daudin, 1800
Dorosły osobnik (Tanzania)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Micronisus (G.R. Gray, 1840)
Gatunek	M. gabar
Synonimy
Melierax gabar (Daudin, 1800)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Gatunek dosyć powszechny, obejmujący swym zasięgiem Subsaharyjską Afrykę, poza dorzeczem Kongo oraz południowo- zachodnią część półwyspu Arabskiego (terytorium Jemenu).^{[1] [2]}

Jastrzębiak mały jest gatunkiem polimorficznym, występującym w dwóch bardzo odmiennych formach barwnych- szarej oraz czarnej. Wyglądem przypomina krogulca, lecz niektóre osobniki charakteryzują się całkowicie czarnym upierzeniem. Melanistyczne formy są znacznie rzadsze i stanowią średnio 25% całej populacji. W obu odmianach dorosłe osobniki mają ciemne oczy, długie nogi i czerwoną woskówkę. Żółte zabarwienie nóg oraz woskówki jest oznaką niedojrzałości. Grzbiety młodych ptaków są bardziej brązowe, a ich pierś oraz brzuch są wyraźniej kreskowane.

Gatunek jest klasyfikowany jako częściowo wędrowny. Wśród młodych osobników obserwuje się okresowe migracje. Najczęściej spotyka się samotne osobniki, choć w trakcie godów łączy się w pary.

Samice są znacznie większe niż samce. Waga dojrzałej samicy waha się w granicach 167-240 g, natomiast samca 90-173 g. Długość ciała wynosi 28-36 cm, a rozpiętość skrzydeł 63 cm.^[1][3][4][2]

Zamieszkuje otwarte, zadrzewione tereny, w szczególności suche obszary sawanny oraz miombo. W suchych rejonach południowej Afryki, na przykład na pustyni Namib i na terenach Karru, występowanie ograniczone do drzew porastających zbocza cieków wodnych. Jest obserwowany również w miastach.^[1][4]

Na początku sezonu lęgowego samce wydają ćwierkające głosy godowe. Tokowanie pary odbywa się poprzez zrzucanie się nawzajem z drzewa. Gniazdo o typowej konstrukcji jest zbudowane przez samicę z cienkich gałązek, pajęczyn, a nawet szmat. Jego wnętrze wyściełane jest ziemią. Mocowane w poziomych rozwidleniach ciernistych drzew (np. Akacja). Godnym uwagi jest fakt, iż do konstruowania gniazda ptaki używają pajęczych sieci wraz z żywymi pajęczakami. Pająki żywią się innymi stawonogami, będącymi potencjalnym zagrożeniem dla piskląt. Tworząc nowe sieci pajęczaki zapewniają znakomity kamuflaż nowo utworzonemu gniazdu, oraz spajają jego konstrukcję.

W trakcie jednego lęgu samica składa od 2 do 4 jaj. Wysiaduje je od 33 do 38 dni, a także opiekuje się pisklętami przez pierwsze 19-21 dni po wykluciu. W tym czasie samiec dostarcza samicy i pisklętom niezbędny pokarm. Pisklęta opuszczają gniazdo po okolo 35-36 dniach od wyklucia. W pełni samodzielne stają się około miesiąc po opuszczaniu gniazda.

Jastrzębiak mały jest aktywnym łowcą, chwyta swoje ofiary w locie. Poluje w charakterystyczny sposób, szybkim lotem wypadając spomiędzy koron drzew. Żywi się ptakami, ssakami, wężami, jaszczurkami oraz owadami. Zaobserwowano przypadki ataków jastrzębiaków na populacje ptaków z rodziny wikłaczowatych, w celu wydarcia piskląt z gniazda.

^[3][4]