Odbyła się sonda na temat zmian schematów kolorystycznych infoboksów. Dwie najdalej idące opcje zostały zaprezentowane przez organizatorów:

• Tara – ujednolicić kolor wszystkich (albo prawie wszystkich)^[a] infoboksów.
• Marychy – ujednolicić zasady kolorowania infoboksów tak, by ten kolor odtąd reprezentował część informacji zawartej w artykule.

Nie wiemy, co się stanie w przyszłości z Wikipedią. Myślę tutaj o przyszłości odległej – nie za rok, dwa czy pięć, ale za pięćdziesiąt, sto, albo jeszcze więcej. Może będzie się rozwijać, może będzie trwać, a może zamrze całkowicie. Na podstawie tego, co dziś widzimy, nie sposób tego przewidzieć. Mam nadzieję, że większość z nas nawet tego w swoim życiu nie zdąży zobaczyć.

Wkładamy w Wikipedię wiele wysiłku, tworzymy nowe i poprawiamy stare artykuły. Ja bym chciał, żeby moje artykuły za te wiele, wiele lat nadal trwały i stanowiły jakiś tam okruszek w dorobku ludzkości. Przy tym nie chodzi mi o trwanie gdzieś w archiwum, tylko o ich trwałą dostępność. Wyobrażam sobie, że większość Wikipedystów też by tego chciała dla swoich artykułów.

Czy możemy coś dziś zrobić, żeby wyraźnie zwiększyć szansę trwania naszego dorobku w przyszłości? O dziwo, odpowiedź brzmi: TAK.

Patrząc na los wcześniejszego dorobku ludzkości widzimy, że digitalizacja jest kluczowym sposobem przywrócenia go do życia. Należy więc zadbać, żeby nasze artykuły nadawały się w przyszłości do digitalizacji (w ówczesnym sensie).

Tu oczywiście każdy się roześmieje, bo Wikipedia już jest cyfrowa. To jednak tylko po części prawda.

Spójrzmy na dwa sformułowania twierdzenia Pitagorasa:

• W trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych długości a i b oraz przeciwprostokątnej długości c zachodzi wzór a²+b²=c².
• W trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych długości ${\displaystyle a}$ i ${\displaystyle b}$ oraz przeciwprostokątnej długości ${\displaystyle c}$ zachodzi wzór ${\displaystyle a^{2}+b^{2}=c^{2))$.

stworzone odpowiednio takimi kodami

• W trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych długości ''a'' i ''b'' oraz przeciwprostokątnej długości ''c'' zachodzi wzór ''a''²+''b''²=''c''².
• W trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych długości <math>a</math> i <math>b</math> oraz przeciwprostokątnej długości <math>c</math> zachodzi wzór <math>a^2+b^2=c^2</math>.

Ten pierwszy wygląda lepiej niż drugi (przynajmniej na moim komputerze). Jednak ten drugi dobrze nadaje się do digitalizacji, a ten pierwszy źle.

• Ten pierwszy sposób po zrenderowaniu wygląda jak wzór matematyczny, ale żeby to rozpoznać, musi go w tym celu obejrzeć człowiek.
• Ten drugi jawnie deklaruje znacznikami, że jego zawartość to wzór matematyczny, po czym wewnątrz znaczników jest kod w języku LaTeX, który można już dziś automatycznie przetwarzać nie tylko na obraz czytelny dla człowieka, ale także na inne reprezentacje notacji matematycznej. Zauważmy, że z tej perspektywy jest istotne nawet to, że kropka kończąca zdanie jest na zewnątrz znaczników matematycznych, bo ona nie jest częścią wzoru. Oba sposoby zapisywania wzorów można spotkać na Wikipedii.

Jakiś czas temu w kawiarence technicznej miała miejsce dyskusja^[b] na temat artykułów jednego z wikiprojektów.

Ma on pod swoją pieczą wiele krótkich, wielosekcyjnych artykułów. Dla polepszenia ich wyglądu redaktorzy postanowili dzielić je na sekcje znacznikami <h3> </h3>, oddawanymi w wikikodzie przez === ===, zamiast standardowych <h2> </h2>, czyli == ==.

Poprawa wyglądu na desktopach była wyraźna.

Jednak w skórce mobilnej Wikipedii działa automatyczne zwijanie sekcji poziomu <h2> </h2>, dzięki czemu czytelnik dostaje na ekranie spis treści artykułu, z którego wybiera sobie sekcje, które chce rozwinąc i przeczytać. Nie działa za to zwijanie sekcji poziomu <h3> </h3>. W efekcie niektóre^[c] artykuły wikiprojektu okazały się prawie zupełnie nieczytelne na smartfonach i tabletach, bo czytelnik dostawał całą treść artykułu w jednym kawałku na ekran, bez narzędzi do nawigacji.

Niezbędne okazało się zbotowanie wszystkich artykułów, żeby je przywrócić do standardu.

Podsumowane w pigułce:

• Redaktorzy wikiprojektu edytowali na desktopach i nie wiedzieli, jakim automatycznym transformacjom (tutaj: zwijanie sekcji) będą poddawane ich artykuły na nowo wchodzących w użycie urządzeniach.
• Redaktorzy wikiprojektu odeszli od standardu w celu poprawy wyglądu na urządzeniach, których sami używali.
• Nowe urządzenia zastosowały dostosowane do standardu automatyczne transformacje tekstu (tutaj: zwijanie sekcji) w celu uczynienia ich czytelnymi.
• W efekcie niektóre^[d] artykuły wikiprojektu stały się nieczytelne na urządzeniach mobilnych.

Kiedyś, za wiele lat, oprogramowanie Mediawiki zapewne przestanie być wspierane. Pojawią się nowe formy indeksacji treści, wyszukiwania semantycznego, integracji wiedzy z wielu źródeł i trzeba będzie się do tego zastosować, by pozostać użytecznym. W tym momencie, żeby zapewnić trwanie treści Wikipedii, trzeba będzie miliony artykułów, w tym te nasze, przetworzyć na nowe formaty i sposoby reprezentacji. Oczywiście nikt tego nie zrobi ręcznie, więc zrobią to automaty. Co zdołają przetworzyć, dostanie nowe życie. Czego nie zdołają przetworzyć, pójdzie na śmieci – albo wprost, albo będzie nadal dostępne, ale już nieczytelne i bezużyteczne.

Wszyscy jesteśmy w tej sytuacji, co redaktorzy wikiprojektu:

• Edytujemy na urządzeniach, które są dzisiaj dostępne i nie wiemy, jakim automatycznym transformacjom będą poddawane nasze artykuły na urządzeniach przyszłości.
• Dla efektu wizualnego na naszych urządzeniach odchodzimy od standardu albo zaniedbujemy jego wprowadzenia (przy czym standard to nie uchwała, tylko standard de facto, naprawdę wprowadzony w życie).
• Technologie przyszłości wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zastosują dostosowane do standardów automatyczne transformacje artykułów, w celu uczynienia ich czytelnymi.
• W efekcie nasze artykuły ignorujące standardy staną się nieczytelne w przyszłości.

Piszmy tak, by nasze dzieło nadawało się do przyszłej digitalizacji.

• Używajmy szablonów, w których poszczególne pola są nazwane i w przyszłości da się łatwo automatycznie rozstrzygać, co jest czym.
• Uźródławiajmy przypisami w szablonach, żeby było można automatycznie rozstrzygać, skąd poszczególne informacje pochodzą.
• Cytaty umieszczajmy w szablonach Szablon:Cytat, bo cudzysłowy oznaczają tysiące różnych rzeczy i trudno je od siebie odróżnić.
• Używajmy znaczników.
• Wszelką informację starajmy się przedstawić w jawny, wyraźny, formalnie oznaczony sposób.
• itd.

Dyskutując o standardach, decydując o ich wprowadzeniu bądź zmianie, myślmy o tym, jak one wpłyną na podatność naszych artykułów na automatyczne przetwarzanie w przyszłości.

I tu wróćmy na moment do kwestii kolorów infoboksów.

• Opcja Tara jest dość neutralna z punktu widzenia digitalizacji. Tego chyba specjalnie nie trzeba tłumaczyć: nie usuwa i nie dodaje informacji. Psychlogicznie może jednak digitalizację wspierać, bo autorzy będą mniej myśleć o wyglądzie artykułu, a więcej o jego strukturze.
• Opcja Marychy ma na podatność na digitalizację wpływ słabo negatywny. Kolor infoboksów zaczyna w jej koncepcji przekazywać informację o temacie artykułu, ale w sposób trudny do interpretacji dla automatu przetwarzającego jego treść, a przed wszystkim byłaby to informacja nieuźródłowiona. Nawet jeśli decyzja byłaby merytorycznie najsłuszniejsza, jak na przykład o nadaniu infoboksowi w haśle Maria Skłodowska-Curie koloru wskazującego, że była ona kobietą, to nie byłoby jak ani do czego dodać przypisu do źródła potwierdzającego ten (niewątpliwy skądinąd) fakt. A automat nie jest człowiekiem i dla niego nic nie jest niewątpliwe.
• Ja bym chciał, żeby powstała i zwyciężyła opcja, która zwiększy szansę na udaną digitalizację naszych artykułów w przyszłości.