Ulica Złota w Warszawie
| Śródmieście Północne, Mirów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok z Pałacu Kultury i Nauki na wschodni odcinek ul. Złotej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
890 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Władysława Kniewskiego (odcinek wschodni) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°13′52,4″N 21°00′13,8″E/52,231220 21,003820
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Złota – ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście i Wola.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Ulica zaczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicami Jasną, Zgoda oraz Przeskok. Po ok. 180 m w kierunku zachodnim ulica wpada w ul. Marszałkowską. W latach 1970–2024 możliwy był również przejazd tunelem pod tą ulicą i wyjazd na placu Defilad[1][2]. Ponowny bieg ulica rozpoczyna od skrzyżowania z ul. Emilii Plater. Zostaje on przerwany po 270 m przez al. Jana Pawła II. Od tego miejsca ciągnie się przez 400 metrów, po czym kończy swój bieg na skrzyżowaniu z ulicami Żelazną oraz Twardą. Na całej długości posiada po jednym pasie ruchu w każdą stronę.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ulica jest dawną drogą narolną[3]. Stała się ulicą przed 1770 rokiem. Na początku znajdowała się przy niej drewniana zabudowa; w 1784 stało przy niej 29 mieszkalnych zabudowań drewnianych, cegielnia oraz dwa browary[4]. W 1827 na rogu z ul. Marszałkowską powstała fabryka tapet i papieru istniejąca do 1868[5]. Po 1870 większość ulicy została zabudowana wysokimi kamienicami[5]. Część ulicy wypełniona była luksusowymi sklepami umieszczonymi na parterach kamienic[6], ale mieściły się przy niej również zakłady przemysłowe, takie jak Fabryka Maszyn i Odlewów „Orthwein, Karasiński i S-ka” czy fabryka mydeł Karola Majewskiego[5].
27 lipca 1907 oddano do użytku linię tramwaju konnego na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną[7]. Od 7 sierpnia 1908 ulicą kursowały tramwaje elektryczne. Początkowo ulicę obsługiwała linia nr 7 – z Powązek na ul. Targową[8], a przed końcem 1908 roku na ulicę skierowano łącznie trzy linie[9][10]. Ze względu na małą szerokość ulicy oraz narastający ruch samochodowy 1 maja 1939 podjęto decyzję o wstrzymaniu ruchu tramwajowego na ul. Złotej[11].
Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[12]. Podczas niemieckiej okupacji ulica, stanowiąca południową granicę getta, została przemianowana na Helgolandstraße (ul. Helgolandzka). 10 listopada 1941, w związku ze zmianami komunikacyjnymi spowodowanymi zamknięciem obszaru getta, na ul. Złotej przywrócono ruch tramwajowy na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną[13][14]. Ostatecznie kursowanie tramwajów zawieszono 1 czerwca 1944[15][16][14]. Po wojnie nie przywrócono na ulicy komunikacji tramwajowej, a tory rozebrano[17].
Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28 września 1950 nazwę fragmentu ulicy na wschód od ulicy Marszałkowskiej zmieniono na ul. Władysława Kniewskiego[18], w celu upamiętnienia działacza komunistycznego. W 1952, w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki wznoszonego na osi ulicy, część znajdujących się przy niej kamienic została zburzona. Ciągłość ulicy została przerwana na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicą Marszałkowską i projektowanym wtedy odcinkiem ulicy Emilii Plater[4].
W latach 1959–1963 przy zachodniej części ulicy wybudowano osiedle Złota[19].
31 grudnia 1970 oddano do użytku wybudowany w ciągu ulicy tunel drogowy o długości 80 m pod ulicą Marszałkowską, umożliwiający dojazd do placu Defilad[1]. Po południowej stronie tunelu wybudowano równoległe podziemne przejście dla pieszych o długości 43 m[20].
Uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 wschodniemu odcinkowi ulicy przywrócono obowiązującą obecnie pierwotną nazwę[21][22].
29 czerwca 2024 tunel pod ulicą Marszałkowską został zamknięty, a ulica straciła połączenie z placem Defilad[2].
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]- Gmach Krajowej Kasy Oszczędności (nr 1)
- Kamienica Assicurazioni Generali Trieste mieszcząca do końca lat 90. kino Palladium, obecnie siedziba m.in. klubu Hybrydy (nr 7/9)
- Kino Relax (nr 8)
- Wojewódzki Sąd Administracyjny (ul. Jasna 2/4, róg ul. Złotej)
- Złota 44 (nr 44)
- Hotel Mercure Warszawa Centrum (dawniej Hotel Holiday Inn) (nr 48/54)
- CXIX Liceum Ogólnokształcące im. Jacka Kuronia (nr 58)
- Kompleks biurowo-handlowo-rozrywkowy Złote Tarasy (nr 59)
- Osiedle Złota
- Fragmenty muru getta warszawskiego (nr 62 oraz ul. Sienna 55)
- Kamienica Wolfa Krongolda (nr 83)
Obiekty nieistniejące
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Waldemar Smiałowski. Centrum. „Stolica”. nr 3 (1206), s. 2-3, 1971-01-17. Warszawa: EKBIN.
- ↑ a b Nowe Centrum Warszawy: Tunel pod Marszałkowską przechodzi do historii [online], transport-publiczny.pl, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-02].
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 48.
- ↑ a b Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1020, ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 265.
- ↑ Teresa Bartosiewicz: Spacery po warszawskim getcie. Forum Żydów Polskich. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).
- ↑ Dariusz Walczak: Warszawskie tramwaje konne 1866-1908. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 260. ISBN 978-83-63652-20-3.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 7. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 19. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 17.
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 70-71. ISBN 978-83-63652-19-7.
- ↑ a b Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 109. ISBN 978-83-63652-19-7.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 10. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
- ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 42. ISBN 978-83-63652-30-2.
- ↑ Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28/29 września 1950 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 2, poz. 10, s. 1, 1951-02-10.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 116–117. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 278, 280. ISBN 83-06-00089-7.
- ↑ Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
